Thu đã vào độ chín, chiếc khuy xanh non ngày nào cũng đã nhuốm màu vàng hanh hao. Sấu chín rộ nhất vào vào khoảng cuối tháng 9, đầu tháng 10 dương lịch nhưng những ngày này, trong các khu chợ lớn nhỏ đã có những hàng sấu vàng đầu tiên. Trái sấu chín vàng ươm, căng tròn, mỡ màng hơn hẳn những trái sấu non đầu vụ hè. Sấu chín không chỉ có sắc mà còn có hương. Hương sấu chín nhẹ nhàng ẩn ý mà những người đã trót mê thứ quả ấy không thể không hay biết. Vị chan chát, rắn câng của trái sấu non xanh cũng không còn, thay vào đó là thứ vị ngọt thanh, chua dịu dễ chịu.
 |
Sấu chín không thể nấu canh chua, cũng chẳng dùng ngâm nước giải khát được như sấu xanh. Với sấu chín, thường người ta nhớ tới một cách chế biến duy nhất là trộn đường, muối ớt tạo nên món sấu dầm, món ăn vặt được các chị em ưa chuộng bậc nhất.
Để chế biến sấu dầm, người ta cần phải cạo sạch lớp vỏ ngoài sần sùi, để lộ lớp thịt sấu vàng ươm. Chỉ vài đường dao khía quanh thân quả của cô hàng sấu là lớp thịt sấu đã tách ra, để lộ hạt sấu già ngả màu nâu nhạt. Phải thật khéo léo để thịt sấu vẫn gắn vào hạt sấu, tạo thành những lát xoáy ốc hoàn hảo. Sấu chín gọt tới công đoạn này đã khiến nhiều người thèm thuồng, muốn nhón tay bốc lấy một miếng nhỏ, chấm muối rồi bỏ ngay vào miệng. Nhưng chớ vội vàng, chỉ cần thêm chút gia giảm là món sấu dầm đầy hấp dẫn đã sẵn sàng mời gọi.
 |
Thông thường, sấu dầm chỉ trộn cùng đường, muối và bột ớt. Gia vị gia giảm thích hợp. Để khoảng nửa giờ là sấu ngấm. Nước sấu hòa cùng đường, muối tan chảy tạo nên thứ dung dịch ngọt ngọt cay cay mang vị ngon đặc biệt cho món sấu dầm. Sấu ăn ngay lúc này là tuyệt nhất, chỉ cần đưa một miếng sấu nhỏ lên miệng cắn là thấy đủ vị chua, cay, mặn, ngọt, giòn hòa tan trên đầu lưỡi. Sấu dầm có thể dùng tăm xiên, nhưng ngon hơn cả là dùng tay cầm từng quả, để sau khi ăn còn có thể mút mát thêm chút vị chua cay ngọt ngào còn dính trên từng đầu ngón. Sấu ngâm lâu hơn sẽ càng ngầm, nhưng vị giòn sẽ chẳng được vẹn nguyên như lúc ban đầu.
Mỗi mùa thu tới, trên khắp các nẻo phố Hà Nội đều dễ dàng tìm thấy các gánh hàng bán sấu chín, hay tỉ mẩn làm sẵn sấu chín dầm. Các chị em là người đam mê thứ quả này hơn cả, chốc chốc lại thấy một chiếc xe ghé qua hỏi sấu, rồi nhanh tay lựa lấy những trái sấu căng vàng hấp dẫn nhất. Dẫu không còn chua gắt nhưng sấu chín ăn nhiều vẫn khiến tê buốt chân răng, vậy mà chẳng ai cưỡng lại được hương vị say mê ấy, chẳng ai chịu ngó lơ khi đi ngang hàng sấu chín. Món ăn gây ứa nước miếng nhưng luôn hấp dẫn, là nét duyên thầm của khúc Hà Nội vào thu, tình tứ thấm vào nhịp sống, gọi về nhiều suy tư của những người sinh sống lâu năm tại mảnh đất Hà thành.
 |
 |
