Để ung thư không còn là 'án tử' của người Việt

Ước mơ giản dị

- Từ bức tranh quá khứ còn nhiều khó khăn đến hiện tại với nhiều bước tiến, theo ông, yếu tố nào đã góp phần định hình thế mạnh của ngành ung thư TP.HCM?

- Đến hôm nay, có thể khẳng định ngành ung thư thành phố đã bước sang một giai đoạn hoàn toàn khác. Có ba yếu tố then chốt tạo nên sự thay đổi này. Thứ nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng năng động, đam mê học hỏi, sẵn sàng tiếp cận tri thức mới. Thứ hai là sự quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại, điển hình là việc đưa cơ sở 2 tại Thủ Đức vào hoạt động toàn diện.

Thứ ba là sự hợp tác quốc tế, giúp chúng tôi nhanh chóng tiếp cận kiến thức, kỹ thuật tiên tiến và triển khai ngay trong thực tế điều trị. Bên cạnh đó, xu hướng chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán và lập kế hoạch xạ trị cũng đang tạo nên bước tiến mới.

So với khu vực, ngành ung thư TP.HCM đã ngang tầm, đặc biệt trong phẫu thuật tạo hình, vi phẫu, chúng ta còn mạnh hơn nhiều nước. Tuy nhiên, chúng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận, trong xạ trị vẫn còn khoảng cách với các nước phát triển, nhất là về đầu tư hệ thống xạ trị proton và hạt nặng. Đây sẽ là hướng ưu tiên trong tương lai, để bệnh nhân Việt Nam có thể tiếp cận những kỹ thuật hiện đại nhất ngay trong nước.

- Từ ước mơ giản dị ‘mỗi bệnh nhân một giường’ đến bệnh viện 1.000 giường khang trang hôm nay, điều đó phản ánh sự chuyển mình ra sao của ngành ung thư TP.HCM?

- Hình ảnh cơ sở cũ ở số 3 Nơ Trang Long (quận Bình Thạnh cũ) cách đây nhiều năm luôn gắn liền với tình trạng quá tải và xuống cấp. Khi đó, cảnh 2–3 bệnh nhân phải nằm chung một giường không hiếm gặp, và ước mơ giản dị nhất của đội ngũ y bác sĩ chỉ là mỗi người bệnh có thể có một giường riêng để điều trị.

Đến nay, với cơ sở 2 tại phường Tăng Nhơn Phú (TP Thủ Đức cũ) rộng 5,6 ha, giấc mơ ấy đã trở thành hiện thực. Bệnh viện sở hữu hệ thống cơ sở vật chất khang trang, hiện đại với 1.000 giường nội trú, máy lạnh trung tâm, mỗi phòng đều có nhà vệ sinh riêng, 16 phòng mổ đạt chuẩn quốc tế cùng nhiều trang thiết bị tiên tiến. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị chính xác, hiệu quả mà còn tạo ra môi trường chăm sóc toàn diện, văn minh cho bệnh nhân.

Cả người bệnh lẫn nhân viên y tế đều cảm nhận rõ sự quan tâm, đầu tư của Chính phủ, lãnh đạo TP.HCM và Sở Y tế. Người bệnh được điều trị trong điều kiện khang trang, an toàn, còn nhân viên y tế có môi trường làm việc thoáng mát, chuyên nghiệp, phù hợp để triển khai các kỹ thuật mới. Đặc biệt, nhờ cơ sở mới, bệnh viện đã có thể áp dụng nhiều kỹ thuật tiên tiến, giúp kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân ung thư.

Bệnh nhân được chụp bằng máy xạ hình SPECT/CT tiên tiến nhất hiện nay; máy chụp nhũ ảnh 3D và máy xạ trị gia tốc hiện đại - các thiết bị chẩn đoán, điều trị ung thư tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM.

