Tách biệt với ca khúc lẻ, đĩa đơn hay album, music video (MV) từ nhiều năm nay đã được coi là một sản phẩm âm nhạc độc lập. Với sự phát triển như vũ bão về số lượng và chất lượng, giới chuyên môn buộc phải thừa nhận “quyền lực của MV”.
MV tỷ view là khái niệm cũ rồi, có từ thời Gangnam Style năm 2012. Sau 5 năm, Despacito tạo nên một thời đại mới: MV nhiều tỷ view. Hơn thế, sản phẩm này còn đạt nhiều tỷ view trong thời gian cực nhanh.
Hôm 4/8, sau chỉ hơn 7 tháng phát hành, Despacito vừa trở thành MV đầu tiên trên thế giới đạt 3 tỷ view, đồng thời cũng là video được xem nhiều nhất trên YouTube.
Trong top 5 video được xem nhiều nhất YouTube hiện tại, các vị trí dưới lần lượt See You Again, Gangnam Style, Sorry và Uptown Funk đều là những MV lâu năm. Riêng Despacito, chễm chệ vị trí thứ nhất, vẫn đang gây sốt dữ dội. Giới chuyên môn dự báo Despacito sẽ cán mốc 4 tỷ view sớm, bởi lượng view bài hát đang tăng chóng mặt, khoảng 20 triệu mỗi ngày.
 |
| Despacito vừa trở thành MV đầu tiên trên thế giới đạt 3 tỷ view. |
MV - Tác phẩm âm nhạc độc lập
Một video ca nhạc có lượng lượt xem bằng nửa dân số thế giới, đó là điều mà khi kênh MTV mới ra đời có nằm mơ người ta cũng không dự đoán được. Cả thế giới đang quay cuồng cùng các video ca nhạc.
Khi Lady Gaga công bố đĩa đơn mới nhất The Cure giữa mùa hè năm nay nhưng chỉ ra mắt bản thu âm và biểu diễn ở live show, khán giả không hề thỏa mãn. “MV đâu?”, họ chất vấn nữ ca sĩ. Dường như với công chúng ngày nay, một đĩa đơn mà không có MV cho bản thu thì không còn xứng đáng là đĩa đơn nữa.
Ngay từ “thuở hồng hoang”, MV đã có một vai trò rất độc lập. Chúng chưa bao giờ bị coi chỉ là minh họa cho bài hát hoặc clip quay ca sĩ hát.
Ở Mỹ, từng có những thước phim ca nhạc ngắn đầu tiên trên thế giới vào thập niên 1920, nhưng MV chính thức ra đời vào thập niên 1970-1980. Đó là năm 1974 với hai chương trình Countdown và Sounds, và đặc biệt là sự ra mắt kênh truyền hình âm nhạc đình đám MTV (Music Television) từ năm 1981.
Năm 1983, MV kinh điển và có sức ảnh hưởng lớn nhất mọi thời đại - Thriller của Michael Jackson - được sản xuất. Bản thân ca khúc này đã rất xuất sắc, nhưng video nhạc đầy ma quái, xác sống (zombie) với ý tưởng độc đáo và đầy ắp hình ảnh biểu tượng đã đẩy bài hát lên một tầm cao mới.
Kết quả đi kèm là tên tuổi của Jackson cũng được đẩy lên tầm cao mới. Ông trở thành "vua nhạc pop". Thriller là minh chứng cho việc một MV xuất sắc có thể tác động mạnh mẽ đến mức nào đến sự nghiệp của ca sĩ. Đó là mục tiêu mà mọi MV các thế hệ sau hướng đến.
 |
| Thriller của Michael Jackson là MV kinh điển. |
Ban đầu, MV phụ thuộc vào truyền hình để tồn tại. Nhưng bước sang thời đại của Internet và truyền hình trực tuyến, thể loại này còn sống khỏe hơn. Người người nhà nhà đều làm MV, chất lượng ngày càng công phu và đa dạng.
Có thể nói, ở thời YouTube và Vevo, MV lại có quyền lực mạnh hơn gấp bội.
Nhờ Intenet, MV luôn sẵn có và dễ lan tỏa
Những năm 80, người hâm mộ sẽ phải đợi đến giờ phát sóng cố định hoặc mua đĩa nhạc để xem MV Thriller. Còn ngày nay, một thao tác tìm kiếm sẽ đưa MV Despacito và nắng gió Nam Mỹ đến ngay trước mắt bạn, vào bất cứ lúc nào tâm trạng cho phép.
Có lẽ, không dưới hàng trăm nghìn người đã xem MV này đến thuộc làu. Họ nhớ như in nắng vàng và biển xanh của miền đất Puerto Rico xa xôi, với những chàng ca sĩ nam tính và nàng Hoa hậu Hoàn vũ Zuleyka Rivera cùng cái lắc hông nóng bỏng.
Để chứng tỏ sự sành điệu và hợp thời của bản thân, mỗi người xem cũng chỉ mất 2 giây để bấm chia sẻ MV cho bạn bè trên trang mạng xã hội của mình. Sự thuận tiện này khiến MV lan tỏa sâu rộng hơn, gây sốt dễ hơn và được người xem ghi nhớ dễ dàng hơn.
Chàng rapper Wiz Khalifa cũng chứng kiến sự nghiệp mình lên như diều gặp gió sau khi góp giọng và góp mặt trong 2 MV bom tấn của nhạc pop: Payphone (của Maroon 5 năm 2012) hiện có hơn 421 triệu lượt xem và See You Again (nhạc phim The Fate of the Furious) hiện suýt soát 3 tỷ lượt xem.
