Diễm xưa là một trong những sáng tác nổi tiếng nhất trong kho tàng hàng trăm bản tình ca làm say lòng bao thế hệ khán giả của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Ca khúc được nhạc sĩ tài hoa lấy cảm hứng từ tình yêu lặng thầm dành cho “nàng thơ” Ngô Vũ Bích Diễm, một cô gái Hà Nội theo gia đình vào Huế sinh sống.
Bài hát được Khánh Ly thu âm và chính thức phát hành trên thị trường trong nước qua băng nhạc Sơn Ca 7 vào năm 1974. Trước đó, cũng chính bà là người đầu tiên đã mang Diễm xưa vượt ra khỏi biên giới Việt Nam đến với khán giả quốc tế.
 |
| Bài hát Diễm xưa được phát hành chính thức tại Việt Nam trong băng Sơn Ca 7. |
Năm 1970, Khánh Ly được hãng đĩa Myrica Music mời sang Tokyo để thu âm 2 ca khúc Diễm xưa và Ca dao mẹ bằng cả 2 ngôn ngữ Việt - Nhật. Cũng trong năm đó, bà đã trình diễn Utsukushii Mukashi - phiên bản tiếng Nhật của Diễm xưa trước hàng trăm nghìn khán giả tại Hội chợ quốc tế Osaka. Không lâu sau đó, hãng đĩa Nippon Columbia đã phát hành các phiên bản Nhật ngữ của Diễm xưa cùng một số ca khúc khác của Trịnh Công Sơn ở “xứ sở hoa anh đào”.
Utsukushii Mukashi nhanh chóng trở thành một ca khúc thuộc hàng “top hit” trên thị trường âm nhạc Nhật Bản tại thời điểm đó. Đi đến đâu người ta cũng nghe thấy giai điệu Diễm xưa vang lên. Thậm chí, mỗi khi nhắc đến âm nhạc Việt Nam, người Nhật sẽ nghĩ ngay đến Khánh Ly. Bà còn được báo chí Nhật Bản ưu ái dành tặng những mỹ từ như “ca sĩ hoa hậu áo dài”, “mặt trời Việt Nam vẫn hát”…
 |
| Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và người tình trong âm nhạc - danh ca Khánh Ly. |
Thành công của Diễm xưa cũng như Utsukushii Mukashi chưa dừng lại ở đó. Vào năm 1978, Utsukushii Mukashi được đài truyền hình lớn nhất Nhật Bản NHK chọn làm nhạc phẩm chính cho bộ phim Sài Gòn Kara Kita Tsuma To Musuko. Qua bộ phim ăn khách này, Diễm xưa của Trịnh Công Sơn lại một lần nữa có cơ hội tiếp cận hàng triệu khán giả trên khắp “đất nước mặt trời mọc”.
Nếu Khánh Ly có công giới thiệu Diễm xưa đến với khán giả Nhật Bản thì người góp phần phổ biến ca khúc này trong làng nhạc “xứ sở Phù Tang” chính là Tendo Yoshimi, nữ danh ca hàng đầu Nhật Bản ở thể loại enka (nhạc dân gian).
Tháng 8/2002, Tendo đã từng đến Việt Nam, mặc áo dài và hát Utsukushii Mukashi để ghi hình cho một chương trình của đài NHK. Đến tháng 9/2003, bà đã thu âm và chính thức phát hành Utsukushii Mukashi tại thị trường Nhật Bản. Tiếp đó, vào tháng 2-2004, Tendo đã thực hiện một bản thu khác với lối hòa âm gần gũi, dễ nghe, dễ hát hơn.
Bất ngờ là cả 2 phiên bản Utsukushii Mukashi qua giọng hát Tendo đều lọt vào Top 10 bài hát hay nhất mọi thời đại của Nhật Bản. Sự kiện một ca khúc Việt Nam lọt vào bảng xếp hạng âm nhạc hàng đầu Nhật Bản quả là chuyện lạ chưa từng có.
Ngoài ra, vào tháng 7/2004, trường đại học Kansai Gakuin danh tiếng của Nhật Bản đã quyết định chọn bài hát Diễm xưa của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn để đưa vào chương trình giảng dạy bộ môn Văn hóa và Âm nhạc tại trường dưới hình thức một bộ giáo trình kèm DVD viết về ca khúc. Đây là lần đầu tiên một nhạc phẩm châu Á được đưa vào chương trình giáo dục bậc đại học của Nhật Bản.
 |
| Danh ca Khánh Ly vẫn tràn đầy nhiệt huyết dù đã bước vào tuổi U70. |
Khánh Ly tái ngộ khán giả Việt Nam và hát Diễm xưa trong live show Như cánh vạc bay cùng 4 đồng nghiệp thân thiết như: Elvis Phương, Thái Châu, Lệ Thu và Lê Uyên. Chương trình diễn ra vào ngày 20/11 tại TP Biên Hòa.
