Đề thi Ngữ văn kiểu mới không đánh đố, nhưng khó có 'mưa' điểm 9-10

"Nêu vai trò của của chi tiết 'Họ chia nhau tấm giát nằm, vài tấm áo sặc mùi thuốc đạn và chia nhau bầu trời Tổ quốc trên đầu' trong việc thể hiện nội dung văn bản".

"Từ kết quả đọc hiểu văn bản Những vùng trời khác nhau và những hiểu biết về bối cảnh đất nước đang có nhiều thay đổi lớn lao, anh/chị hãy viết bài văn nghị luận khoảng 600 chữ với chủ đề vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc".

Đây là 2 trong số 7 câu hỏi xuất hiện trong đề thi môn Ngữ văn tốt nghiệp THPT 2025 theo chương trình mới. Sau khi rời phòng thi, nhiều thí sinh nhận xét đề thi dễ thở, bám sát thực tế và có thể đưa nhiều dẫn chứng vào bài làm.

Tại điểm thi trường Lương Thế Vinh (Hà Nội), Đặng Gia Huy là thí ra khỏi phòng thi đầu tiên, đồng thời là thí sinh tự do trong kỳ thi năm nay, song em lại chọn thi theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Trải qua hai đề thi với hai chương trình học, Gia Huy đánh giá đề thi Ngữ văn năm nay có nhiều đổi mới, không bó buộc học sinh phải thuộc các tác phẩm trong sách giáo khoa. Điều này có lợi cho những thí sinh thi lại như em vì chú trọng vào năng lực cảm thụ văn chương, thay vì học tủ, học vẹt các tác phẩm.

“Điều này đem lại nhiều hứng thú cho em. Với hiểu biết của mình, em được tự do sáng tạo trong phần nghị luận xã hội”, Gia Huy chia sẻ.

Đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn theo chương trình mới. Ảnh: Thái An.

Điểm mới của đề thi Văn

Năm nay, đề nghị luận xã hội bàn về chủ đề "vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc", dựa vào những hiểu biết của thí sinh về bối cảnh đất nước đang có nhiều thay đổi lớn lao. Gia Huy cho rằng để làm bài thi này, em cần có hiểu biết nhất định về bối cảnh hiện tại, từ đó thể hiện chính kiến, quan điểm của mình về tình yêu và trách nhiệm với quê hương đất nước trong quá trình hội nhập và kỷ nguyên mới.

Ngoài ra, Huy cũng ấn tượng câu 5 phần Đọc hiểu, yêu cầu so sánh hai ngữ liệu trong tác phẩm Những vùng trời khác nhau của tác giả Nguyễn Minh Châu và tác phẩm Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên. Huy làm được 6 mặt giấy, dự đoán sẽ được khoảng 8 điểm. Em cũng cho rằng nếu học sinh làm bài chắc chắn, điểm 8 sẽ trong tầm tay.

Nhanh chóng đưa ra nhận xét đề thi môn Ngữ văn theo chương trình mới sau khi nhận được đề thi, thầy Hồ Tấn Nguyên Minh, Tổ trưởng Ngữ văn trường THPT chuyên Lương Văn Chánh (Phú Yên), nhận xét đề thi kiểu mới được ra theo đúng tinh thần của chương trình mới, nghĩa là được ra theo định hướng phát triển năng lực học sinh.

Toàn bộ ngữ liệu văn học xuất hiện trong đề thi nằm ngoài sách giáo khoa, học sinh không thể học tủ, học vẹt, đoán đề để học thuộc lòng mà phải xuất phát từ năng lực được hình thành trong quá trình học để tự mình xử lý đề thi. Thầy giáo nhận định đây là điểm mới, tích cực của đề thi năm nay.

Khi Tri Thức - Znews đặt câu hỏi về việc thí sinh nhận xét môn Văn dễ có phải do năm đầu thi nên Bộ GD&ĐT "nới lỏng" để giảm áp lực hay không, thầy Nguyên Minh thẳng thắn nói rằng điều này có khả năng. Tuy nhiên, thầy giáo vẫn tin rằng đề vẫn có sự phân hóa, mức phổ biến là 7, sẽ không có mưa điểm 9.

Tương tự, thầy Đỗ Đức Anh, giáo viên Ngữ văn tại trường THPT Bùi Thị Xuân (quận 1), nhận xét đề thi mới năm 2025 có cấu trúc bám sát đề minh họa nên không gây bất ngờ hay lúng túng cho thí sinh. Sử dụng ngữ liệu là truyện, đề vẫn không quá dài, có dung lượng vừa vặn để thí sinh hoàn thành nhanh.

Học sinh nhận xét đề dễ, nhưng đứng ở góc độ chuyên môn, thầy giáo vẫn tin rằng đề thi này đề không dễ, vẫn có sự phân hóa học sinh khá tốt. Với đề thi này, phổ điểm 6-7 có thể sẽ nhiều, nhưng điểm 8 phải là những thí sinh thật sự giỏi - vững kiến thức và kỹ năng. Thầy giáo cũng nghĩ rằng năm 2025 sẽ không có cơn mưa điểm 9 hay 9+ như mọi năm.

Nói thêm về đề môn Văn, thầy Đức Anh nói đề thi hay, nhân văn, có tính thời sự và tính giáo dục cao. Đề thi không quá đánh đố nhưng vẫn có khả năng phân loại tốt, giúp thí sinh trung bình đạt điểm và học sinh giỏi có cơ hội bộc lộ chiều sâu tư duy và cảm thụ.

