"Đôi mắt của con bé trông như không thể gắn vào tròng được nữa. Con muốn ăn chuối, uống nước trái cây và đòi bế. Nhưng con như thể một người khác”, Kelsea Schwab, mẹ của bệnh nhi 2 tuổi, ở Aberdeen, Nam Dakota, Mỹ, nói với CNN.
Những giây phút sau đó là toàn bộ quá trình cả ê-kíp bác sĩ và gia đình làm mọi thứ để cứu Baelyn từ tay tử thần. Cô bé đã hồi phục kỳ diệu sau khi mắc căn bệnh viêm gan bí ẩn.
Căn bệnh bất ngờ
Ngày 22/4, Baelyn thức dậy với vết hằn đỏ ngứa ngáy. Mẹ em cho rằng đây là chứng nổi mề đay đã từng xuất hiện từ trước. Cô bé được gia đình đưa đến chuyên khoa dị ứng và tiêm thuốc epinephrine, sau đó chuyển thẳng đến phòng cấp cứu theo dõi.
Ngày hôm sau, lòng trắng mắt của Baely xuất hiện màu vàng. Gia đình cho rằng đây là tác dụng phụ của epinephrine. Tuy nhiên, sau khi xét nghiệm máu, họ nhận được tin xấu: Baelyn mắc bệnh viêm gan bí ẩn chưa rõ nguyên nhân.
Bệnh nhi và gia đình được đưa thẳng đến Minneapolis bằng trực thăng vì tình trạng nguy cấp, họ không đủ thời gian để lái xe. Chỉ một ngày trước đó, Schwab trò chuyện với mẹ - vốn là kỹ thuật viên phòng thí nghiệm - về các ca mắc viêm gan bí ẩn gần đây. Bà không bao giờ nghĩ nó sẽ xảy đến với con gái mình.
 |
| Baelyn có kết quả dương tính với adeno khi nhập viện vì bệnh viêm gan bí ẩn. Ảnh: CNN. |
Tháng 12/2021, con gái út của họ, Laramie, qua đời vì hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh chỉ 12 ngày trước sinh nhật đầu tiên. Sau đó, bi kịch vẫn chưa dừng lại với gia đình này. Nhiều tuần sau khi Laramie mất, Schwab đến gặp bác sĩ vì đau bụng và được chẩn đoán đau ruột thừa. Khi bà còn đang hồi phục từ ca phẫu thuật ruột thừa, cả gia đình lại nhận tin mắc Covid-19. Sau đó, hai ông bà của chồng Schwab qua đời cách nhau chỉ vài tuần.
“Tôi đã khóc rất nhiều trong suốt 5 tháng qua, không còn giọt nước mắt nào nữa”, người phụ nữ tâm sự.
Gia đình và bác sĩ không rõ từ đâu, lá gan của Baelyn bị tổn thương đến mức không thể lọc sạch amoniac ra khỏi máu. Cô bé nằm trong các ca mắc viêm gan bí ẩn mà Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đang điều tra gần đây. Dịch đã lan ra 25 tiểu bang, vùng lãnh thổ của Mỹ với hơn 110 ca bệnh. Trên thế giới, gần 450 trẻ mắc bệnh.
Ở Mỹ, 5 trẻ đã tử vong và 15 em bé phải ghép gan. Giống Baelyn, hầu hết trẻ đều còn rất nhỏ, dưới 5 tuổi. Da và mắt của các em chuyển sang màu vàng. Một số có nước tiểu sẫm màu và phân xám đục.
Bệnh tình của cô bé chuyển nặng rất nhanh. Chỉ sau một tuần, từ cô bé đang khỏe mạnh, hồn nhiên chạy quanh trang trại ở Aberdeen, Nam Dakota, Baelyn rơi vào nguy kịch và phải nằm trong phòng hồi sức cấp cứu của Bệnh viện Nhi M Health Fairview Masonic, Minneapolis, Mỹ. Tại đây, các bác sĩ xét nghiệm máu cho em 4-5 lần/ngày, theo dõi gan liên tục. Nhưng cơ quan này đã không thể tự hồi phục.
"Con bé cứ ngày một ốm yếu, chân tay run rẩy và không thể ngồi dậy hay ngẩng cao đầu. Nhìn con hàng ngày, tôi chỉ nghĩ ‘đây không phải là con mình nữa’. Liệu con có trở lại như xưa được không?”, bà Schwab nói.
Gan có một số vai trò quan trọng. Nó kiểm soát các yếu tố đông máu trong máu. Gan cũng góp phần vào phản ứng miễn dịch của cơ thể, lọc bỏ amoniac được tạo ra khi vi khuẩn trong ruột phân hủy protein. Khi gan hoạt động bình thường, amoniac sẽ bị biến đổi thành urê và thải ra khỏi cơ thể dưới dạng nước tiểu.
Theo tiến sĩ Srinath Chinnakotla, Giám đốc phẫu thuật của chương trình ghép gan tại Bệnh viện Nhi M Health Fairview Masonic, nồng độ amoniac trong máu bình thường là từ 25 đến 40. “Bất cứ khi nào nồng độ amoniac trên 100, cơ thể sẽ sản sinh ra các triệu chứng như viêm não, sau đó là chúng ta rơi vào hôn mê. Nếu không kịp thời cấy ghép gan, não sẽ bị tổn thương nặng, tình huống xấu nhất là tử vong”, vị chuyên gia giải thích.
