Ép học sinh không được thi vào lớp 10 là chối bỏ trách nhiệm giáo dục

Chia sẻ với Zing, cô Phạm Thái Lê, giáo viên Ngữ văn, trường THPT Marie Curie, Hà Nội, thông tin công tác trong ngành giáo dục lâu năm, cô đã nghe về việc học sinh kém phải chuyển trường hoặc ký cam kết không thi lớp 10 ở Hà Nội từ nhiều năm trước. Nữ giáo viên cho hay việc sàng lọc học sinh bằng hình thức này trước các kỳ thi chuyển cấp không chỉ xảy ra ở lớp 9 mà còn ở cả khối 12.

Đã xảy ra từ lâu

"Một số trường muốn đạt chỉ tiêu đỗ đại học 100% nên từ lớp 11, các em đã bắt đầu thi sàng lọc. Sau đó, khi lên lớp 12, những em học có học lực kém hơn sẽ bị nhà trường tìm cách 'đẩy' đi. Việc làm này là phản giáo dục và cực kỳ phi lý", cô Lê chia sẻ.

Theo cô Lê, nhà trường ép học sinh kém chuyển trường hoặc cam kết không thi lớp 10 là hành vi chối bỏ trách nhiệm trong giáo dục, không mang tính định hướng. Đối với học sinh có học lực kém, trung bình, nhà trường cần giáo dục và giúp các em bớt hoang mang trước những lựa chọn.

Việc nhà trường ép học sinh kém phải chuyển trường hoặc ký cam kết không thi lên lớp 10 là hành vi chối bỏ trách nhiệm trong giáo dục - cô Phạm Thái Lê nhấn mạnh.

"Một số trường muốn đạt chỉ tiêu đỗ đại học 100% nên từ lớp 11, các em đã bắt đầu thi sàng lọc. Sau đó, khi lên lớp 12, những em học có học lực kém hơn sẽ bị nhà trường tìm cách đẩy đi. Việc làm này là phản giáo dục và cực kỳ phi lý", cô Lê bày tỏ quan điểm.

Theo cô Lê, nhà trường ép học sinh kém chuyển trường hoặc cam kết không thi lớp 10 là hành vi chối bỏ trách nhiệm trong giáo dục. Đối với các em có học lực không nổi trội, nhà trường phải giáo dục và giúp các em bớt hoang mang trước những sự lựa chọn trong tương lai của mình.

Thông tin về câu chuyện này, thầy Đ.T. - người phụ trách điều hành trường phổ thông tại Hà Nội - cho biết tình trạng ép học sinh kém chuyển trường hoặc cam kết không thi lớp 10 đã diễn ra từ rất lâu và ngày càng trầm trọng. Thầy Đ.T. nhận định trong việc này, giáo viên cũng không làm được do có sự thống nhất, chỉ đạo từ hiệu trưởng. Vì thế, giáo viên cần được thông cảm. Họ không phải tội đồ, hiệu trưởng, phòng GD&ĐT mới là người có trách nhiệm.

Mỗi mùa tuyển sinh, thầy Đ.T. tiếp xúc với nhiều học sinh không được thi vào lớp 10 vì giáo viên nhận định các em không thể trúng tuyển. Tuy nhiên, thầy Đ.T. cho rằng không thể nhận định một đứa trẻ thông qua điểm số bài kiểm tra. Nam giáo viên từng trực tiếp dạy một số học sinh có điểm số kém ở bậc THCS nhưng tư duy lại rất tốt.

"Cứ cho là giáo viên nhận định đúng về khả năng học, họ cũng không thể tước quyền dự thi của các em. Một số ý kiến nói 'thôi, đằng nào cũng trượt' song kể cả các em học kém, nếu trẻ muốn thi, kết quả thế nào, các em tự chịu, người lớn không thể ngăn chặn quyền đó", thầy Đ.T. nói.

Từng tiếp xúc với những học sinh, phụ huynh bị trường yêu cầu ký cam kết "tự nguyện" không cho con thi vào lớp 10 công lập, thầy Đ.T. hiểu họ cay đắng lắm khi phải lựa chọn giữa lưu ban hoặc từ bỏ quyền lợi dự thi vào lớp 10.

Trong trường hợp đó, phần lớn phụ huynh không dám cho con học lại vì lo năm tới, giáo viên chưa chắc sẽ nhận xét công bằng. Trường mang việc không xét tốt nghiệp ra "dọa" khiến cha mẹ học sinh chùn bước mặc dù đa số phụ huynh muốn con thử sức ở kỳ thi vào lớp 10 công lập.

Theo cô Lê, nhà trường ép học sinh kém chuyển trường hoặc cam kết không thi lớp 10 là hành vi chối bỏ trách nhiệm trong giáo dục. Ảnh: V.L.

