Hạn chế xe máy xăng tại trung tâm đô thị lớn, cơ hội dành cho ai?

Thứ sáu, 1/8/2025 13:59 (GMT+7)
13:59 1/8/2025

Bên cạnh cải thiện chất lượng không khí, kế hoạch hạn chế xe xăng tại các thành phố lớn còn mở ra cơ hội mới cho nhiều hãng xe máy đang chinh chiến trên thị trường Việt Nam.

Ảnh: Quỳnh Danh.

Nội dung Chỉ thị số 20 do Thủ tướng Chính phủ ban hành hồi giữa tháng 7 đã yêu cầu TP Hà Nội triển khai các giải pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, bảo đảm đến ngày 1/7/2026 không còn xe máy, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực Vành đai 1.

Về cơ bản, lộ trình này sẽ hướng đến hạn chế và cấm hoàn toàn hoạt động của xe máy chạy xăng trong nội thành TP Hà Nội. Sau đó, đến lượt TP.HCM cũng dự kiến sớm thí điểm phương án hạn chế phương tiện giao thông có mức phát thải cao tại trung tâm thành phố, Cần Giờ và Côn Đảo.

Cải thiện chất lượng không khí ở đô thị lớn

Trước tiên, cần nhấn mạnh rằng kế hoạch hạn chế, cấm hoạt động xe máy chạy xăng tại trung tâm các thành phố lớn như Hà Nội hay TP.HCM nhắm thẳng tới mục tiêu sẽ mang lại chuyển biến tích cực cho chất lượng không khí tại những khu vực này.

Theo ước tính của PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM, chỉ riêng ở khu vực trung tâm TP.HCM đã có khoảng 2-3 triệu xe máy cá nhân đang hoạt động.

Số liệu Báo cáo của Sở Giao thông Vận tải Hà Nội và Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải cũng chỉ ra có khoảng 1,1-1,3 triệu lượt phương tiện cơ giới lưu thông mỗi ngày qua khu vực bên trong Vành đai 1 thuộc TP Hà Nội.

Hà Nội và TP.HCM sở hữu lượng xe máy lưu thông khá lớn. Ảnh: Quỳnh Danh, Thu Hiền.

Số lượng phương tiện lưu thông lớn, phần nhiều trong số đó cũng là các mẫu xe máy chạy xăng do thị trường xe máy điện Việt Nam chỉ đang ở bước phát triển sơ khai. Không có số liệu thống kê chính thức nhưng nhiều khả năng, chất lượng không khí tại trung tâm 2 thành phố lớn đang bị tác động khá nhiều bởi lượng khí thải từ ống xả các phương tiện giao thông cá nhân chạy xăng.

Do vậy, các kế hoạch hạn chế, cấm xe xăng ở trung tâm các thành phố lớn đang được kỳ vọng sẽ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tăng cường chất lượng không khí ở những khu vực tương ứng.

Trên thế giới, không ít thành phố lớn cũng áp dụng các biện pháp hạn chế tương tự nhằm hướng đến cải thiện chất lượng không khí khu vực nội đô. Chẳng hạn, thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc đã thực thi lệnh cấm xe máy lưu thông trong khu vực Vành đai 3 từ năm 1986.

Anh cũng đặt ra các quy định kiểm soát với nhóm xe cũ không đạt chuẩn khí thải Euro 4, không cho phép lưu thông vào trung tâm London trong giờ cao điểm. Vùng phát thải siêu thấp (ULEZ) bắt đầu thành hình tại trung tâm London từ tháng 4/2019 và nhanh chóng mở rộng ra toàn bộ Greater London từ tháng 8/2023.

Vùng phát thải siêu thấp ULEZ hiện bao trùm toàn bộ khu vực Greater London. Ảnh: PA.

Nhìn chung, giải pháp hạn chế, cấm hoạt động xe xăng ở khu trung tâm không phải quá mới mẻ trên thế giới. Về cơ bản, các quy định này nhắm đến cải thiện chất lượng không khí cho vùng trung tâm đô thị thông qua hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn các phương tiện giao thông cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Riêng ở Việt Nam, đặc thù của một thị trường cung cấp khá nhiều lựa chọn xe 2 bánh thuần xăng khiến quy định hạn chế, cấm xe xăng trong trung tâm các thành phố lớn còn mở ra cơ hội phát triển mới cho các hãng xe máy trong nước.