Payphone được quay như một phim ngắn điện ảnh, kể về một vụ cướp ngân hàng với cảnh đuổi bắt ôtô ngoạn mục. Còn See You Again ngọt ngào, tình cảm, chiều lòng các fan của loạt phim đua xe nổi tiếng và tưởng nhớ ngôi sao quá cố Paul Walker. Khalifa xuất hiện trong cả hai MV với màn diễn xuất và rap khá ấn tượng.
Sau 2 MV pop có độ lan tỏa cao này, tên tuổi Khalifa bước ra ngoài địa hạt nhạc rap. Anh mở rộng và trẻ hóa đối tượng công chúng của mình sang các fan nhạc pop, điều sẽ khó đạt được nếu chỉ có bản thu âm mà không có MV.
 |
| Justin Bieber như gào lên “Tôi đã lớn” bằng MV As Long As You Love Me. |
Nơi đánh dấu mọi thăng trầm sự nghiệp ca sĩ
Năm 2012, chàng ca sĩ tuổi teen Justin Bieber - đại diện tiêu biểu của thế hệ nghệ sĩ MV những năm 2010 - như gào lên “Tôi đã lớn” bằng MV As Long As You Love Me.
Đây là MV đánh dấu sự thay đổi hình tượng của Bieber từng “hot boy kẹo ngọt” sang chàng trai trưởng thành và đã biết yêu kiểu người lớn. Trong MV, tình yêu của Bieber bị bố bạn gái ngăn cấm, anh cất tiếng hát buồn bã với những vết thâm tím trên mặt.
Rõ ràng, nếu chỉ có bài hát không thôi thì thông điệp của Bieber không thể nào được tô đậm đến thế. Giai đoạn trưởng thành thực sự của anh được đánh dấu bằng album Purpose (2015) với rất nhiều MV xuất sắc, ngày càng sáng tạo, không chỉ xoay quanh bản thân anh mà còn thể hiện nhiều ý tưởng khác.
Chẳng hạn, MV Sorry có sự xuất hiện của một vũ đoàn cực kỳ điêu luyện. Và MV Love Yourself có đôi vợ chồng vũ công tài năng và lối nhảy như kể chuyện.
Người ta thường nói âm nhạc ngày nay thiên về phần nhìn nhiều quá. Nhưng nếu “phần nhìn” đó là các MV thì cũng là một diễn biến tích cực. Beyoncé là siêu sao quyền lực của làng nhạc Mỹ và cũng chỉ mình cô làm được liên tiếp 2 “album hình ảnh” (visual album): Beyoncé (2013) và Lemonade (2016). Toàn bộ các ca khúc trong 2 album này đều có MV.
Với cách làm này, Beyoncé là nghệ sĩ tiên phong trong “album hình ảnh”, vẫn chưa có ai theo kịp. Ngoài ra, bên phía nữ cũng có những nghệ sĩ chuyên làm MV hay như Lady Gaga, Katy Perry, Taylor Swift… Phong độ làm MV dường như cũng tương ứng với phong độ ca hát của họ.
Lady Gaga, người từng tung liên tiếp vô số MV hay trong những năm trước (Bad Romance, You and I, Marry The Night…), nay sự nghiệp đã chững lại. Như một điều tất yếu, thời gian gần đây, cô cũng chẳng có MV nào gây tiếng vang, còn MV The Cure đang bị treo vô thời hạn.
Còn với Katy Perry, album mới phát hành hồi tháng 7 không có hit nào lớn nên cũng chẳng có MV gây sốt. Thậm chí, có vẻ cô đang bỏ ngang việc quay MV cho đĩa đơn Swish, Swish. Đây là một nốt trầm sự nghiệp đối với nữ ca sĩ nổi tiếng là quái chiêu và sáng tạo trong các MV, với những Roar, Dark Horse, Firework…
 |
| Taylor Swift tận dụng rất tốt sức mạnh của MV. |
Trái lại, Taylor Swift, người có một sự nghiệp thăng tiến ổn định, cũng có phong độ MV ổn định với chất lượng ngày càng tăng: từ Love Story, You Belong With Me đến I Knew You Were Trouble, Shake It Off, Blank Space...
MV có chỗ đứng vững chắc trong âm nhạc khi nó là nguồn cảm hứng cho những tác phẩm khác ra đời. Đừng quên Baby Driver, bộ phim kết hợp âm nhạc rất thành công mùa hè này, là tác phẩm điện ảnh được phát triển từ Blue Song, một MV có nội dung tương tự của cùng đạo diễn Edgar Wright.
Cả phim và MV đều nói về chàng lái xe mê nhạc của một băng cướp, ý tưởng rất hay để phát triển thành câu chuyện dài.
YouTube là “hậu sinh khả úy” của MTV
Với xu hướng truyền hình thời nay, MV không phải là dạng nội dung được MTV và truyền hình nói chung ưu tiên nữa. Andy Shuon, cựu giám đốc điều hành của MTV, nói với trang The Spectator: “Rating truyền hình được tính theo 2 cách: số lượng người xem và thời lượng họ xem nó. Các MV quá ngắn, chỉ 2 đến 3 phút, không có lợi cho rating như các chương trình thời lượng dài”.
Vậy nên, YouTube “mở rộng vòng tay” đón các MV. Tại đây, những video có lượng view khủng sẽ sinh lời cho cả hai bên: bên cung cấp (gồm nhà sản xuất, nghệ sĩ) và YouTube. Khán giả thì được chủ động tối đa trong việc chọn video để xem. Lượng người xem trên YouTube cũng thể hiện một phần quyền lực của ca sĩ.
