Lo con bị bắt cóc trên mạng

Trẻ nhỏ dễ lọt vào tầm ngắm của kẻ lừa đảo, bắt cóc qua mạng. Ảnh: Pexels.

- Bé gái 13 tuổi ở Hà Nội mất liên lạc, bị người lạ "dụ dỗ" vào miền Nam.

- Thiếu niên 16 tuổi bị lừa sang Campuchia, gia đình mất 200 triệu đồng tiền chuộc.

- Nữ sinh lớp 12 là nạn nhân của vụ “bắt cóc online”.

Đọc những dòng tin tức trên cùng hàng loạt hình ảnh lừa đảo, bắt cóc lan truyền trên mạng xã hội gần đây, chị Nguyễn Thu (phụ huynh tại Hà Nội) rùng mình khi nghĩ đến việc nếu một ngày, con mình cũng rơi vào trường hợp đó.

Đáng sợ hơn, các chiêu thức lừa đảo diễn ra trên không gian mạng - thứ gắn liền với xã hội hiện đại - khiến chị Thu ái ngại trong việc cho con tiếp xúc với mạng xã hội.

Không dám “thả” con trên mạng xã hội

Chị Thu có hai con trai, một lớp 5 và một lớp 8. Các con đều đang trong giai đoạn phát triển cả về thể chất, tâm lý, chưa có sự chín chắn, đầy đủ về mặt nhận thức, tuy duy, thái độ. Trong khi đó, mạng xã hội đầy rẫy mối nguy hiểm. Các con dễ bị ảnh hưởng rồi trở thành nạn nhân của lừa đảo, dụ dỗ vào tệ nạn.

Người mẹ kể mới đây, một phụ huynh trong nhóm lớp chia sẻ về việc kiểm tra máy tính bảng của con gái (lớp 5) và phát hiện con quen các chị học lớp 8. Sau đó, các em này lập Facebook hộ con và được các nam sinh lớn hơn kết nối nhằm tán tỉnh.

“Bố mẹ sốc! Không nghĩ mới 9-10 tuổi đã như vậy”, chị Thu lo lắng nếu rơi vào trường hợp người lạ có chủ ý dẫn dụ, không biết hậu quả sẽ ra sao. Chính vì vậy, mấy ngày nay, cứ gặp tin tức lừa đảo trẻ em, chị lại đọc cho con nghe để cảnh báo.

Không riêng chị Thu, chị Thanh Ngân (phụ huynh tại Hà Nội) cũng chung mối lo tương tự. Do gia đình sống xa nhau nên hai con gái chị được bố mua cho điện thoại, lập tài khoản Facebook, Zalo để tiện liên lạc. Ngoài ra, con cũng dùng thêm TikTok để xem giải trí.

Bản thân chị Ngân không sợ con học hư trên mạng, quá trình con dùng cũng chưa có gì đáng lo ngại. Nhưng sau những vụ việc lừa đảo nhắm vào trẻ em gần đây, người mẹ cũng lo con bị bắt nạt, lừa đảo.

Theo chị, đến người lớn còn có thể mắc bẫy chứ chưa nói đến trẻ em. Kẻ xấu có thể tạo một mối quan hệ tình cảm giả với con bằng cách sử dụng các chiêu trò như tán tỉnh, chia sẻ câu chuyện cảm động hoặc đưa ra lời hứa.

Trong các vụ lừa đảo này, trẻ không những bị lừa, tống tiền mà nhiều trường hợp còn bị xâm hại, rơi vào nạn buôn người.

Trong khi đó, sống tại một xã miền núi ở tỉnh Hà Tĩnh, chị Lê Xuân, phụ huynh có con đang học THCS, nói rằng tình trạng học sinh làm quen với người lạ qua mạng không phải hiếm, thậm chí đã xuất hiện từ khi Internet chưa phát triển.

Ngày nay, Internet phát triển hơn, nhiều nền tảng mạng xã hội, trẻ càng dễ tiếp xúc với những người ở khu vực, thậm chí quốc gia khác. Cùng với đó là sự phát triển của AI, chị Xuân càng lo trẻ mất cảnh giác, dễ bị lừa.

Con chị Xuân được mẹ và thầy cô căn dặn kỹ về việc tiếp xúc với người lạ trên mạng, nhưng một số học sinh khác lại không được hướng dẫn, không may lọt vào tầm ngắm của kẻ lừa đảo.

Người mẹ kể rằng một học sinh trong khu vực từng nhận được tin nhắn Facebook của kẻ lừa đảo, yêu cầu click vào đường link lạ. Đường link này yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, thậm chí “đòi” cả số tài khoản ngân hàng và OTP của người lớn với lý do “nhận thưởng”.

“Cháu bé này bị đòi mã OTP nên lại đi tìm bố để hỏi xin, bố em phát hiện dấu hiệu lạ nên ngay lập tức ngăn chặn, nhờ thế mới thoát được chiêu lừa đảo tinh vi này”, chị Xuân kể.

