13 năm qua, ông là trưởng khoa ở ĐH Công giáo Hoa Kỳ - Catholic University of America (CUA).
Từng nhận nhiều giải thưởng về ngành công nghệ kỹ thuật, GS Nguyễn Cường đóng góp ở các lĩnh vực vũ trụ, toán học, y khoa... ột trong các công trình quan trọng là kiểm soát người máy trong công nghệ chế tạo.
Cuối tháng 11/2014, tại California, giáo sư Nguyễn Cường đón nhận giải thưởng Di sản châu Á năm 2014.
 |
| GS Charles Nguyễn Cường khai mạc một ngày lễ của Catholic University of America - Washington D.C. |
Giải thưởng này vinh danh những đóng góp của giáo sư trong các chương trình giáo dục giữa Hoa Kỳ với các nước châu Á như Đài Loan, Hồng Kông, Ấn Độ, và đặc biệt là Việt Nam.
Đây là lần thứ hai ông nhận giải của cộng đồng khoa học và giáo dục Hoa Kỳ dành cho các nhà khoa học, nhà giáo dục có cống hiến đặc sắc, tạo ảnh hưởng trong và ngoài nước Mỹ.
"Di sản" của Charles Nguyễn Cường
Sinh trưởng ở Đà Nẵng, ngay từ nhỏ cậu bé Cường đã nổi danh về thành tích học hành. Năm 1971, chàng thanh niên 16 tuổi vừa tốt nghiệp trung học đã được nhận học bổng du học ở Đức và tốt nghiệp cử nhân Điện tại nước này.
Năm 1978, ông sang Mỹ định cư, vượt lên từng nấc thang học vấn học, lấy bằng tiến sĩ hạng ưu ĐH George Washington.
Từ 1982 đến nay, ông làm việc tại ĐH CUA. Ông lần lượt giữ cương vị trợ lý giáo sư, phó giáo sư, giáo sư và từ 2001 tới nay với nhiệm kỳ thứ tư là khoa trưởng trường Kỹ sư.
Giải thưởng Di sản châu Á năm 2014 dành cho GS Nguyễn Cường ở hai lãnh vực khoa học và giáo dục tại Hoa Kỳ, nhất là về trao đổi giáo dục, hợp tác khoa học công nghệ với Việt Nam trong nhiều năm qua.
Điều đó thể hiện qua hai chương trình chính như sau.
Chương trình 2+2 cho phép sinh viên Việt Nam, sau khi hoàn thành 2 năm đầu ở đại học CUA cộng tác, sẽ đến CUA học tiếp 2 năm cuối và nhận bằng kỹ sư tại đây. Giaos sư Cường đã chủ trì nhiều hợp đồng với các trường như ĐH Bách khoa TP HCM, ĐH Quốc tế, ĐH Bách khoa Đà Nẵng.
Hiện đã có gần 70 sinh viên Việt Nam đã và đang hoàn tất chương trình này. Khoảng nửa số đó sau khi nhận bằng cử nhân của CUA đã ở lại trường làm tiếp thạc sĩ, tiến sĩ. Số còn lại nhận được các học bổng tại những đại học hàng đầu ở Mỹ như MIT, Stanford, Illinois, California, San Diego.
GS Cường và cộng sự của CUA cũng đã thăm một số trường đại học kỹ thuật ở Hà Nội và đang xúc tiến các chương trình cộng tác.
Chương trình thứ hai là học bổng bán phần dành cho những sinh viên VN sau khi có bằng cử nhân các cơ hội đến học ở CUA để lấy bằng thạc sĩ, tiến sĩ.
3 nhược điểm của giáo dục Việt Nam
Giáo sư Cường chia sẻ sự khó khăn trong hơn 40 năm ở Đức và Hoa Kỳ: "Tôi thấy khó khăn nhất là vấn đề ngôn ngữ và khả năng hội nhập xã hội nước ngoài. Điều đó dẫn tới khó khăn cho việc thăng chức trong đại học và giữ vai trò lãnh đạo. Nói chung, người bản xứ thường nghĩ các việc đó khó có thể đến với người ngoại quốc. Trên thực tế, tôi phải làm việc gấp hai, thậm chí gấp ba, so với các đồng nghiệp".
Theo ông, ba yếu tố chính cho các thành công của mình là sự cần cù, tính thành thật và lòng vị tha.
“Với chút kinh nghiệm cá nhân có được trong 10 năm làm việc với các đại học ở Việt Nam", vị giáo sư Việt kiều chỉ ra 3 nhược điểm: "Giảng viên thường dạy theo phương pháp cách đây 20 năm; phần đông có thể là dạy bán thời gian nên không có thời gian soạn bài, nghiên cứu; mức độ lương bổng cho giảng viên rất thấp nên không thể toàn tâm lo giảng dạy. Khác ở Mỹ, các trường buộc các giáo sư, giảng viên phải nghiên cứu, xuất bản bài báo các tạp chí, ở Việt Nam không đòi hỏi vậy dẫn đến trình độ chung của giảng viên không được tiến triển".
Giữ nếp nhà "thưa, gửi"
Từng tham gia những ban nhạc rock khi còn ở Việt Nam và Đức, ông hiện vẫn thích chơi guitar, thích ca hát. Ông còn chơi giỏi các môn thể thao như bóng bàn, trượt tuyết, bơi, quần vượt; riêng về bóng bàn thì đã giành giải vô địch trường Thiên Hựu năm 1971 và trường đại học ở Tây Đức năm 1977.
Với nhiều tài lẻ đó, cũng không ngạc nhiên khi ông từng là Chủ tịch Hội Sinh viên Việt, hiện là thành viên Ban cố vấn Hội Văn hóa và Khoa học Việt Nam tại Houston, tham gia ban cố vấn cho nhiều hội từ thiện Mỹ-Việt khác.
Về kinh nghiệm nuôi dạy con cái với một gia đình di dân ở Mỹ, người chồng từng ly dị và tái hôn, cha của 7 con (hai gia đình) vui vẻ kể: “Việc giữ truyền thống Việt trong gia đình Việt ở Mỹ thường bị ‘xung đột’ do hai nền văn hóa quá khác nhau. Trong sinh hoạt gia đình, chúng tôi phải rất cố gắng nói chuyện bằng tiếng Việt với các con và thường xuyên nhắc nhủ để các con nhớ mình là người Việt. Chẳng hạn về sự kính trọng người lớn qua cách ăn nói, đối xử".
Một ví dụ khá độc đáo, trong nhà giáo sư Cường, các con đều phải xưng hô “anh/chị”, không được nói trống không xưng tên theo kiểu Mỹ. Khi dùng tiếng Mỹ, vẫn phải thưa gửi qua tiếng Việt xen lẫn vào câu Anh văn, ví như: “I agree, thưa dada.” (Con đồng ý, thưa ba)
Trước ngày từ Washington D.C. đến California tham dự lễ nhận Giải thưởng Di sản châu Á năm 2014, GS Cường chia sẻ: “Tôi xa quê hương thế là đã 43 năm. Lúc nào tôi cũng nghĩ mình đang là người Việt Nam. Tôi tự thấy có bổn phận khi đã thành công thì phải trả ơn cho quê hương; đó là tìm kiếm đủ mọi cách giúp đỡ những người không được may mắn như mình, đặc biệt là giới trẻ có cơ hội qua Hoa Kỳ du học theo các chương trình hợp tác giáo dục Mỹ - Việt".