Với trường hợp của Baelyn, nồng độ amoniac của cô bé lên tới 109. “Lúc đó tôi hơi lo lắng. Ở con số này, thận sẽ ngừng hoạt động và bệnh nhân rơi vào hôn mê”, bác sĩ Chinnakotla nói. Nhiều người chờ ghép gan có thể yếu đến mức không chịu được ca phẫu thuật. Đó là tình huống mà ông không muốn Baelyn lâm vào.
Chinnakotla là bác sĩ ghép gan hàng đầu tại Mỹ và thế giới. Trung bình một năm, ông có thể thực hiện 10 ca ghép tạng cho trẻ em. Hầu hết bệnh nhi đều mắc các bệnh tự miễn khi vừa chào đời hoặc dị tật bẩm sinh. Một số ca cần thay gan vì bị suy gan đột ngột.
“Năm nay, tôi đã thấy hai trẻ bị suy gan và cần cấy ghép. Đây là điều rất bất thường”, ông nói thêm.
 |
| Sau khi một vài triệu chứng xuất hiện, Baelyn được đưa đến bệnh viện ở Minnesota. Ảnh: CNN. |
Món quà
Lá gan đã cứu sống Baelyn được đặt trong thùng lạnh di động. Nó đã được rút hết máu, rửa sạch và ngập trong dung dịch bảo quản.
Các nhà kỹ thuật sinh học hiện đại đã tạo ra những cỗ máy có thể tạm thời đảm nhận chức năng của tim, phổi và thậm chí là thận, nhưng không có thiết bị hoặc quy trình nào có thể thay thế gan. Cấy ghép gần như là cách duy nhất cho các bệnh nhân sống sót.
Khi Baelyn đến bệnh viện, các bác sĩ đã làm sinh thiết gan để xem tổn thương từ bên trong. Họ tìm thấy tế bào tiền thân - dấu hiệu cho thấy gan đang cố gắng tự phục hồi. Chính vì vậy, họ thử chờ đợi xem liệu cơ quan này có thể tự hồi phục hay không. Thông thường, những trẻ có biểu hiện như vậy sẽ ổn định sau 2-3 ngày và không cần ghép gan.
Nhưng trong vài ngày tiếp theo, các chỉ số của Baelyn không được cải thiện. Cô bé được đưa vào danh sách ưu tiên cao nhất (A1) trong danh sách chờ ghép tạng - trạng thái dành riêng cho những người chỉ còn vài ngày, thậm chí vài giờ để sống.
Ba ngày sau, gia đình một thanh niên 16 tuổi ở Texas đề nghị hiến tạng. Ê-kíp tức tốc đến tận nơi và cắt bỏ phần tạng được hiến. Họ bắt đầu công cuộc biến nỗi đau của gia đình này thành hy vọng cho người khác.
Nhóm nghiên cứu của bác sĩ Chinnakotla đã cẩn thận phân chia lá gan, tách rời các cấu trúc bên trong để nó đủ nhỏ, vừa với cơ thể của một em bé 2 tuổi. Sau đó, họ lại lập tức trở về Minnesota.
 |
| Cô bé 2 tuổi đã được ghép gan và đang dần hồi phục. Ảnh: CNN. |
Ca phẫu thuật ghép gan kéo dài từ 8h đến 16h30 ngày 5/5. Khi mở bụng của Baelyn, ê-kíp nhận thấy vùng gan đã bị tổn thương rất nặng. Một bên cứng lại, sưng phồng và nhiều vùng mô chết sẫm màu. Dưới kính hiển vi, các bác sĩ có thể thấy phần lớn mô đã bị phá hủy. Gan bình thường ở trạng thái xốp nhưng với Baelyn, lá gan cứng và dai như cao su.
Bác sĩ Chinnakotla kẹp những động mạch cung cấp máu cho gan và tuyến tụy để ngăn chảy máu, cắt bỏ lá gan cũ, thay bằng gan mới của người hiến tặng, cuối cùng là gắn lại các mạch máu.
Khoảnh khắc thả chiếc kẹp động mạch, bác sĩ Chinnakotla như nín thở. Đây là thời điểm quyết định ca phẫu thuật có thành công hay không. Chỉ khi lá gan đỏ thẫm trở lại, ông mới thở phào nhẹ nhõm. Nhưng ngay cả lá gan nhỏ bé vẫn quá lớn so với cơ thể nhỏ bé của Baelyn. Vì vậy, ông Chinnakotla để hở vết mổ, che bằng lưới y tế trước khi vết thương tiêu bớt.
Hậu phẫu, Baelyn đã dần hồi phục kỳ diệu, da không còn vàng. Nhưng cô bé sẽ phải nằm viện ít nhất hai tháng, sau đó được theo dõi thường xuyên sự đáp ứng của cơ thể với lá gan mới. Hiện tại, em được cai giảm đau, được vật lý trị liệu để phục hồi chức năng sau thời gian dài nằm trên giường bệnh.
Bà Schwab hy vọng câu chuyện về con gái có thể giúp đỡ các gia đình gặp tình trạng tương tự. Bà mong muốn phụ huynh chú ý theo dõi triệu chứng bất thường của con dù là nhỏ nhất như vàng da hoặc mắt, nước tiểu sẫm màu, phân xám đục, mệt mỏi, sốt, buồn nôn, nôn mửa hoặc chán ăn.