Trẻ sẽ nghĩ bản thân là người vô dụng

Theo TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, trẻ bị ép không thi vào lớp 10 hoặc chuyển trường sẽ bị ảnh hưởng nhiều đến tâm lý.

Ông Nam cho biết khi học sinh xác định được mong muốn, động lực của bản thân. Các em có thể vượt qua được khó khăn, nghịch cảnh để chinh phục những mục tiêu mà mọi người thường nghĩ là khó. Ngược lại, học sinh bị ép thực hiện theo mục tiêu của nhà trường, thầy cô sẽ không có động lực và đam mê.

"Đáng lẽ những nhà giáo dục phải khuyến khích, động viên để trẻ có thể xác định được mục tiêu và động lực, thực hiện mong muốn, đam mê của bản thân. Chúng ta ép đứa trẻ làm theo hướng này, hướng khác vì mục đích thành tích thì đứa trẻ sẽ phản ứng lại bằng nhiều cách khác nhau", ông Nam nói.

Cụ thể, ông Nam nhận định những học sinh kém bị ép chuyển trường hoặc cam kết không thi lớp 10 có thể phản ứng thờ ơ, tuân thủ theo định hướng của nhà trường, nhưng không có động lực để thực hiện và kết quả đạt được thấp.

Bên cạnh đó, trẻ cũng có thể chủ động chống đối với định hướng mang tính ép buộc này. Các em sẽ đáp trả bằng cách thể hiện không cần nữa, bỏ mặc định hướng nhà trường đã đưa ra. Thậm chí, trẻ sẽ từ bỏ luôn việc tiếp tục học, cuộc đời rẽ sang một hướng khác.

Học sinh bị ép không thi vào lớp 10 sẽ có tâm trạng chán chường, lòng tự trọng bị giảm sút. Các em sẽ nghĩ bản thân vô giá trị, thất bại và không có khả năng làm gì cả.

"Trong một số bối cảnh, khi trẻ bị căng thẳng quá mức sẽ dẫn đến các hành vi tiêu cực như tự hại để trừng phạt bản thân vì không đáp ứng được kỳ vọng của người lớn", TS Trần Thành Nam nhấn mạnh.

Cô Phạm Thái Lê Lê nhận định việc Bộ GD&ĐT lên tiếng, chỉ đạo các đơn vị chức năng xác minh, làm rõ và yêu cầu các địa phương xử lý nghiêm nếu có tình trạng trên, là một động thái "chữa cháy" hiện tượng, triệu chứng. Những trường khác đã và đang có chủ đích thực hiện việc ép học sinh không thi lớp 10 phải chấn chỉnh lại. Còn về lâu dài, nữ giáo viên cho rằng Bộ GD&ĐT cần có giải pháp cụ thể hơn.

"Trước đây chúng ta cũng đã từng ồ ạt chống bệnh thành tích. Nhưng áp lực của căn bệnh này vẫn kéo dài và khiến cho các trường và một số địa phương giải quyết theo cách ép phụ huynh ký cam kết 'tự nguyện' không cho con thi vào lớp 10 công lập. Về mặt bản chất, khi nhà trường vẫn đánh giá cao về bằng cấp và chuyện thi cử sẽ vẫn chạy theo thành tích. Thay đổi cái quan điểm này cần một quá trình", cô Lê nói.

Theo cô Lê, trên thực tế vẫn có những học sinh không đủ năng lực để thi vào lớp 10, thậm chí nhiều em cũng không có nhu cầu thi vào 10. Tuy nhiên, đối với những học sinh này, thay vì ép các em không được thi hoặc chuyển trường thì giáo viên cần định hướng rõ cho các em về con đường sau này.

Thầy cô phải phân tích cho học sinh lý do vì sao không nên thi vào 10, nếu thi tiếp thì các em sẽ được gì, nếu nghỉ học các em phải làm sao hoặc học tiếp ở môi trường nào phù hợp. Nữ giáo viên nhấn mạnh trong việc hướng nghiệp cho học sinh không bao giờ có quan điểm ép các em bỏ thi chuyển cấp.

Bên cạnh đó, cô Lê cũng nhận định việc hướng nghiệp cho học sinh ở bậc THCS tại các địa phương còn yếu kém. Học sinh 15, 16 tuổi cần định hướng cụ thể hơn. Các em học lực kém hoàn toàn có khả năng đi học nghề và làm việc mà không cần thi vào lớp 10 hoặc đại học. Tuy nhiên, các trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm dạy nghề cần cải thiện chất lượng giảng dạy, uy tín để thu hút học sinh đăng ký.

Phụ huynh bức xúc khi con bị ép 'chuyển trường hoặc lưu ban' Theo chia sẻ của phụ huynh, việc nhà trường ép học sinh phải chuyển trường hoặc ký cam kết không thi lên lớp 10 đã tồn tại nhiều năm, khiến trẻ tổn thương, cha mẹ bức xúc. 13:18 20/4/2022