Quá đau khổ sau khi chia tay với người yêu, Clementine quyết định xoá hết mọi ký ức về chàng. Biết được sự thật đó, Joel cũng tiến hành công việc tương tự. Giống như nam ca sĩ nổi tiếng Stevie Wonder đã từng hát: “Trong tình yêu, tất cả đều phải công bằng…”
 |
| Jim Carrey trong vai Joel Barish, người muốn xóa đi những ký ức về người cũ, điều mà người cũ của anh đã làm trước. |
Đúng mười năm trước, cặp đôi đạo diễn Michel Gondry người Pháp và biên kịch Charlie Kaufman người Mỹ đã cùng nhau nhào nặn nên Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Ánh dương vĩnh cửu trong tâm hồn vô nhiễm). Bộ phim xoay quanh Joel Barish và Clementine Kruczynski, hai con tim tan vỡ đang tìm cách lãng quên nhau trên đường đời. Nói đây là một chuyện tình thì hẳn không sai. Nhưng chính xác hơn, kịch bản do Kaufman chắp bút đưa khán giả bước vào một cuộc hành trình rất thú vị. Đó là chuyến hành trình tiến sâu vào bên trong trí óc con người khi con tim tan vỡ.
 |
| Khi gặp Joel lần đầu trên bãi biển Montauk, nàng nhuộm tóc xanh lá cây – có chút lạ lẫm và vô tư. |
Không chỉ lạ lùng về mặt ý tưởng, bộ phim còn có kết cấu và phong cách đạo diễn hết sức độc đáo. Gondry và Kaufman né tránh mọi lối mòn, liên tục bày ra những mặt đối lập, tạo thành một mê cung rối rắm, không phân biệt ranh giới giữa thực và ảo, giữa quá khứ và hiện tại. Chuyện phim bắt đầu bằng một kết thúc, đến khi kết thúc lại quay về vạch xuất phát ban đầu. Phân nửa thời lượng diễn ra trong vòng một đêm, khi Joel nằm trên giường để các bác sĩ xoá bỏ trí nhớ của bản thân. Thân thể anh bất động, nhưng tâm trí thì hỗn loạn. Càng nhớ về Clementine, anh càng nhận ra mình chẳng thể quên được nàng. Hành trình lần về ký ức của Joel cũng đi ngược tuyến tính thời gian, xuất phát từ những trận cãi vã cuối cùng và dừng lại khi hai người lần đầu gặp nhau.
 |
| Tóc nàng bỗng đỏ rực – báo hiệu một tình yêu chớm nở. |
Tạo ra một mê cung, nhưng Gondry và Kaufman cũng cẩn thận để lại một vài chỉ dẫn nho nhỏ giúp người xem không bị lạc đường. Hãy chú ý mái tóc của Clementine, nhất là màu tóc nàng. Khi gặp Joel lần đầu trên bãi biển Montauk, nàng nhuộm tóc xanh lá cây – có chút lạ lẫm và vô tư. Khi cả hai nằm bên nhau cùng ngắm sao trời giữa tuyết lạnh, tóc nàng bỗng đỏ rực – báo hiệu một tình yêu chớm nở. Thời gian trôi đi, sắc đỏ ấy ngả dần sang màu cam nhạt – ngọn lửa tình yêu hẳn đã tàn phai. Ở đầu và cuối phim, khi mọi ký ức về Joel đã bị xoá sạch, Clementine chỉ còn mái đầu màu xanh dương – màu của nỗi buồn và sự trống trải đến cô quạnh.
 |
| Thời gian trôi đi, sắc đỏ ấy ngả dần sang màu cam nhạt - ngọn lửa tình yêu hẳn đã tàn phai. |
Nếu như tâm trạng của Clementine được thể hiện qua mái tóc, thì cảm xúc của Joel lại được lột tả từ bên trong, thông qua ký ức. Không khó hiểu vì sao nàng là người chủ động tìm cách quên chàng trước tiên. Theo lời kể của Kaufman, Clementine là một cô gái mạnh mẽ và đầy cá tính, trong khi Joel lại mang tâm hồn vụn vỡ, chất chứa nhiều nỗi lòng. Để ngăn không cho Clementine bị xoá đi, chàng tìm cách “giấu” nàng vào vùng ký ức riêng tư nhất. Từ khoảnh khắc sung sướng mỗi khi được ngắm nhìn mưa rơi, nỗi hổ thẹn vì bị mẹ bắt gặp trong lúc thủ dâm, cho đến cảm giác tội lỗi vì đã trót tay sát hại chú chim vô tội trước sự doạ nạt của bạn bè. Trong những ký ức gắn liền với tuổi thơ của Joel, Clementine luôn xuất hiện kịp thời như đôi bàn tay kéo chàng vực dậy khỏi tăm tối. Bởi một lẽ giản đơn, nàng chính là “ánh dương vĩnh cửu” trong “tâm hồn vô nhiễm” của chàng. Cả hai đều là những phần ký ức mà Joel chẳng cách nào có thể quên được.
