Khó lường những vụ 'gửi nhầm' súng đạn

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (Chi cục Hải quan TSN), sau khi chuyến bay hành khách từ Thổ Nhĩ Kỳ đáp xuống sân bay Tân Sơn Nhất. Ngày 27/7, hải quan phát hiện 3 kiện hàng từ chuyến bay được vận chuyển vào kho có biểu hiện khả nghi.

Kiểm tra, hải quan xác định các kiện hàng không có kê khai hàng hóa, được vận chuyển từ Cộng hòa Séc (Czech) bởi hãng hàng không Turkish Airlines (Thổ Nhĩ Kỳ). 

Sau đó, Chi cục Hải quan TSN phối hợp với Cục An ninh Kinh tế tổng hợp (A85) và các lực lượng chức năng thuộc Bộ Công an khám xét các kiện hàng này.

Dưới sự chứng kiến của đại diện Turkish Airlines và đại diện kho hàng là Công ty cổ phần dịch vụ hàng hóa Sài Gòn (SCSC), cơ quan chức năng phát hiện số lượng lớn vũ khí quân dụng gồm: 94 khẩu súng ngắn ký hiệu CZ P-07 mới 100%, xuất xứ Czech Repuplic và 472 băng đạn chưa qua sử dụng (không chứa đạn). Trị giá lô hàng ước tính khoảng 36.000 euro.

Loại súng được phát hiện.

Cơ quan chức năng xác định, lô vũ khí được vận chuyển bằng đường hàng hóa bình thường trên máy bay nhưng không có giấy phép của cơ quan thẩm quyền theo quy định và chủ lô hàng không đi cùng. Trong tờ khai hàng hóa nhập vào Việt Nam (thủ tục bắt buộc với mỗi chuyến bay) cũng không có các kiện hàng này.

Theo tìm hiểu, lô hàng được Công ty sản xuất vũ khí Ceska Zerojovka A.S Svat của Cộng hòa Séc chuyển phát.

Theo trang wep chuyên về súng World Guns (Nga), Công ty Ceska Zbrojovka phát triển súng lục CZ 75 vào năm 1975 và bắt đầu sản xuất loại súng này kể từ năm 1976. Đây là loại súng có vỏ làm từ polymer để giảm trọng lượng, có thể sử dụng thiết bị ngắm bắn bằng tia lazer. 

CZ 75 có nhiều phiên bản khác nhau từ mẫu bán tự động cho đến bắn từng viên một. Dòng CZ 75P-07 là phiên bản nâng cấp của mẫu CZ 75P-07 Duty, chuyên dùng cho các đội đặc nhiệm bảo vệ nguyên thủ quốc gia. Theo trang tin quốc phòng Mỹ - Defence Review, kể từ năm 1976, đã có trên 1 triệu súng CZ 75 được quân đội và cảnh sát nhiều nước sử dụng.

Trước đó, một số thông tin cho rằng, đây là lô vũ khí được một đơn vị vũ trang của Singapore nhập từ Thổ Nhĩ Kỳ. Quá trình làm thủ tục, chất xếp hàng tại sân bay Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, đã có nhầm lẫn khiến lô hàng diện cấm đặc biệt này được chuyển đến Việt Nam.

"Có thể họ nhầm lẫn ở ký hiệu SG, nên người chất xếp hàng đã hiểu lầm từ Singapore thành Sài Gòn", một số giả thuyết đưa ra. Tuy nhiên, lãnh đạo Chi cục Hải quan TSN cho rằng rất khó có chuyện chuyển nhầm, vì việc vận chuyển vũ khí qua đường hàng không có quá trình giám sát và kiểm tra rất chặt chẽ. 

Hơn nữa, theo mục 2, điều 5, Nghị định 127/2013/NĐ-CP quy định các trường hợp hàng hóa nhập khẩu là ma túy, vũ khí, tài liệu phản động, hóa chất độc (Bảng I trong Công ước cấm vũ khí hóa học) thì không được nhầm lẫn trong quá trình nhập khẩu, gửi hàng hóa; quá trình vận chuyển, mua bán phải qua những thủ tục và quy trình rất chặt chẽ.

Ngoài ra, cơ quan chức năng Việt Nam đã liên hệ nhưng phía Singapore cho đến giờ chưa xác nhận là chủ lô hàng. Đồng thời, ký hiệu "SG" ghi trên vận đơn hàng chưa phải là cơ sở để cho rằng lô hàng của Singapore gửi nhầm sang Việt Nam.

Có thể nói, đây là vụ vận chuyển vũ khí quân dụng qua đường hàng không lớn nhất từ trước đến nay được phát hiện tại Việt Nam. Nhận định vụ việc mang tính chất cực kỳ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, thượng tướng Tô Lâm - Thứ trưởng Bộ Công an đã làm việc với Chi cục Hải quan TSN. Thứ trưởng Lâm chỉ đạo Cục A85 làm đầu mối tiếp nhận vụ việc; đồng thời đưa ra một số định hướng để 2 bên phối hợp điều tra.

