Đề thi và gợi ý đáp án môn Ngữ văn kỳ thi vào lớp 10 ở Hà Nội

Thí sinh trong buổi thi môn Ngữ văn sáng 8/6. Ảnh: Thế Bằng.

Đề Văn như sau:

Gợi ý đáp án

Tri Thức - Znews giới thiệu phần gợi ý đáp án do giáo viên tại Tuyensinh247 thực hiện.

PHẦN I: (6,5 điểm)

Câu 1.

- Bài thơ Đồng chí được viết theo thể thơ tự do.

- Văn bản trong chương trình Ngữ văn 9 được viết cùng thể thơ: (Học sinh có thể tùy chọn 1 tác phẩm trong chương trình học có thể thơ tự do). Gợi ý: Tác phẩm Nói với con của tác giả Y Phương.

Câu 2.

- Cặp hình ảnh tương ứng tạo nên sự sóng đôi trong đoạn trích:

+ Quê hương anh - làng tôi;

+ Nước mặn đồng chua - đất cày lên sỏi đá

- Tác dụng: Nghệ thuật sóng đôi cho thấy được sự đồng điệu trong hoàn cảnh của những người lính, họ hiểu và cảm thông cho hoàn cảnh của nhau. Anh với tôi đều ra đi từ những làng quê nghèo khó, cùng chung hoàn cảnh xuất thân.

Câu 3.

Giá trị biểu đạt của từ “đôi” trong câu “Anh với tôi đôi người xa lạ”:

- "Đôi" là hai, luôn có sự xuất hiện song hành và không tách rời.

- Từ đôi đặt giữa câu thơ giữa hai cụm "anh và tôi" và cụm "người xa lạ" cho thấy những người đồng chí từ chỗ không quen biết, xa lạ với nhau nhưng họ vẫn có sợi dây gắn kết vô hình: chung hoàn cảnh, chung lí tưởng, chung mục đích. Họ luôn đồng hành, kết đôi, từ "đôi" góp phần khẳng định sự gắn bó khăng khít của những người lính.

Câu 4.

Cách giải:

Yêu cầu về hình thức: Đoạn văn khoảng 15 câu theo phép lập luận quy nạp, có sử dụng thành phần tình thái và thán từ. Bài làm không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ. Đảm bảo đủ 3 phần: Mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.

Yêu cầu về nội dung: Làm sáng tỏ được hình ảnh người lính

Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách. Gợi ý:

1. Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận: Hình ảnh người lính trong tám dòng thơ cuối bài.

2. Thân đoạn

- Những người lính luôn đồng cam, cộng khổ với nhau:

+ Áo rách vai, quần có vài mảnh vá, chân không giày => Cuộc sống vô cùng thiếu thốn, khó khăn.

+ Sự khắc nghiệt của khí hậu núi rừng => nhưng họ đã vượt lên nhờ tinh thần lạc quan cách mạng, sự ấm áp của tình đồng chí.

- Là niềm yêu thương, gắn bó sâu nặng họ dành cho nhau: Hình ảnh “tay nắm bàn tay”:

+ Chất chứa bao yêu thương trìu mến. Họ sẵn lòng chia sẻ khó khăn khó khăn cùng nhau.

+ Chứa đựng cả những khao khát bên người thân yêu.

=> Chính tình đồng chí chân thành, cảm động và sâu sắc đã nâng đỡ bước chân người lính và sưởi ấm tâm hồn họ trên mọi nẻo đường chiến đấu.

- Sức mạnh và vẻ đẹp của tình đồng chí: Được xây dựng trên nền một hoàn cảnh khắc nghiệt:

+ Thời gian, không gian: rừng đêm hoang vu, lạnh lẽo.

+ Không khí căng thẳng trước một trận chiến đấu. Trước mắt họ là cả những mất mát, hi sinh không thể tránh khỏi.

=> Tâm hồn họ vẫn bay lên với hình ảnh vầng trăng nơi đầu súng.

=> Họ vẫn xuất hiện trong tư thế điềm tĩnh, chủ động “chờ giặc tới”.

=> Nhờ tựa vào sức mạnh của tinh thần đồng đội. Họ “đứng cạnh bên nhau” và trở thành một khối thống nhất không gì lay chuyển nổi.

- Sức mạnh tình đồng chí còn được thể hiện qua một hình ảnh thơ độc đáo, đầy sáng tạo: “Đầu súng trăng treo”:

+ Vốn là một hình ảnh thơ được cảm nhận từ thực tiễn chiến đấu. Song hình ảnh này mang nhiều ý nghĩa biểu tượng phong phú:

Gợi liên tưởng: chiến tranh - hòa bình, hiện thực - ảo mộng, kiên cường – lãng mạn, chất chiến sĩ - chất thi sĩ.

Gợi vẻ đẹp của tình đồng chí sâu sắc. Sự xuất hiện của vầng trăng là một bằng chứng về sức mạnh kì diệu của tình đồng đội.

Gợi vẻ đẹp của tâm hồn người lính - một tâm hồn luôn trong trẻo, tươi mát dẫu phải băng qua lửa đạn chiến tranh.

Gợi vẻ đẹp tâm hồn dân tộc Việt Nam - một bàn tay giữ chắc cây súng mà trái tim luôn hướng đến những khát vọng thanh bình.

3. Kết đoạn: Khái quát lại hình tượng người lính.

PHẦN II: (3,5 điểm)

Câu 1.

Học sinh lựa chọn 1 phép liên kết và trình bày. Gợi ý:

Phép liên kết: Lặp “không sống để đáp ứng mong đợi của người khác”

Câu 2.

Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân và đưa ra lí giải phù hợp.