“Đây là năm đầu tiên môn Văn thi tốt nghiệp không còn cảnh đoán đề, thí sinh cũng không thể học tủ như mọi năm. Đề thi không gây sốc, phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục là tích hợp, phát triển phẩm chất - năng lực người học, đặc biệt là năng lực cảm thụ văn học và tư duy xã hội”, thầy Đức Anh nói với Tri Thức - Znews.

Đề nghị luận xã hội hơi gượng ép

Khi đi sâu phân tích đề thi Ngữ văn 2025, thầy Hồ Tấn Nguyên Minh nói rằng đề thi tương đối nhẹ nhàng với cấu trúc đề đã quen thuộc với các học sinh theo học chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đề này phù hợp với mục đích xét tốt nghiệp, hệ thống câu hỏi vừa sức, đảm bảo tính chính xác, hợp lý và được phân bố ở nhiều mức độ: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao.

Ngoài ra, đề thi cũng thể hiện sự tích hợp rất rõ khi cả phần đọc hiểu và phần viết (nghị luận văn học và nghị luận xã hội) đều có liên quan và xoay quanh văn bản “Những vùng trời khác nhau” của Nguyễn Minh Châu. Điều này tạo sự nhẹ nhàng, thoải mái cho học sinh khi các em chỉ phải xử lý một văn bản cho tất cả câu hỏi.

Cũng nhận xét về ngữ liệu văn học được sử dụng trong bài, thầy Đỗ Đức Anh nói rằng “Những vùng trời khác nhau” là tác phẩm giàu giá trị nhân văn. Văn bản này cũng gần gũi, xúc động, đề cập đến những giá trị bền vững như tình người, tình đồng chí, sự gắn bó với quê hương – dễ tạo hứng thú cho học sinh.

Đặc biệt, điểm sáng của đề thi, cụ thể ở câu 5 phần đọc hiểu, chính là việc so sánh hai ngữ liệu của tác giả Nguyễn Minh Châu và Chế Lan Viên. Thầy Đức Anh nói các ra đề này yêu cầu học sinh liên hệ, so sánh để phát hiện điểm gặp gỡ về tư tưởng trong hai cách thể hiện “vùng trời quê hương”. Nó thể hiện được quê hương không chỉ là nơi ta sống, mà còn là nơi gửi gắm tâm hồn, gắn bó thiêng liêng.

“Câu này khá khó, và học sinh dễ mất điểm”, thầy giáo nhận xét.

Nhiều thí sinh đánh giá đề thi môn Ngữ văn khá dễ thở, không đánh đố. Ảnh minh họa: Khương Nguyễn.

Còn với đề nghị luận xã hội, thầy Đức Anh nhận định chủ đề quê hương đất nước có thể khơi dậy suy nghĩ sâu sắc về lòng yêu nước, sự đoàn kết và gắn bó giữa các vùng miền. Câu này định hướng tư tưởng tích cực - gợi mở tinh thần công dân, thái độ sống có trách nhiệm, biết trân quý nơi mình sinh ra, hiểu rằng dù ở đâu, người Việt cũng thuộc về một mái nhà lớn là đất nước Việt Nam.

Khi viết phần này, thí sinh có thể sử dụng dẫn chứng khá phong phú và mở ra cơ hội thể hiện chính kiến cá nhân sâu sắc và văn phong riêng biệt. Thầy giáo cũng tin rằng câu này chạm vào trái tim người làm bài và có trị giáo dục, thúc đẩy học sinh tư duy về bản sắc, cội nguồn, biết “gắn mình vào dòng chảy dân tộc” trong thời đại hội nhập.

Tương tự, thầy Nguyên Minh cũng nhận xét câu nghị luận xã hội của đề thi mang tính thời sự, bám sát thực tiễn đời sống đương đại. Nhìn chung, thầy giáo khen ngợi đây là một đề thi tốt, đảm bảo mục yêu cầu đặt ra cho một đề thi để xét tốt nghiệp, đảm bảo được tính khoa học, sự tích hợp và gắn sát với thực tế đời sống.

“Tuy nhiên theo quan điểm cá nhân tôi, câu nghị luận xã hội (4 điểm) vì cố gắng bám vào thực tế đời sống nên cách hỏi chưa khéo, có phần gượng ép”, thầy Minh nói với Tri Thức - Znews.

Cũng thẳng thắn đưa ra nhận xét đề thi môn Ngữ văn, cô Trịnh Thu Tuyết, giáo viên Ngữ văn tại hệ thống Giáo dục HOCMAI, nói rằng môn thi mở đầu này đã có những thay đổi cơ bản theo định hướng tiếp cận năng lực học.

Từ cấu trúc đề, nội dung ngữ liệu tới những cách đặt vấn đề trong hai phần đọc hiểu và phần viết đều cho thấy những nỗ lực đổi mới, đem lại nhiều hứng thú, thách thức và cơ hội cho các thí sinh ham hiểu biết, khám phá, có tư duy và kiến giải độc lập về các vấn đề trong văn chương cũng như cuộc sống xã hội.

“Tất nhiên, các thế hệ giáo viên, học sinh cũng như xã hội nói chung vẫn chờ đợi những bước đi mạnh mẽ hơn trong hành trình đổi mới, chờ đợi những đề thi Ngữ văn đẹp, tiếp cận năng lực học sinh, góp phần hình thành những năng lực và phẩm chất cần thiết của các thế hệ người Việt Nam trong tương lai”, cô giáo nói.