Nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng không đánh đồng các trường với nhau nhưng có thực tế là ở nhiều nơi, các trường rất khó đổi mới, cập nhật chương trình đào tạo.
Nguyên nhân là các trường đại học (ĐH) không có nhân sự năng lực, giảng viên yếu ngoại ngữ, do đó hạn chế trong việc nâng cao trình độ.
Ngành nào cũng học na ná nhau
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hùng, Hiệu trưởng ĐH Nguyễn Tất Thành, cho rằng giáo dục ĐH Việt Nam đang tụt hậu so với thế giới. Cái gốc của vấn đề là các trường không được tự chủ, đặc biệt là tự chủ đào tạo nên chương trình hiện nay rất lạc hậu.
“Dạy sinh viên những thứ cũ rích nên các em ngay khi ra trường đã tụt hậu là chuyện đương nhiên”, ông Hùng nhấn mạnh.
 |
| Điều kiện thực tập, thực hành tại các trường ĐH còn rất nghèo nàn. Ảnh: Người Lao Động. |
Đồng quan điểm này, GS.TS Mai Hồng Quỳ, Hiệu trưởng ĐH Luật TP.HCM, cho rằng dù Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) luôn nói các trường được tự chủ về chương trình đào tạo nhưng thực tế không phải vậy.
Thời gian đào tạo ĐH rút ngắn chỉ còn từ 3-5 năm nhưng Bộ GD&ĐT vẫn còn quy định 10 tín chỉ lý luận chính trị, 8 tín chỉ giáo dục quốc phòng, 7 tín chỉ ngoại ngữ, 3 tín chỉ thể chất - mất nguyên một học kỳ thì thử hỏi làm sao các trường chủ động được trong thời gian 2,5 năm còn lại?
Theo PGS.TS Đặng Vũ Ngoạn, nguyên Hiệu trưởng ĐH Công nghiệp Thực phẩm TP.HCM, sinh viên ĐH đang phải học rất nhiều nhưng có những môn không giúp ích được nhiều cho chuyên môn.
Bậc giáo dục phổ thông đã thay đổi rất nhiều trong khi chương trình bậc ĐH “rất ổn định” nhiều thập niên qua. Khi vào ĐH, sinh viên lại học lại những môn đã học ở bậc THPT. Sinh viên học các ngành khác nhau vẫn phải học chung một khối lượng những môn học giống nhau không cần thiết...
Một bất cập nữa là các trường ĐH khối ngành kỹ thuật dù theo hướng hàn lâm nghiên cứu hay thực hành vẫn đang chạy chương trình giống nhau.
Trong khi, lẽ ra những trường đào tạo theo hướng thực hành phải giảm lý thuyết tăng thực hành cho sinh viên thì chương trình lại giống hệt những trường thiên về định hướng nghiên cứu.
“Hiện nay, bộ đã không còn quy định cứng về chương trình khung nhưng muốn thay đổi cũng không dễ dàng do các trường cứ chạy theo quán tính, phần nữa là do năng lực của giảng viên nhiều nơi còn hạn chế”, PGS Ngoạn nói.
Yếu ngoại ngữ, ngại nghiên cứu
Chất lượng đội ngũ giảng viên là yếu tố tiên quyết chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng lực lượng giảng viên còn nhiều hạn chế, đặc biệt là ngoại ngữ.
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng người thầy ngày nay khác xưa rất nhiều, phải chuyển từ truyền thụ kiến thức sang khơi dậy tư duy, năng lực tiềm ẩn của sinh viên; người thầy cần phải cập nhật những tiến bộ, những cái mới vào giảng dạy. Thế nhưng, vẫn còn một bộ phận giảng viên yếu do hạn chế về năng lực ngoại ngữ.
Tại ĐH Luật TP.HCM, GS Mai Hồng Quỳ cho biết trường đã ra quy định về chuẩn ngoại ngữ đối với giảng viên. Những giảng viên nào chưa đạt chuẩn phải đi học, nếu không đạt sẽ không xếp lớp. Lãnh đạo nhà trường cho rằng ngoại ngữ như cánh cửa mở ra thế giới, nếu không có ngoại ngữ cũng có thể xem như mù chữ.
Một báo cáo của Vụ ĐH và sau ĐH, Bộ GD&ĐT về công tác đào tạo sau ĐH đã thừa nhận rằng yếu kém lớn nhất của đội ngũ giảng viên nhiều năm qua là thiếu khả năng và thực tiễn hoạt động nghiên cứu khoa học, chưa thường xuyên tiếp cận những kiến thức chuyên môn mới, hiện đại.
Yếu ngoại ngữ nên khó có thể tự đọc dịch tài liệu tham khảo và tham gia các hoạt động quốc tế về chuyên môn phục vụ cho giảng dạy.
Cần chiến lược phát triển nhà trường
Trong báo cáo kết quả khảo sát về tiến độ chất lượng ban hành việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục ĐH và vấn đề giải quyết việc làm cho sinh viên tốt nghiệp, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội đề nghị các cơ sở đào tạo phải xây dựng kế hoạch, chiến lược đầu tư phát triển nhà trường có trọng tâm, trọng điểm nhằm nâng cao các điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo.
Các cơ sở giáo dục thường xuyên rà soát, điều chỉnh, cập nhật chương trình, giáo trình đào tạo cho phù hợp với thực tế, nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hộ.
