ĐH Nam Kinh là đại học trọng điểm của Trung Quốc, thành lập vào năm 1902. Đây là một trong những trường có lịch sử lâu đời nhất nước này, từng nằm trong nhóm đại học hàng đầu châu Á về chất lượng đào tạo.
Việc không còn “mặn mà” với tiêu chí xếp hạng quốc tế là chuyển biến lớn trong chiến lược phát triển của ngôi trường danh giá suốt hơn một thế kỷ qua.
 |
| Dù có thứ hạng cao trên các bảng xếp hạng quốc tế, ĐH Nam Kinh quyết định loại tiêu chí này khỏi mục tiêu xây dựng, phát triển trong những năm tới. Ảnh: Sohu. |
Các bảng xếp hạng quốc tế không đủ khách quan
Thực tế, ĐH Nam Kinh là trường tiên phong trong phong trào xếp hạng đại học thế giới ở Trung Quốc. Vào những năm 90 thế kỷ trước, đây là trường đầu tiên trên cả nước sử dụng chỉ số quốc tế như số lượng bài báo khoa học đăng lên SCI làm tiêu chí đánh giá chất lượng dạy học của các tập thể, cá nhân.
Tuy nhiên, đến nay, ĐH Nam Kinh từ vai trò dẫn đầu trào lưu áp dụng các chỉ tiêu quốc tế đã trở thành một trong những cơ sở giáo dục đại học đầu tiên lựa chọn xu hướng “phản xếp hạng quốc tế”.
Trước đó, năm 2020, ĐH Nhân dân Trung Quốc tổ chức hội đàm giữa các chuyên gia về ưu nhược điểm của việc theo đuổi các chỉ tiêu quốc tế, đồng thời chỉ rõ sẽ không tiếp tục cung cấp số liệu cho các công ty nước ngoài kể từ năm 2022. Năm 2021, ĐH Lan Châu cũng chủ động rút lui khỏi bảng xếp hạng quốc tế Times Higher Education.
Tính đến nay, thế giới có hơn 10 bảng xếp hạng quốc tế liên quan đến giáo dục đại học. Trong đó, nổi tiếng nhất phải kể đến bảng xếp hạng Times Higher Education, QS (Quacquarelli Symonds), bảng xếp hạng US News, Shanghai Ranking của ĐH Giao thông Thượng Hải.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục của Trung Quốc nhận định những bảng xếp hạng có sức ảnh hưởng lại tính chủ quan lớn, tiêu chí đánh giá không đủ khoa học, tồn tại nhiều khả năng bị tổ chức, cá nhân khác thao túng.
Họ ví dụ ở bảng xếp hạng QS, đánh giá của các đồng nghiệp trong ngành chiếm đến 40% tổng số điểm. Đối với US News, danh tiếng đóng vai trò quan trọng, quyết định xếp hạng của trường.
Thêm vào đó, tất cả bảng xếp hạng kể trên đều yêu cầu các trường tự báo cáo số liệu. Điều này dẫn đến nguy cơ cao kết quả xếp hạng không thực sự khách quan. Để có được vị trí trong bảng xếp hạng, nhiều trường mạo hiểm làm số liệu giả, dùng tiền mua “chỗ đứng” để nâng cao danh tiếng.
 |
| ĐH Nhân dân Trung Quốc cũng rời khỏi cuộc đua xếp hạng quốc tế. Ảnh: Newsweek. |
Chạy theo thứ hạng dẫn đến hệ lụy khôn lường
Nhiều chuyên gia nhận định việc quá coi trọng thứ hạng quốc tế có thể tạo nên ảnh hưởng xấu đối với nền giáo dục. Nhiều trường muốn nhanh chóng chuyển đổi thứ hạng trên các bảng xếp hạng quốc tế nên bị cuốn vào cuộc đua thành tích, áp dụng chính sách chiêu mộ nhân tài khoa học trên toàn thế giới với mức lương khủng.
“Tôi cho rằng đây chỉ có thể coi là thành công một nửa. Xã hội đang đối mặt với bước chuyển lớn. Chúng ta không chỉ cần có sự vượt trội về thành tích nghiên cứu khoa học mà còn cần tạo ra cống hiến trên lĩnh vực giáo dục phục vụ cho sự chuyển đổi trong tương lai", một chuyên gia cho biết.
Zhou Chuan - Viện trưởng Nghiên cứu Khoa học, ĐH Tô Châu - nêu quan điểm điều quan trọng nhất là phải căn cứ vào mục đích, sứ mệnh, trách nhiệm của các trường đại học.
Lấy việc đánh giá chất lượng dạy học làm ví dụ, thái độ giảng dạy, mức độ đầu tư cho giảng dạy là yếu tố rất khó dùng tiêu chí cụ thể để thẩm định. Chúng cần sự đảm bảo từ chính lương tâm mỗi nhà giáo. Một khi áp dụng biện pháp chỉ tiêu hóa, việc đánh giá nội bộ sẽ có nguy cơ bị trói buộc phải chạy theo thứ hạng.
Ông Xi You Min, Hiệu trưởng ĐH Giao thông Tây An, nhận định càng là đại học hàng đầu, họ càng không quan tâm đến thứ hạng. Ngược lại, những trường ở vị trí thấp hơn rất coi trọng vấn đề này. Đó là cách thức để họ có được tài nguyên, danh tiếng.
Năm 2022, ĐH Nam Kinh đứng vị trí thứ 135 trong bảng xếp hạng US News, thứ 131 theo QS, thứ 111 theo Times Higher Education và đứng vị trí 101 trong bảng xếp hạng Shanghai Ranking.
Trong 4 bảng xếp hạng có sức ảnh hưởng nhất thế giới hiện nay, ĐH Nam Kinh đều có chỗ đứng khá cao. Do đó, việc thể hiện thái độ “quay lưng” với các bảng xếp hạng quốc tế là một quyết định đầy táo bạo đối với ngôi trường này.