Điều trị ung thư TP.HCM ngang tầm quốc tế

- Trong bối cảnh đầu tư mạnh mẽ cho y tế, Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã có những thay đổi, nâng cấp gì về cơ sở vật chất và kỹ thuật điều trị?

- Bệnh viện Ung bướu TP.HCM là bệnh viện tuyến chuyên sâu, được giao nhiệm vụ khám, điều trị, đào tạo và nghiên cứu khoa học về các loại ung thư cho người dân TP.HCM và các tỉnh lân cận. Trong những năm gần đây, với sự đầu tư từ chính phủ và thành phố, bệnh viện đã trang bị nhiều phương tiện, thiết bị và kỹ thuật hiện đại.

Cụ thể, chúng tôi có 20 phòng mổ hiện đại, 7 hệ thống phẫu thuật nội soi, 1 hệ thống phẫu thuật laser, 8 máy xạ trị gia tốc thế hệ mới, 1 máy PET-CT, 1 máy CT 64 lát, 1 máy CT 128 lát, và 1 máy MRI 3.0 Tesla. Thêm vào đó, từ tháng 2/2023, cơ sở 2 tại Thủ Đức đã đi vào hoạt động toàn bộ, nâng cao năng lực khám chữa bệnh.

Chúng tôi đã áp dụng nhiều kỹ thuật mới, hiện đại, có thể kể đến như việc nâng cao chất lượng chụp CT và MRI, với bệnh viện là một trong số ít đơn vị công lập tại TP.HCM có thể chụp PET-CT. Sắp tới, chúng tôi sẽ triển khai hệ thống lò Cyclotron.

Về giải phẫu bệnh, bệnh viện tự hào là một trong những đơn vị mạnh nhất cả nước về hóa mô miễn dịch. Trong lĩnh vực sinh học phân tử, chúng tôi đi đầu với kỹ thuật FISH và từ năm 2022 đã làm chủ kỹ thuật giải trình tự gene thế hệ mới (NGS) trong chẩn đoán đột biến gen BRCA, trở thành đơn vị công lập đầu tiên cả nước thực hiện được.

Nếu lúc trước chụp CT Scan (cắt lớp vi tính) dừng ở con số 32, 64 lát cắt, thì giờ đây đã có những thế hệ máy 128, 256, 768 lát cắt. Ảnh: An Khương.

Về phẫu thuật ung thư, chúng tôi dẫn đầu trong phẫu thuật vú, đồng thời đẩy mạnh các kỹ thuật vi phẫu tạo hình vùng đầu cổ và phẫu thuật cắt tuyến giáp xâm lấn tối thiểu. Chúng tôi cũng lên kế hoạch phát triển các kỹ thuật hiện đại hơn như phẫu thuật robot.

Trong xạ trị, các kỹ thuật hiện đại như IMRT, VMAT đã được áp dụng thành thạo và chúng tôi đang ứng dụngtrí tuệ nhân tạo (AI) để lập kế hoạch điều trị. Cuối cùng, chúng tôi đang từng bước áp dụng điều trị cá thể hóa dựa trên đặc tính sinh học của từng người bệnh và hợp tác với các trung tâm ung thư lớn trên thế giới.

- Nếu nhìn lại hành trình 20–30 năm, bệnh nhân ung thư bước ra khỏi phòng mổ nay khác thế nào so với trước đây?

- Phẫu thuật không chỉ là cứu sống mà còn trả lại hình hài, chất lượng sống cho bệnh nhân. Bệnh viện Ung bướu TP.HCM là đơn vị đi đầu trong phẫu thuật vú, trong đó các kỹ thuật như phẫu thuật bảo tồn và tái tạo ung thư vú đã trở thành hình mẫu cho nhiều đơn vị khác học tập. Chúng tôi cũng đẩy mạnh triển khai những kỹ thuật mới trong phẫu thuật vi phẫu tạo hình vùng đầu cổ và phẫu thuật cắt tuyến giáp xâm lấn tối thiểu qua nội soi, qua đó giúp cải thiện về thẩm mỹ và nâng cao chất lượng sống của người bệnh.

