Trong cuộc chạy đua về các phương pháp điều trị Covid-19, phòng thí nghiệm công nghệ sinh học của Công ty Xenothera (Pháp) đã phát triển một loại thuốc chống lại sự lây nhiễm của SARS-CoV-2. Loại thuốc này được gọi là XAV-19. Chúng có kết quả khá hứa hẹn cho việc điều trị an toàn và hiệu quả, giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Vô hiệu hóa hoàn toàn các chủng Alpha, Beta, Gamma và Delta
XAV-19 là loại thuốc dựa trên các kháng thể đa dòng được tạo ra bởi lợn đã được biến đổi gene. Phản ứng miễn dịch của chúng tương tự của con người với 3 tác động gồm: ngăn chặn virus xâm nhập vào tế bào, tác động trực tiếp để tiêu diệt virus và chống viêm nhờ khả năng miễn dịch ngay lập tức. Từ đó, thuốc giúp vô hiệu hóa rộng rãi các biến thể của nCoV.
Loại thuốc này được đánh giá trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2a - 2b cho trường hợp thử nghiệm là bệnh nhân có những tiêu chí như nhập viện do Covid-19 mức độ vừa, SpO2>90%, viêm phổi, trong vòng 10 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng đầu tiên với độ tuổi từ 18 đến 85.
Tháng 8, XAV-19 được báo cáo có khả năng vô hiệu hóa hoàn toàn các chủng Alpha, Beta, Gamma và cả Delta từ kết quả trong phòng thí nghiệm. Giai đoạn lâm sàng 2a thử nghiệm lần đầu trên người cho thấy XAV-19 đủ tính an toàn và có thể chỉ định hoạt động điều trị trên cơ thể sống.
Ngoài ra, một nghiên cứu gần đây nhất kết luận XAV-19 được dung nạp tốt ở những bệnh nhân nhiễm Covid-19 nhập viện vì viêm phổi mức độ vừa và cần bổ sung oxy lưu lượng thấp. Chúng có khả năng ngăn chặn thành công sự khuếch tán của virus ở người, chưa có tác dụng phụ nghiêm trọng liên quan đến thuốc nghiên cứu, hỗ trợ việc lựa chọn phác đồ cho các bệnh nhân. Kết quả này đảm bảo cho các thử nghiệm tiếp theo với XAV-19, đặc biệt là trong bối cảnh Delta trở nên chiếm ưu thế và các biến thể gây lo ngại khác xuất hiện.
 |
| Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân Covid-19 ở TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu. |
Một hạn chế của giai đoạn 2a này là số lượng người bệnh tham gia còn ít nên chưa thể kết luận chắc chắn về kết quả cải thiện. Nghi vấn này sẽ được kiểm tra nghiêm ngặt khi phân tích giai đoạn 3. Đây là giai đoạn cuối và đang được thực hiện.
Thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 của XAV-19 đang được thực hiện tại Pháp và một số quốc gia châu Âu như Hy Lạp, Bulgaria, Romania, Tây Ban Nha…
Những trường hợp không được đưa vào thử nghiệm
Những người không được đưa vào thử nghiệm giai đoạn 2 bao gồm: bệnh nhân dương tính với SARS-CoV-2 trên 10 ngày, suy đa cơ quan, yêu cầu nhập viện ngay lập tức, phụ nữ có thai và cho con bú.
Vì vậy, thuốc không được dùng trên những trường hợp trên. Đàn ông sử dụng thuốc cần lưu ý các biện pháp tránh thai cho vợ/bạn gái.
Vào tháng 6, Quỹ Hội đồng đổi mới Châu Âu đã đầu tư 12 triệu Euro để hỗ trợ Xenothera phát triển XAV-19. Ngoài ra, Ủy ban dược phẩm dùng trên người (CHMP) cũng ghi nhận thông tin do Xenothera đưa ra, gồm cách tiếp cận, chất lượng XAV-19, tính hợp lệ của dữ liệu tiền lâm sàng, độc chất học và cách tiếp cận tổng thể kế hoạch phát triển lâm sàng của thuốc. Điều đó cho thấy chúng ta có thể đặt thêm hy vọng vào loại thuốc mới này mặc dù vẫn cần thêm nhiều thử nghiệm và dữ liệu.
Ngày 6/9, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn đã chủ trì buổi làm việc trực tuyến với Công ty Xenothera về hợp tác thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 và chuyển giao cho Việt Nam công nghệ sản xuất kháng thể đa dòng XAV-19 điều trị Covid-19 do công ty này nghiên cứu và phát triển.
 |
| Đàn ông sử dụng thuốc cần lưu ý các biện pháp tránh thai cho vợ/bạn gái. Ảnh minh họa: Duy Hiệu. |
Lãnh đạo Công ty Xenothera cho biết hãng sẵn sàng hợp tác thử nghiệm giai đoạn 3 tại Việt Nam và bày tỏ thiện chí trong việc trao đổi sâu hơn về việc chuyển giao công nghệ để Việt Nam có thể chủ động sản xuất trong tương lai.
Trước đó vào cuối tháng 5, Xenothera cũng đã nhận được đơn hàng của Bộ Y tế và Đoàn kết Pháp đặt trước 30.000 liều XAV-19, dự kiến bắt đầu cung cấp cho các bệnh nhân tại Pháp sau khi được phê duyệt sử dụng trong tình huống khẩn cấp.
Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cũng đánh giá cao những kết quả đáng khích lệ mà XAV-19 đã đạt được sau thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 và 2, đồng thời khẳng định Việt Nam sẵn sàng hợp tác thử nghiệm giai đoạn 3 và tiếp nhận chuyển giao công nghệ với mong muốn sớm bổ sung được nguồn thuốc điều trị cho các bệnh nhân Covid-19 trong nước nếu thử nghiệm cho kết quả khả quan.
Ngay sau buổi làm việc trực tuyến, một tập đoàn trong nước đã trao đổi các nội dung và chuẩn bị ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 và chuyển giao công nghệ sản xuất XAV-19 với Công ty Xenothera.
Bài viết do TS.DS Phạm Đức Hùng (từng thực tập ở Đại học Harvard, Mỹ; tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học Leuven, Vương quốc Bỉ) và Dược sĩ Trần Thị Quốc Tuyến (Hành nghề tại Hungary) cung cấp thông tin.