Cơ hội cho tất cả

Thị trường Việt hiện đã có khá nhiều lựa chọn xe 2 bánh thuần điện, đồng thời cũng còn nhiều hãng xe cung cấp toàn các mẫu môtô, xe gắn máy chạy xăng.

Về cơ bản, thị trường xe máy điện trong tương lai sẽ là sự cạnh tranh của những thương hiệu xe 2 bánh thuần điện lớn như VinFast, Yadea và những cái tên nhỏ hơn (Pega, Datbike, Selex, DKBike) cùng với phần còn lại của thị trường xe 2 bánh Việt là 5 thành viên Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), bao gồm Honda Việt Nam, Piaggio Việt Nam, Việt Nam Suzuki, SYM Việt Nam và Yamaha Motor Việt Nam.

Cơ hội ở thời kỳ điện hóa có thể xem như chia đều cho tất cả hãng xe đang có mặt, khi mỗi bên đều có những lợi thế riêng để mở ra giai đoạn thành công với những sản phẩm mới, một khi thật sự quyết tâm với xe máy điện và có những chiến lược hợp lý.

VinFast và Yadea là những hãng xe máy thuần điện. Ảnh: Vĩnh Phúc, Đan Thanh.

VinFast, tham gia thị trường xe máy Việt Nam với tư cách một hãng thuần điện ngay từ đầu. Dữ liệu từ Motorcycle Data cho thấy tính đến hết tháng 6, VinFast đang là hãng xe máy giữ thị phần lớn thứ ba Việt Nam, chỉ sau Honda và Yamaha. Tính riêng xe máy điện, VinFast đang dẫn đầu thị trường.

Việc cần làm của hãng xe Việt là duy trì lợi thế về thị phần đang có ở phân khúc xe điện, tung ra các sản phẩm chiến lược mới với những cải tiến để tăng sức cạnh tranh trước bối cảnh nhiều đối thủ mạnh sẽ sớm xuất hiện. Những ưu đãi mới của VinFast với người dùng xe máy điện hứa hẹn sẽ tạo nên một cuộc đua ưu đãi từ các hãng xe khi cuộc chơi xe điện ngày càng nóng.

Honda là cái tên thường xuyên nắm giữ thị phần lớn ở mảng xe 2 bánh tại Việt Nam nhưng chỉ mới giới thiệu 2 xe máy điện gần đây, gồm CUV e: và ICON e:.

Về mặt lý thuyết, áp lực dành cho hãng xe Nhật Bản đang là lớn nhất. Khi xu hướng thị trường chuyển dịch sang xe điện, chỉ CUV e: và ICON e: sẽ là chưa đủ để Honda bảo vệ thành công danh hiệu hãng xe 2 bánh bán chạy nhất Việt Nam.

Honda CUV e: là một trong 2 xe máy điện vừa được Honda giới thiệu tại Việt Nam. Ảnh: Đan Thanh.

Tuy nhiên, Honda đã có sự chuẩn bị và dường như rất nghiêm túc với lộ trình điện hóa xe 2 bánh. Dự kiến đến năm 2030, Honda sẽ sở hữu khoảng 30 sản phẩm xe máy điện trong danh mục. Hãng xe Nhật Bản đặt mục tiêu doanh số 4 triệu xe máy điện trên toàn cầu vào năm 2030, đồng thời xác nhận sẽ đầu tư số tiền 500 tỷ yen (khoảng 3,2 triệu USD) cho mảng này cho đến cuối thập niên.

2 sản phẩm chạy điện đầu tay của Honda vì vậy mang nhiều ý nghĩa thăm dò hơn là lập tức chạy doanh số. Có thể những mẫu xe chiến lược sẽ sớm được tung ra thị trường kèm với nhiều phương thức bán hàng, đổi pin hay các ưu đãi khác để tăng lợi thế cạnh tranh. Với tiềm lực và sức ảnh hưởng của thương hiệu tại thị trường Việt Nam, dự kiến Honda sẽ sớm tăng tốc với xe máy điện.

Trường hợp của Yamaha có phần đặc biệt. Hãng xe Nhật Bản là cái tên tiên phong điện hóa trong nhóm thương hiệu truyền thống, đã ra mắt xe máy điện Neo's từ cuối năm 2022. Tuy nhiên kể từ đó đến nay, Yamaha vẫn "dậm chân tại chỗ", gần như không có bước tiến mới đáng kể nào trong nỗ lực điện hóa.