Bệnh viện đã lên kế hoạch phát triển những kỹ thuật ngoại khoa hiện đại hơn như phẫu thuật robot và phẫu thuật thần kinh, nhằm đáp ứng nhu cầu chuyên môn và mong muốn của người bệnh.

Cơ sở 2 của Bệnh viện Ung bướu tại TP Thủ Đức (cũ). Ảnh: Quỳnh Danh.

Tương lai không còn nỗi lo ung thư

- Ngoài mục tiêu kéo dài sự sống, chất lượng sống của bệnh nhân đang được bệnh viện đặt ở mức độ nào trong định hướng điều trị và đã có những mô hình chăm sóc hỗ trợ nào dành riêng cho người bệnh tại TP.HCM?

- Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đặt mục tiêu nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân, không chỉ đơn thuần là kéo dài sự sống. Mục tiêu chính của chúng tôi là chữa khỏi bệnh ở giai đoạn sớm, kiểm soát bệnh hiệu quả để cải thiện thời gian sống, đồng thời giảm chi phí và mang lại sự hài lòng cho người bệnh.

Để hiện thực hóa điều đó, bệnh viện đã triển khai mô hình chăm sóc toàn diện, bao gồm chăm sóc giảm nhẹ nhằm giảm bớt đau đớn, song song với hỗ trợ tâm lý và tinh thần để bệnh nhân có thể lạc quan trong suốt quá trình điều trị. Chúng tôi cũng chú trọng phục hồi chức năng, tư vấn dinh dưỡng, thẩm mỹ sau phẫu thuật, giúp người bệnh không chỉ sống lâu hơn mà còn sống tốt hơn.

TS.BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM.

- Không ít bệnh nhân đến viện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Theo bác sĩ, đây có phải là thách thức lớn nhất, và bệnh viện đang làm gì để thay đổi thực trạng này?

- Thách thức lớn nhất trong điều trị ung thư tại TP.HCM hiện nay bao gồm cả ba yếu tố. Thứ nhất là nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ y bác sĩ để làm chủ những công nghệ mới. Thứ hai là phát triển mạng lưới phòng chống ung thư toàn diện, từ dự phòng, tầm soát, chẩn đoán sớm cho đến điều trị và theo dõi lâu dài. Thứ ba là tình trạng nhiều bệnh nhân chỉ đến khám khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị khó khăn hơn rất nhiều.

Vì vậy, ngoài việc liên tục đào tạo nguồn nhân lực và đầu tư trang thiết bị hiện đại, chúng tôi đặc biệt chú trọng nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của phòng ngừa và tầm soát định kỳ. Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đang triển khai dự án xây dựng khu Khám Sức khỏe và Tầm soát bệnh bằng công nghệ cao tại cơ sở cũ của Bệnh viện. Đây là bước đi chiến lược, giúp phát hiện sớm, giảm tỷ lệ tử vong và từng bước thay đổi quan niệm của người dân từ ‘chữa bệnh’ sang ‘phòng bệnh’.

- Sau 40 năm, bệnh viện đã làm được điều gì mà trước đây chỉ là ước mơ?

- Điều khiến chúng tôi tự hào là trong suốt 40 năm qua (từ ngày thành lập 15/5/1985), toàn thể nhân viên luôn đoàn kết, nỗ lực học tập, nghiên cứu, cập nhật thành tựu y học thế giới để áp dụng vào thực tế điều trị ung thư tại TP.HCM. Bệnh viện đã phát triển vượt bậc cả về nhân lực, trang thiết bị và kỹ thuật chuyên sâu, mang lại hiệu quả điều trị ngày càng tốt hơn, giúp bệnh nhân kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng sống.

