Học tập hỗn hợp: Công nghệ không đem lại điều kỳ diệu

Để nâng cao chất lượng học tập, các trường trung học tại Mỹ đã sớm áp dụng hình thức giáo dục hỗn hợp để đổi mới việc tổ chức học tập và tư duy, thay vì tâm lý chia nhỏ sĩ số còn 15-20 học sinh cho dễ quản lý.

Đó cũng là nội dung chủ đạo được trình bày trong hội thảo Ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập hỗn hợp đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức với sự phối hợp của trường PTLC Olympia và ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội.

Ông Michael Horn, Giám đốc điều hành giáo dục của Học viện Clayton Christensen: "Học tập hỗn hợp (HTHH) là một chương trình giáo dục chính quy mà ở đó học sinh học ít nhất một phần trực tuyến, có sự kiểm soát về thời gian, địa điểm, lộ trình và tiến độ dựa vào sự trợ giúp của công nghệ".

Tuy nhiên, lớp học hỗn hợp không phải là mỗi học sinh một máy tính nối mạng, hay phòng học đa phương tiện, mà là việc công nghệ đã trợ giúp cho nội dung bài học được sinh động hơn, lớp học được thiết kế linh hoạt hơn và người học chủ động thiết lập tiến trình học tập của mình như thế nào.

Nội dung sinh động

Ông Chris McDonald, Tổng hiệu trưởng trường phổ thông liên cấp Olympia đã nói về một giờ học hỗn hợp môn Xã hội học tại trường mình.

Khi học về Ấn Độ, đầu tiết, học sinh trực tiếp truy cập vào đài BBC để đọc một tin, sau đó được học về nghệ thuật Ấn Độ qua khóa trực tuyến của Khan Academy và cuối cùng là thảo luận lại với giảng viên qua một tin của đài PBS (kênh địa phương tại Ấn Độ).

Bằng bài đọc kỹ thuật số và tương tác, cả không gian vật lý và tinh thần của lớp học sẽ được mở rộng, không bị bó hẹp trong bốn bức tường và giáo trình cố định. Bài học đa phương tiện này giúp tạo hứng thú học tập cũng như đa dạng hóa kênh tiếp thu kiến thức.

Lớp học đông mà linh động

Học tập dựa vào nguồn tài liệu trực tuyến như trên chỉ là bước đầu của HTHH. Quay lại với lớp sĩ số 45 trên, ông Christensen đã mô tả cách giáo viên Mỹ dựa vào công nghệ để tổ chức một lớp học hỗn hợp.

Lớp sẽ được chia thành nhiều nhóm tương tác, trong đó có nhóm tự lên Google để tìm kiếm thông tin, nhóm thảo luận trực tiếp, nhóm làm bài luận dưới sự góp ý trực tiếp và ngay lập tức của giáo viên trên Google Drive. Sau đó các nhóm sẽ được hoán đổi vị trí với nhau.

Một giờ học hỗn hợp các nhóm tại trường PTLC Olympia, Hà Nội.

Không chỉ giúp các hoạt động trên lớp trở nên linh hoạt hơn, HTHH còn làm thay đổi việc tự học tại nhà của học sinh. Thay vì về nhà luyện bài tập nâng cao, học sinh có thể chat với nhau qua Skype về bài thí nghiệm Vật lý trên lớp của ngày mai. Dựa vào các phần mềm giả lập thí nghiệm, học sinh có thể dễ dàng trao đổi ý tưởng của mình hơn cả việc thảo luận trực tiếp trên lớp.

Cá nhân hóa học tập

Bằng việc liên tục cập nhật tiến độ học tập lên không gian trực tuyến, giáo viên và học sinh dễ dàng có thể tự nhìn lại mình cũng như thiết kế một chiến lược học tập phù hợp với từng cá nhân. Ông Horn khẳng định: "Đó là cách HTTH không bỏ rơi bất kỳ ai trong lớp".

Kết quả học tập không chỉ là các bài giải đúng đáp án, mà HTHH còn là công cụ đắc lực cho việc học tập dựa trên dự án, mà kết quả của dự án được xuất bản qua các công cụ trực tuyến (bài thu hoạch môn Văn trên blogspot, bài thuyết trình dạng video trên YouTube, bài tiểu luận đa phương tiện…).

Đừng bắt đầu từ công nghệ

Các câu hỏi tại hội thảo phần nhiều hướng về việc chúng ta cần những công nghệ gì. Nhưng các diễn giả đều khẳng định: "Hãy bắt đầu từ mục tiêu giảng dạy". HTHH chỉ thành công khi giáo viên, như truyền thống, có một kế hoạch giảng dạy rõ ràng. Khi kế hoạch đã rõ ràng, thì câu hỏi giáo viên cần trăn trở là: "Công nghệ nào sẽ giúp cho kế hoạch trên trở nên hấp dẫn hơn".

Lớp học về Đa dạng văn hóa mà cô Jessica Cleland áp dụng cho học sinh tại trường Clarkson liên kết với trường Olympia là một ví dụ. Thay vì việc bắt đầu suy nghĩ về việc làm thế nào để có một lớp học trực tuyến, cô Cleland đặt ra mục tiêu: "Làm thế nào để học sinh tại Mỹ hiểu về sự đa dạng văn hóa trên toàn cầu?".

Cách tốt nhất là để học sinh trực tiếp được tương tác với học sinh ở một đất nước xa xôi khác. Thế là blogspot trở thành không gian để học sinh tại Mỹ được chia sẻ, chuyện trò với học sinh tại Việt Nam (trường Olympia) qua việc hai bên chia sẻ nhật ký với nhau. Dự án hiệu quả hơn mới dẫn đến những công cụ phức tạp hơn như Google Class. Cô Cleland còn cho rằng: "Học sinh của tôi sử dụng Google Class thành thạo hơn tôi nhiều".

Cán bộ giáo dục từ nhiều đơn vị cùng thực hành trên máy tính với học sinh trường Olympia.

Kết thúc hội thảo, Phó vụ trưởng Vụ trung học Nguyễn Xuân Thành cũng khẳng định HTHH phù hợp với tiến trình cải cách giáo dục phổ thông của Bộ, đặc biệt là việc thiết kế chương trình học tập đa dạng, không bị phụ thuộc quá mức vào sách giáo khoa.