Mạng xã hội là yếu tố khiến trẻ dễ rơi vào bẫy của kẻ bắt cóc, lừa đảo. Ảnh: Intelligentcio.

Nửa muốn cấm, nửa lo con cá biệt

Theo báo cáo “Ngăn chặn hành vi gây tổn hại tại Việt Nam” do UNICEF công bố năm 2022, tỷ lệ trẻ em từ 12-17 tuổi sử dụng Internet ở Việt Nam ở mức rất cao. Cụ thể, ít nhất một lần mỗi tuần, 91% trẻ thường xuyên xem video, 88% dùng mạng xã hội, 87% nhắn tin, 72% làm bài tập trực tuyến, 70% đọc tin tức và 63% xem livestream.

Báo cáo này cũng cho biết 1% trẻ từng nhận được yêu cầu gửi ảnh hoặc video nhạy cảm dù không mong muốn; 0,2% bị đề nghị cho tiền hoặc quà để đổi lấy hình ảnh này; 0,3% bị đe dọa tham gia hành vi tình dục; 1% có ảnh nhạy cảm bị chia sẻ khi chưa được đồng ý. Đáng chú ý, 2% trẻ từ 15-17 tuổi đã từng nhận tiền hoặc quà để đổi lấy hình ảnh/video nhạy cảm.

Còn theo một thống kê năm 2024 của Bộ Công an, chỉ trong 3 năm, cả nước xảy ra hơn 400 vụ lợi dụng mạng xã hội để dụ dỗ, xâm hại trẻ em. Không riêng bé gái, các bé trai cũng có nguy cơ trở thành nạn nhân của những trò lừa đảo qua mạng.

Microsoft cũng từng chỉ ra những số liệu liên quan. Công ty này cho biết trong một khảo sát năm 2023 với hơn 14.600 phụ huynh và thanh, thiếu niên, 74% thanh thiếu niên từng gặp rủi ro trên mạng, nhưng chỉ 62% phụ huynh nhận biết điều đó.

Phụ huynh cũng có xu hướng đánh giá thấp mức độ nguy hiểm của các rủi ro trên mạng. Điển hình, 39% thanh thiếu niên từng bị quấy rối bằng lời nói nhưng chỉ 29% phụ huynh biết chuyện. Tình trạng đe dọa bạo lực, tiếp xúc nội dung về tự sát, lừa đảo và bị bắt nạt mạng cũng bị xem nhẹ.

Dù không thực sự muốn con dùng điện thoại thông minh và mạng xã hội quá sớm, chị Ngân cho rằng nếu không dùng, con cũng sẽ gặp một số ảnh hưởng nhất định.

Theo đó, con làm cán bộ lớp nên vẫn cần dùng điện thoại để tra cứu cứu thông tin cho lớp và liên lạc với giáo viên. Các phụ huynh cần gì cũng có thể liên lạc thông qua con. Bên cạnh đó, việc dùng mạng xã hội cũng giúp con liên hệ, trao đổi với bạn bè trong quá trình học.

“Không thể vì sợ mà cấm. Con không thể đứng ngoài sự phát triển nên bố mẹ chỉ nên hướng dẫn, dặn dò con khi sử dụng”, chị Ngân nhìn nhận.

Chung quan điểm với chị Ngân, chị Xuân cho rằng cha mẹ không nên cấm con dùng mạng xã hội hoàn toàn bởi càng cấm, trẻ sẽ càng tò mò và muốn “lách luật”. Ở thời điểm hiện tại, con chị Xuân vẫn được dùng điện thoại di động và mạng xã hội trong khuôn khổ.

Người mẹ tin rằng điều quan trọng hơn cả là xây dựng kỹ năng và tạo cho con lòng tin để con chia sẻ mọi thứ với cha mẹ. Khi trẻ sẵn sàng tâm sự, khi gặp nguy cơ lừa đảo, bắt cóc qua mạng, cha mẹ có thể nắm bắt và ngăn chặn kịp thời.

Trong khi đó, chị Thu vẫn kiên quyết không không cho con dùng điện thoại và mạng xã hội riêng. Con chỉ được dùng chung Zalo với mẹ để nhận bài tập từ giáo viên và trao đổi với các bạn trên lớp.

Chị cho rằng vẫn ở độ tuổi ăn học, nhất là cấp 1, cấp 2, con không cần thiết phải sử dụng mạng xã hội. Thay vì nhắn tin, chat chit trên mạng, con hoàn toàn có thể trao đổi với bạn bè trực tiếp vì mỗi ngày có ít nhất 8 tiếng học cùng nhau ở trường.

Chị cũng chỉ trích các trang mạng xã hội kiểm soát độ tuổi người dùng rất lỏng lẻo, khi quy định người dùng phải từ 13 tuổi, nhưng thậm chí trẻ lớp 1 đã có thể lập tài khoản mà không có biện pháp ngăn chặn.

“Dùng điện thoại, mạng xã hội chỉ khiến trẻ xao nhãng, ảnh hưởng tinh thần. Lợi đâu không thấy, chỉ thấy mặt hại”, chị Thu nói.