Về chẩn đoán, chúng tôi hiện có thể phát hiện khối bướu rất nhỏ, dưới 10 mm, thậm chí chỉ 2-3 mm (như ung thư tuyến giáp, ung thư vú). Đồng thời, bệnh viện còn xác định được các đột biến gen (BRCA1, BRCA2…) hay biểu lộ quá mức của các thụ thể (EGFR, ALK, Her2…). Từ đó, bác sĩ đưa ra khuyến cáo hợp lý, lựa chọn phác đồ nhắm trúng đích, đem lại hiệu quả điều trị tối ưu.

Về điều trị, chúng tôi cập nhật và ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến như phẫu thuật nội soi trong ung thư đường tiêu hóa, ung thư phổi, bướu giáp… giúp cắt bỏ khối u hiệu quả, giảm biến chứng, tăng tính thẩm mỹ, rút ngắn thời gian hồi phục.

Các kỹ thuật xạ trị hiện đại (IMRT, VMAT, SBRT…) giúp tiêu diệt bướu chính xác hơn mà ít ảnh hưởng mô lành. Ngoài ra, bệnh viện đã triển khai các phác đồ toàn thân như hóa trị, điều trị nhắm đích và miễn dịch, góp phần kéo dài thời gian sống đáng kể. Ví dụ, với ung thư phổi giai đoạn tiến triển, di căn, thời gian sống trung bình đã tăng từ 9 tháng (trước đây chỉ dùng hóa trị) lên 26-33 tháng khi áp dụng liệu pháp miễn dịch, đồng thời giảm tác dụng phụ.

Nhìn lại chặng đường 40 năm, chúng tôi tự hào đã kế thừa và phát huy thành tựu của các thế hệ đi trước, không ngừng nâng cao hiệu quả điều trị cho bệnh nhân TP.HCM và các tỉnh lân cận. Mục tiêu sắp tới là xây dựng Bệnh viện Ung Bướu thành trung tâm chuyên sâu hàng đầu, không chỉ của cả nước mà còn ngang tầm khu vực Đông Nam Á.

Người dân chờ khám đông kín tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM lúc rạng sáng.

- Từ thực tiễn triển khai vaccine HPV và viêm gan B, bác sĩ có tin rằng việc xóa bỏ một số loại ung thư phòng ngừa được là khả thi?

- Vaccine HPV và viêm gan B đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc phòng ngừa ung thư cổ tử cung và ung thư gan. Tại TP.HCM, chúng tôi đang từng bước mở rộng độ bao phủ, hướng đến tiêm chủng cho nhóm trẻ tuổi - đối tượng mang lại hiệu quả phòng bệnh cao nhất. Song song đó, công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích của tiêm phòng cũng được chú trọng, để người dân hiểu rằng đây là biện pháp chủ động, an toàn và lâu dài.

Bên cạnh tiêm chủng, chúng tôi đẩy mạnh tầm soát định kỳ nhằm phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Với sự phối hợp đồng bộ, mục tiêu tiến tới giảm gánh nặng, thậm chí xóa bỏ một số loại ung thư có thể phòng ngừa hoàn toàn nằm trong tầm tay

- Để vươn lên thành trung tâm điều trị ung thư hàng đầu khu vực, Bệnh viện đang đặt ra những mục tiêu gì?

- Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đang tập trung vào một số mục tiêu trọng yếu để nâng cao vị thế và chất lượng điều trị. Trước hết, chúng tôi không ngừng đào tạo đội ngũ nhân lực chất lượng cao, cả về chuyên môn lẫn ngoại ngữ, để hội nhập sâu rộng.

Song song đó, bệnh viện đầu tư mạnh mẽ cho cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại, đạt chuẩn quốc tế. Chúng tôi cũng đẩy mạnh hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học nhằm tiếp cận, ứng dụng kịp thời các kỹ thuật tiên tiến. Bên cạnh điều trị, việc tăng cường tầm soát, phát hiện sớm và xây dựng mạng lưới phòng chống ung thư khu vực cũng là những trụ cột then chốt cho sự phát triển lâu dài của bệnh viện.