Gợi ý:

Theo em, sẽ không ích kỷ khi nói rằng: “chúng ta không sống để đáp ứng mong đợi của người khác”, vì:

+ Mỗi người có một cuộc sống riêng, một hành trình riêng, một ước mơ riêng cần hướng đến. Vì vậy, mỗi người sẽ lại tự đặt cho mình những tiêu chí khác nhau, không ai giống ai

+ Nếu luôn sống để đáp ứng mong đợi của người khác, chúng ta sẽ mãi trở thành cái bóng, không được làm chính mình. Cứ mãi chạy theo những mong đợi của người khác, dần dần chúng ta sẽ mất đi bản sắc vốn có của bản thân

Câu 3.

Yêu cầu về hình thức: Đoạn văn khoảng 2/3 trang giấy thi, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ. Đảm bảo đủ 3 phần: Mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.

Yêu cầu về nội dung: Làm sáng tỏ được vấn đề nghị luận - nên ứng xử thế nào trước mong đợi của những người thân yêu.

Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách. Gợi ý:

* Giải thích

- Ứng xử là cách thể hiện thái độ, hành vi hay chính là sự giao tiếp, xử sự giữa con người với con người. Thông qua đó, hình thành sự thiết lập mối quan hệ giữa mọi người.

- Mong đợi: Là hy vọng, mong muốn điều gì đó tốt đẹp cho những điều sắp xảy ra.

=> Ứng xử trước mong đợi của những người thân yêu: là cách suy nghĩ, hành động và xử sự của bản thân trước những kì vọng mà người thân chờ mong ở chúng ta.

* Phân tích

- Trước những mong đợi của những người thân yêu, ta cần có những ứng xử phù hợp, thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu và tôn trọng họ:

+ Lắng nghe và thấu hiểu: Dành thời gian để lắng nghe những gì người thân yêu chia sẻ, quan tâm đến suy nghĩ và cảm xúc của họ.

+ Giao tiếp cởi mở và chân thành: Chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc của bản thân với người thân yêu một cách cởi mở và chân thành.

+ Kiên nhẫn và bao dung: Hiểu rằng mỗi người đều có những điểm mạnh, điểm yếu riêng.

+ Tôn trọng và trân trọng: Tôn trọng những giá trị, quan điểm và niềm tin của người thân yêu, dù có khác biệt với bản thân.

Học sinh tự lấy dẫn chứng phù hợp.

- Phản đề: Tuy nhiên, có những mong đợi của người thân dù ta đã cố gắng thấu hiểu, lắng nghe nhưng sự khác biệt về quan điểm đôi khi sẽ khiến chúng ta cư xử không đúng mực. Những lúc này, hãy bình tĩnh, chia sẻ quan điểm cá nhân và chứng minh được rằng mong đợi của người thân dù xuất phát từ ý tốt nhưng có thể nó không thực sự phù hợp với bản thân mình.

* Kết đoạn

- Tổng kết lại quan điểm của bản thân về ứng xử trước mong đợi của những người thân yêu

- Liên hệ bản thân.

Thí sinh kêu đề khó

Chia sẻ với Tri Thức - Znews, em Thu Minh (học sinh trường song ngữ Hà Nội Academy) cho biết em cảm thấy bất ngờ khi vào tác phẩm Đồng chí ở phần Nghị luận văn học. Phần Nghị luận xã hội cũng được Minh đánh giá khó.

Nhìn chung, với đề thi năm nay, Minh cho rằng lấy được điểm cao cũng không dễ. Em dự đoán mình chỉ được 7,5-8 điểm môn này.

Tương tự, là thí sinh ra khỏi điểm thi đầu tiên, em Nguyễn Minh (học sinh trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam) nhận xét đề thi khá khó, em chưa bao giờ nghĩ đề thi năm nay sẽ vào tác phẩm Đồng chí.

Dù vậy, nam sinh vẫn làm được bài do ôn đều các tác phẩm, không học tủ. Minh đánh giá đề thi dài, em mất 100 phút để hoàn thành, tự tin được ít nhất 8 điểm. Nam sinh cho biết em làm tốt phần Nghị luận văn học, Nghị luận xã hội em viết quá số chữ yêu cầu, có thể bị mất điểm.

Cũng bất ngờ với đề Văn, Tuệ Ngôn (học sinh trường THCS Dịch Vọng) cho biết cũng bị “lệch tủ” khi dự đoán đề thi vào tác phẩm Nói với con hoặc Viếng lăng Bác. Hết giờ làm bài, Ngôn mới hoàn thành bài thi.

Em đánh giá đề khá khó, nhất là phần Nghị luận văn học, dù vậy, em vẫn viết được 2 trang. Đề Nghị luận xã hội, Ngôn cũng đánh giá khó hơn so với các bài ôn tập khi đặt ra câu hỏi cho thí sinh thay vì yêu cầu rõ thí sinh bày tỏ ý kiến về một vấn đề trực tiếp. Ngôn chỉ tự tin được 7 điểm. Dù vậy, em vẫn cảm thấy nhẹ nhõm khi hoàn thành môn thi đầu tiên.

Ngày 8/6, kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 trường THPT công lập năm học 2024-2025 trên địa bàn Hà Nội chính thức diễn ra.

Năm nay, toàn thành phố có trên 117.000 lượt thí sinh đăng ký dự thi; trong đó có khoảng 106.500 lượt thí sinh đăng ký dự thi lớp 10 công lập; hơn 11.000 lượt thí sinh đăng ký dự thi môn chuyên; hơn 250 lượt thí sinh dự thi song bằng.

Chiều nay, 14h, thí sinh tiếp tục làm bài thi môn Ngoại ngữ, thời gian làm bài là 60 phút.