Tang vật vụ vận chuyển vũ khí được đánh giá lớn nhất từ trước đến nay qua đường hàng không ở Việt Nam.

Đây không phải lần đầu tiên "gửi nhầm" vũ khí ở Việt Nam. Dù súng, đạn là mặt hàng quản lý đặc biệt, muốn nhập khẩu, sử dụng phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, đặc biệt phải có giấy phép của cơ quan quản lý chuyên ngành. Nhưng thực tế, các mặt hàng này đang thâm nhập vào nước ta qua đường hàng không khiến việc quản lý trở nên phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Theo Chi cục Hải quan TSN, từ cuối tháng 12/2014 đến nay, cơ quan chức năng đã phát hiện gần 10 vụ vận chuyển vũ khí trái phép qua đường hàng không. Điển hình như chiều 11/2, Công an quận Tân Bình, TP HCM phối hợp cùng Trung tâm An ninh hàng không sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (SBQT TSN) điều tra vụ chuyển kiện hàng chứa một khẩu súng qua sân bay này.

Theo đó, khi kiểm tra kho hàng nội địa, lực lượng chức năng phát hiện kiện hàng nghi vấn. Kiểm tra, lực lượng này phát hiện một khẩu súng màu đen hiệu Sharp Tiger.

Nếu đúng lịch trình thì kiện hàng sẽ được xếp lên chuyến bay của hãng Vietjet từ TP HCM đến TP Vinh (Nghệ An) lúc 17h40 cùng ngày. Sau đó, cơ quan chức năng xác định kiện hàng trên do N.T.D. (34 tuổi, ngụ Hà Nội) gửi ngày 11/2, khai báo hàng là "ống hơi công nghiệp"…

Hay ngày 31/12/2014, Công ty TNHH Viet Aviation (quận Tân Bình) gửi hàng, khai báo là linh kiện điện tử, xe máy... từ TP HCM đi Hà Nội. Nhưng nhân viên an ninh phát hiện trong kiện hàng có nhiều bộ phận của một khẩu súng đã được tháo rời…

Liên quan đến hãng hàng không của Thổ Nhĩ Kỳ, giữa năm 2014, từng có vụ "gửi nhầm" gần 150.000 viên đạn (gần 1 tỷ đồng) đến sân bay TSN. Điều đáng nói, trong bản lược khai hàng hóa của chuyến bay không có thông tin về số đạn này. Sau đó, hãng hàng không này có văn bản xin tái xuất lô hàng với lý do "gửi nhầm"…

Theo quy định chung, súng đạn là mặt hàng cấm nhập khẩu thuộc danh mục vũ khí, ban hành kèm theo Pháp lệnh số 16/2011/UBTVQH12 ngày 30/6/2011 và Nghị định 25/2012/NĐ-CP ngày 5/4/2012 quy định pháp lệnh quản lý và sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ. 

Căn cứ khoản 2, Điều 5, Nghị định 187/2013/NĐ-CP thì "Việc cho phép xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu… do Thủ tướng Chính phủ quyết định…"; Điều 40 thì "Hàng hóa là vũ khí, đạn dược,… chỉ được quá cảnh lãnh thổ Việt Nam sau khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép".

Điều 159, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam thì "Không được vận chuyển bằng đường hàng không vũ khí,… vào hoặc qua lãnh thổ Việt Nam, trừ trường hợp đặc biệt được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép…". 

Tuy nhiên, một số người vẫn cất giấu mặt hàng này trong các lô hàng quà biếu, tặng để gửi về Việt Nam. Khi bị cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ, người đứng tên nhận hàng đều từ chối, vì phía nước ngoài gửi nhầm, họ không liên quan gì?!

Theo các nhà chuyên môn, có một thực tế là tại một số quốc gia, các hãng hàng không chấp nhận vận chuyển súng hơi, súng săn theo đường hành lý ký gửi mà chủ hàng không cần phải xuất trình giấy phép (pháp luật nước sở tại không cấm sử dụng loại vũ khí này). 

Trong khi đó, Việt Nam nghiêm cấm các tổ chức, cá nhân mua bán, mang ra nước ngoài, mang từ nước ngoài vào, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng, biếu tặng các loại vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ trái phép. Do đó, có nhiều trường hợp mang súng hơi, đạn mã tử về Việt Nam được thông quan tại cửa khẩu nước ngoài nhưng về Việt Nam bị thu giữ, xử phạt…

Tuy vậy, dù vì lý do gì, theo pháp luật Việt Nam, những vụ "gửi nhầm" vũ khí về Việt Nam nêu trên nếu không được lực lượng chức năng kịp thời phát hiện, bắt giữ sớm thì hậu quả với việc đảm bảo an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội là rất khó lường.