Bấy lâu nay, tình trạng thiếu hụt kỹ năng sống của học sinh đã được báo động… Vì thế, từ phụ huynh đến nhà trường, xúm vào tìm mọi biện pháp bù đắp, xây dựng, cải thiện, phát triển đủ các kiểu cho học sinh về kỹ năng sống.
Đó có thể là những trò vớ vẩn nhất như tập đi trên mảnh chai, học đứng cân bằng trên con lăn… cho đến xuất bản hàng loạt cuốn sách. Họ không hề nghĩ rằng đưa những giáo trình và bài giảng đạo đức vào đã làm cho kỹ năng sống của trẻ chỉ có từ chết đến bị thương.
 |
| Nhiều trường tổ chức kỹ năng sống cho học sinh. Ảnh: Pháp Luật TP.HCM. |
Một trong những hoạt động ưa thích của các trường là mời chuyên gia “hùng biện” về kỹ năng sống để tổ chức một vài chuyên đề với tiêu chí lấy thật nhiều nước mắt của các em là được.
Ngược lại, cũng có những “chuyên gia” gây cười dạy kỹ năng sống mà giống như “tấu hài”. Các em cười ầm ĩ vì những mảng, miếng chiêu trò hay vì những câu nói gây sốc, là thành công.
Các chuyên gia “chuyên khai thác bi kịch” đã tập trung đề tài như lòng hiếu thảo, sự yêu thương gia đình, cha mẹ, thầy cô, xa hơn nữa là trách nhiệm với Tổ quốc, đồng bào… với mục tiêu duy nhất là biến những em cá biệt, cá tính, ngỗ nghịch, chống đối, lười biếng trở thành đứa trẻ ngoan. Điều này lại rất phù hợp với xu thế “dạy kỹ năng sống” theo phong trào.
Các trường cứ gom hết học sinh lại ngồi ở sân trường, chuyên gia thì đứng trên sân khấu và trổ tài hùng biện, khiến các em thấy mình thật nhỏ bé, vô dụng, khiếm khuyết. Các em không có lòng nhân từ, thiếu sự tôn kính, quên mất công ơn trời biển của các đấng sinh thành, và thế là các em thi nhau khóc.
Lẽ ra, việc dạy hay nói một cách đúng đắn, là hướng dẫn các hoạt động phát triển kỹ năng sống cho học sinh, nên và phải là những hoạt động thực hành, thông qua biện pháp sinh hoạt, thảo luận, làm việc nhóm với những kỹ thuật tiệm tiến.
Nó phải đi từng bước và khuyến khích, nhắc nhở các em áp dụng tại gia đình trong các sinh hoạt hàng ngày một thời gian dài.
Thế nhưng, làm được điều này phải có đội ngũ giáo viên được huấn luyện bài bản, hay các hướng dẫn viên biết tổ chức hoạt động xây dựng nhóm (team building), từng bước tác động trong một thời gian dài, hoặc thông qua các phong trào giáo dục thanh thiếu niên.
Đây là điều không phải trường nào cũng có thể áp dụng và nhất là khi mà mục tiêu tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống trong trường chỉ là để “báo cáo thành tích” chứ không nghĩ đến việc khởi tạo lòng tự tin, giúp trẻ nhận biết giá trị bản thân để có một cuộc sống tích cực.
Chính vì thế, dù hoạt động giáo dục kỹ năng sống đã “phổ cập” trong từng cấp học, từ mẫu giáo đến trung học phổ thông trong cả chục năm nay, tình trạng “bạo lực học đường” ngày càng tăng, số lượng các trẻ bị chấn thương tâm lý, hay trở nên rối nhiễu tâm lý ngày càng nhiều.
Các phòng tư vấn tâm lý thường xuyên tiếp nhận các trẻ từ tiểu học đến trung học, có tình trạng lười biếng, nhút nhát, lì lợm hay cãi lại, hỗn hào, thậm chí đánh lại cha mẹ, hoặc có tình trạng chán học, bỏ học, sống thu mình, có dấu hiệu trầm cảm.
Điều đó đã chứng minh cho sự bất lực hay thiếu hiệu quả của hai hoạt động cần thiết cho các em học sinh trong nhà trường là công tác Hướng dẫn kỹ năng sống và tư vấn tâm lý học đường.
Một điều đáng tiếc cho các em là cả hai hoạt động này đều được “quan tâm đúng quy trình” bằng việc tổ chức giáo dục kỹ năng sống theo phong trào, và các hoạt động tư vấn tâm lý học đường theo kiểu lập tổ chỉ đạo “hữu danh vô thực” để dạy dỗ học sinh bằng những hình thức sáo rỗng.
Xin hãy dung tha cho học sinh bằng việc thôi đi những màn tấu hài mạo danh giá trị đạo đức và xin hãy tôn trọng các em, để khởi tạo những giá trị làm người của một con người tử tế khi bước chân vào đời chứ không phải hứa hẹn sẽ thành người tử tế khi đã đi đến cuối nẻo đường đời.