Xe máy điện Yamaha trên sân khấu VMS 2024. Ảnh: Đan Thanh.

Ở VMS 2024, Yamaha mang lên trưng bày 2 mẫu xe máy điện. Dù vậy, cả 2 đều chỉ là những bản concept, chưa rõ khả năng thương mại hóa trong tương lai.

Yamaha sẽ cần thêm xe máy điện mới để tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Với tiềm lực nhà máy và giá trị thương hiệu, Yamaha có lẽ sẽ không quá khó khăn để tiếp cận khách hàng đã quen tên rõ mặt.

Chỉ cần sản phẩm đủ tốt và chiến lược hợp lý, thậm chí Yamaha có thể đuổi kịp Honda ở chiến trường mới, khi cả 2 xuất phát lại từ đầu. Trước đây với xe máy xăng, Yamaha cũng có thời điểm là đối trọng lớn của Honda, trước khi bị hãng xe đồng hương bỏ xa và thống trị hoàn toàn ở cả nhóm xe máy phổ thông lẫn xe tay ga.

Piaggio hiện cung cấp danh mục toàn sản phẩm xe ga chạy xăng. Ngay cả khi hãng xe Italy quyết định cung cấp một mẫu xe thuần điện sẵn có, chẳng hạn Vespa Elettrica hay Piaggio One, giá trị thương hiệu cao vốn có sẽ đẩy giá bán của mẫu xe này vượt khá xa khỏi mặt bằng chung, vô tình tạo ra rào cản ngăn khả năng tiếp cận của khách hàng.

Xe máy điện Piaggio chưa có cơ hội chính thức ra mắt khách Việt. Ảnh: Anh Xuân.

Cơ hội của Piaggio nằm ở việc trung tâm nghiên cứu phát triển cũng như nhà máy của tập đoàn này đều nằm ở Việt Nam, do đó chỉ cần hãng xe Italy quyết tâm, thì việc ra đời các sản phẩm phù hợp hơn với thị trường là hoàn toàn có thể xảy ra.

Thương hiệu Vespa vốn là scooter thời trang cao cấp và kể cả có làm xe điện thì cũng quá nặng và đắt đỏ, và Piaggio tất nhiên không muốn phá vỡ giá trị của thương hiệu này bằng một phiên bản giá rẻ. Vì thế, xe điện Piaggio sẽ là nước đi hợp lý, với dải sản phẩm xe máy xăng từng trải rộng từ 20-60 triệu đồng.

Một chiếc Piaggio Zip nhỏ gọn chạy điện hoặc một chiếc xe mới hơn với thiết kế hợp thời, sẽ là tiền đề để hãng xe Italy "chơi lại" trong bối cảnh Piaggio đang có doanh số thấp ở mảng xe xăng.

Suzuki thời gian gần đây dường như không còn quá mặn mà với thị trường xe 2 bánh Việt Nam. Danh mục xe máy của hãng chỉ còn 2 mẫu côn tay, gồm V-Strom và Satria, dĩ nhiên không có cái tên nào chạy điện. Tại Ấn Độ, hãng này vừa ra mắt Suzuki e-Access nhưng lại chưa rõ khả năng mang xe máy điện này về Việt Nam.

Xe máy điện Suzuki e-Access ra mắt Ấn Độ. Ảnh: Zigwheels.

Trên website chính thức tại Việt Nam, danh mục sản phẩm của SYM đã xuất hiện phần dành riêng cho xe máy điện. Tuy nhiên, nhóm xe máy điện của SYM hiện vẫn để trống, chưa ghi nhận cái tên nào.

Trao đổi với Tri Thức - Znews tại sự kiện VMS 2024, đại diện SYM từng xác nhận vẫn đang trong quá trình nghiên cứu, phát triển xe máy điện và sẽ chưa sớm trình làng khách hàng Việt Nam.

Suzuki và SYM dù không cho thấy nhiều cơ hội, nhưng giống như câu chuyện của Honda, Yamaha hay Piaggio, cuộc chơi mới luôn sẵn sàng chào đón những đối thủ cũ, và cơ hội chia đều cho tất cả khi ai cũng sẽ xuất phát từ vạch bắt đầu.

Còn gần một năm để các hãng xe máy chuẩn bị sẵn sàng cho bước đầu tiên trên con đường điện hóa giao thông tại Việt Nam. Liệu cái tên nào sẽ biết cách tận dụng và giành được thành công?