Nhiều người băn khoăn khi năm môn Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Hóa học, Sinh học sẽ tích hợp thành hai môn chính là Khoa học tự nhiên; Lịch sử và Địa lý từ lớp 6, năm học 2021-2022.
Tại sao phải tích hợp?
GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới, cho biết tích hợp là định hướng dạy học mới, trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.
Để nhận biết và giải quyết các sự vật, hiện tượng cần huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Không phải ngẫu nhiên mà hiện nay ngày càng xuất hiện các môn khoa học “liên ngành”.
Đồng thời, nhờ tích hợp mà các kiến thức gần nhau, liên quan nhau sẽ được nhập vào cùng một môn học. Số đầu môn học sẽ giảm bớt, tránh được sự trùng lặp không cần thiết về nội dung giữa các môn học, đồng thời góp phần "giảm tải" chương trình cho học sinh.
 |
| GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới. Ảnh: VTC News. |
Mặt khác, kho tàng kiến thức của nhân loại ngày càng tăng, trong khi thời gian học tập ở nhà trường phổ thông có hạn. Giáo dục phổ thông cần có giải pháp thích hợp để giải quyết mâu thuẫn này.
Từ hàng chục năm nay, các nước có nền giáo dục tiên tiến đưa ra nhiều giải pháp, trong đó có dạy học tích hợp nội dung, mà mức cao nhất là xây dựng tích hợp các môn học. Giải pháp này phù hợp yêu cầu phát triển năng lực của người học trong thời đại số hoá hiện nay.
Ngoài ra, tích hợp môn học giúp tránh được sự trùng lặp kiến thức nếu dạy ở nhiều môn học, nhờ đó phù hợp thời gian học của học sinh trong nhà trường, góp phần giảm tải so với chương trình hiện hành.
Tích hợp các môn thế nào?
Cũng theo tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới, trong thực tiễn dạy học lâu nay, nhiều giáo viên thường xuyên vận dụng cách dạy học tích hợp. Việc tích hợp được quán triệt từ khâu thiết kế chương trình và biên soạn sách giáo khoa, giáo viên dễ dàng vận dụng và dạy học sẽ hiệu quả hơn.
Việc dạy học tích hợp triển khai theo ba định hướng: Tích hợp giữa các mảng kiến thức khác nhau, giữa yêu cầu trang bị kiến thức với việc rèn luyện kỹ năng trong cùng một môn học, tích hợp giữa.
Tích hợp kiến thức của các môn học, khoa học có liên quan nhau (ở mức thấp là liên hệ kiến thức được dạy với những kiến thức có liên quan trong dạy học; ở mức cao là xây dựng các môn học tích hợp).
Tích hợp một số chủ đề quan trọng gồm chủ quyền quốc gia, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, bình đẳng giới, giáo dục tài chính vào nội dung chương trình nhiều môn học.
 |
| Sách giáo khoa lớp 6 mới. Ảnh: VTC News. |
Cụ thể, chương trình môn Khoa học tự nhiên được thiết kế thành 4 mạch chủ đề chung: Chất và sự biến đổi của chất, Vật sống, Năng lượng và sự biến đổi, Trái Đất và bầu trời.
Mỗi chủ đề nói trên vận dụng kiến thức của một ngành khoa học, tạo điều kiện cho giáo viên vốn được đào tạo đơn môn ở trường sư phạm có thể thực hiện chương trình.
Chương trình môn Lịch sử và Địa lý gồm hai phân môn Lịch sử, Địa lý. Nội dung của mỗi phân môn vừa bảo đảm tính độc lập tương đối, vừa góp phần soi sáng, hỗ trợ cho nhau.
Chương trình đòi hỏi tính tích hợp cao như: Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên biển Đông; các cuộc đại phát kiến địa lý, đô thị - lịch sử và hiện tại, văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.
Theo GS Thuyết, phương thức và mức độ tích hợp như trên phù hợp trình độ đào tạo, năng lực dạy học của giáo viên và khả năng tiếp nhận, vận dụng kiến thức của học sinh; đồng thời, cũng bảo đảm tính hệ thống của các kiến thức cốt lõi.
Ông Thuyết cho rằng từ trước đến nay, giáo viên chủ yếu dạy chuyên sâu một môn học, việc tích hợp nhiều môn học trong chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi giáo viên phải có năng lực hiểu sâu và rộng mọi lĩnh vực. Đây chính là thách thức lớn đối với giáo viên và nhà trường.
Việc dạy học tích hợp ở các môn Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý ở cấp THCS linh hoạt theo điều kiện thực tế và sự sắp xếp của mỗi trường. Các tổ chuyên môn phân công dạy mạch chủ đề phù hợp chuyên môn của từng giáo viên trên cơ sở bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các thầy cô bộ môn trong việc dạy học và đánh giá kết quả học tập của học sinh. Đây là giải pháp mà các nước phát triển như Anh, Mỹ vẫn thực hiện từ trước đến nay.
Trong 3 năm qua, các trường sư phạm cũng xây dựng, đào tạo giáo viên dạy học các môn Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý và chương trình bồi dưỡng giáo viên đơn môn để dạy các môn học này.
Những giáo viên có điều kiện và nguyện vọng có thể theo học chương trình bồi dưỡng ở trường sư phạm, bổ sung kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ để tiến tới đảm nhiệm được việc dạy các môn học tích hợp theo chương trình giáo dục phổ thông mới.
PGS Mai Sỹ Tuấn, thành viên Ban Phát triển chương trình Giáo dục phổ thông mới, Chủ biên sách giáo khoa Khoa học tự nhiên lớp 6 - bộ Cánh diều, cho biết chương trình được xây dựng cả cấp THCS là 560 tiết, chiếm 12% tổng số giờ của tất cả môn học.
Như vậy, thời lượng không có thay đổi nhiều so với chương trình hiện hành nên sẽ không có chuyện dư thừa số giáo viên hay làm thiếu hụt giáo viên.
So với chương trình của các nước, nếu môn Khoa học tự nhiên chiếm từ 11 đến 14%, môn học của chúng ta là ở mức trung bình. So với chương trình hiện hành (tổng số 3 môn Vật lý, Hóa học và Sinh học là 595 tiết), chương trình lần này có ít đi đôi chút nhưng không nhiều.
