Khu di tích lịch sử - văn hóa Dinh Cô, nằm trên bãi biển thơ mộng của thị trấn Long Hải, đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cấp Bằng công nhận di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia năm 1995 và được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào tháng 2/2023.
Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Tương truyền cách đây 2 thế kỷ, một trinh nữ tên Lê Thị Hồng (tục danh Thị Cách), quê ở Tam Quan (Bình Định) hay theo cha vào vùng Bà Rịa, Gò Công buôn bán và rất yêu cảnh, mến người, không muốn rời xa vùng đất phía nam. Cô giàu lòng nhân ái, nhưng chẳng may bị lâm nạn tại hòn Hang trong một lần theo cha ra biển. Khi đó, Cô vừa tròn 16 tuổi. Ngư dân địa phương đã chôn cất Cô trên đồi Cô Sơn và lập miếu thờ ngoài bãi biển.
Sau nhiều năm, Cô về báo mộng giúp dân làng vượt qua nhiều khó khăn, dịch bệnh, giúp đỡ ngư dân có những chuyến biển thuận lợi, đầy tôm cá. Đến năm 1930, để làm cho danh hiệu “Long Hải thần nữ bảo an chính trực, nương nương chi thần” thêm phần rạng rỡ, ngư dân Long Hải dời miếu Cô lên núi Kỳ Vân. Đây cũng là nơi Dinh Cô tọa lạc đến ngày nay.
  |
Người dân và du khách tham gia lễ hội tập trung đông đúc ở bãi biển Dinh Cô. |
Lễ hội Dinh Cô diễn ra từ ngày mùng 10 đến 12/2 (Âm lịch). Lễ hội được tổ chức theo nghi thức cổ truyền ngày càng long trọng, cầu cho mưa thuận, gió hòa, quốc thái, dân an. Hàng năm, lễ hội thu hút hàng trăm nghìn người dân địa phương và du khách Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam bộ đến tham quan, cúng viếng, tham gia hoạt động vui chơi, giải trí kết hợp nghỉ ngơi, tắm biển Long Hải.
Chính sự hiển linh của Cô được truyền tụng giữa người này với người khác, được làm chứng và trải nghiệm khi họ tới đây cúng bái và cầu nguyện những điều được Cô giúp đỡ, phù hộ, che chở đã thu hút ngày càng có nhiều người đến với lễ hội Dinh Cô.
Nét đặc sắc của lễ hội Dinh Cô
Từ sáng sớm ngày 12/2 (Âm lịch), các ghe thuyền sẽ quay hướng ra biển làm lễ Nghinh Cô. Một chiếc ghe của dân chài đi biển giỏi nhất trong năm sẽ được chọn dẫn đầu. Phía trên ghe có ngai, long vị Cô cùng các vị trong ban nghi lễ, bô lão cao niên với trang phục trang nghiêm và đội lân sư rồng.
Trong tiếng trống vang trời, đoàn ghe thuyền nối nhau ra khơi. Đi khoảng 2-3 hải lý, nhắm chừng tới nơi Cô tử nạn ngày xưa, ông chánh bái sẽ bắt đầu nghi lễ rước Cô cùng các vị thần linh, ông bà tổ tiên về dinh ăn giỗ.
 |
| Lễ rước Cô cùng các vị thần linh, ông bà tổ tiên cùng về dinh ăn giỗ. |
Trong những ngày lễ hội Dinh Cô - Long Hải, khu di tích lịch sử - văn hóa Dinh Cô được trang hoàng rực rỡ, trang nghiêm. Tàu, thuyền của ngư dân treo đèn, hoa lộng lẫy, cùng tập trung hướng vào Dinh Cô thực hiện nghi thức “Chầu Cô”. Khi màn đêm buông xuống, những chiếc tàu, thuyền chiếu sáng cả một góc trời bày tỏ lòng thành kính với Cô cùng mong cầu được phù hộ, giúp đỡ cho thuyền ghe nhiều tôm cá.
 |
| Không khí ngày lễ hội náo nhiệt, sôi động, thu hút du khách khắp nơi. |
Lễ hội Dinh Cô - Long Hải năm nay sẽ được tổ chức với nhiều hoạt động nghệ thuật, biểu diễn đờn ca tài tử và sân khấu hóa tái hiện hình thành di tích lịch sử - văn hóa Dinh Cô. Bên cạnh thả diều nghệ thuật, bóng chuyền, khiêng cá, đan lưới ở bãi biển Dinh Cô, các trò chơi dân gian cũng thu hút thanh niên, ngư dân tham gia. Sự cổ vũ hào hứng của du khách sẽ làm cho lễ hội Dinh Cô - Long Hải càng thêm phần náo nhiệt, hấp dẫn.
Năm nay, lễ hội Dinh Cô - Long Hải sẽ diễn ra từ ngày 28/2 đến 3/3 tại thị trấn Long Hải, huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Lễ hội không chỉ mang bản sắc dân tộc, mà còn thể hiện ý nguyện của người dân luôn mong điều hạnh phúc, ấm no từ xưa đến nay. Nét đẹp truyền thống này sẽ được gìn giữ và truyền lại cho thế hệ mai sau.