 |
| Ở đầu và cuối phim, khi mọi ký ức về Joel đã bị xoá sạch, Clementine chỉ còn mái đầu màu xanh dương – màu của nỗi buồn và sự trống trải đến cô quạnh. |
Mang chút hơi hướm viễn tưởng, song cảm giác mà Eternal Sunshine of the Spotless Mind đem đến cho khán giả lại gần gũi và chân thật. Đạo diễn Gondry sử dụng rất nhiều hiệu ứng kỹ xảo tuy đơn giản nhưng hiệu quả, mô tả chính xác cách thức ký ức vụt mất khỏi trí nhớ của mỗi chúng ta: những cuốn sách trắng xoá, những con người vô diện, ngôi nhà sụp đổ từng mảng, âm thanh méo mó vô định, giọng nói đứt quãng không thành lời… Trong một cảnh khi Joey cố gắng níu giữ những kỷ niệm về Clementine, hai người đang xem phim trong ô tô thì bỗng nhiên cả nàng lẫn màn hình đột ngột biến mất. Chàng ôm chặt lấy nàng, sau đó kéo nàng ra khỏi xe trước lúc nó cũng vừa kịp biến mất. Rồi khi họ nắm tay nhau chạy dọc theo con đường, dãy hàng rào bên cạnh cũng lần lượt lặn đi từng cái từng cái một, như thể có bóng ma đang truy đuổi hai con người tuyệt vọng giữa đêm tối.
 |
| Khi họ nắm tay nhau chạy dọc theo con đường, dãy hàng rào bên cạnh cũng lần lượt lặn đi từng cái từng cái một, như thể có bóng ma đang truy đuổi hai con người tuyệt vọng giữa đêm tối. |
Cả bộ phim nói đến sự quên lãng nhưng chẳng hề có cảnh nào đáng quên. Thành công của Eternal Sunshine of the Spotless Mind có được nhờ vào sự kết hợp hoàn hảo giữa nhiều yếu tố: kịch bản thông minh của Kaufman, lối kể chuyện đầy sáng tạo của Gondry, và cả âm nhạc mang đậm nỗi buồn hồi ức của Jon Brion. Tất nhiên, không thể không nhắc đến sự nhập vai tuyệt vời của bộ đôi diễn viên chính: Kate Winslet quyến rũ bởi lối diễn xuất đa dạng, lúc thì ngọt ngào nữ tính, khi lại điên dại bất cần, thay đổi liên tục như màu tóc của nàng Clementine; còn Jim Carrey đã hoàn toàn gạt bỏ được các vai hài “đóng đinh” với tên tuổi anh trước đó để thủ vai anh chàng Joel mong manh.
 |
| Kate Winslet quyến rũ bởi lối diễn xuất đa dạng, lúc thì ngọt ngào nữ tính, khi lại điên dại bất cần, thay đổi liên tục như màu tóc của nàng Clementine; còn Jim Carrey đã hoàn toàn gạt bỏ được các vai hài “đóng đinh” với tên tuổi anh trước đó để thủ vai anh chàng Joel mong manh. |
Triết lý mà Kaufman muốn nói thì nhiều, nhưng tựu trung lại vẫn là chuyện tình yêu. Anh cho rằng ký ức giống như một tảng băng được bồi đắp theo năm tháng. Với Joel, Clementine chính là vết nứt trên tảng băng ký ức của chàng. Để quên nàng, anh khiến chính bản thân bị tổn thương. Vết nứt càng lớn, băng càng dễ vỡ. Xét cho cùng, Eternal Sunshine of the Spoless Mind chứng tỏ một điều rằng: tâm trí ta quyết định tất cả, nhưng chỉ có con tim là níu giữ được tình yêu.
 |
| Tại lễ trao giải thưởng Oscar lần thứ 77 năm 2005, Eternal Sunshine of the Spotless Mind đã đem về cho Charlie Kaufman và Michel Gondry cùng Pierre Bismuth tượng vàng tại hạng mục Kịch bản gốc xuất sắc nhất, cũng như giúp Kate Winslet nhận được đề cử tại hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất. |
