Nếu gõ từ Che Guevara trên trang mua sắm trực tuyến eBay, sẽ có đến 26.000 kết quả hiện ra như cờ, vỏ bọc điện thoại hay thuốc lá và ví tiền. Đương nhiên, mặt hàng phổ biến nhất và bán chạy nhất chính là áo thun. Hàng năm, có đến hàng ngàn mẫu áo thun được bán ra, và được hàng loạt người nổi tiếng ưa chuộng, từ rapper Jay Z cho đến Hoàng tử xứ Wales Harry, từ Johnny Depp cho đến Tổng thống Barack Obama.
Điều trớ trêu ở đây chính là Che Guevara - một trong những hình tượng văn hoá, chính trị tiêu biểu nhất của chủ nghĩa cộng sản, lại đem đến mối lợi to lớn cho các nhà “tư bản” thời trang.
 |
| Tổng thống Barack Obama cầm trên tay chiếc áo in hình Che Guevara. Ảnh: Alternet |
Nghệ thuật, tuyên truyền và lý tưởng tuổi trẻ
Bức ảnh nổi tiếng thường thấy về Che có tên gọi Guerillero Heroico, được thực hiện vào ngày 5/3/1960 bởi nhiếp ảnh gia Alberto Korda. Bức ảnh này đầu tiên xuất hiện trên một tờ báo cách mạng tên Revolución, và có lẽ đã bị lãng quên mãi mãi nếu như không được một nhà xuất bản Italia sử dụng lại vào năm 1967.
Không rõ nhà xuất bản này làm cách nào để có được nó, nhưng sau đó, hình ảnh Guevara đã xuất hiện trên tạp chí uy tín Paris Match vào năm 1967, khi ông đang chiến đấu cho lý tưởng cộng sản ở Bolivia.
Cái chết của ông không lâu sau đó đã nhanh chóng biến bức ảnh này thành hình ảnh để đời. Jim Fitzpatrick, một nghệ sĩ người Ai len từng có cơ hội gặp mặt Guevara từ đó đã tạo ra tác phẩm nghệ thuật khắc hoạ lại hình ảnh trên dưới tông màu đen và đỏ.
Cả cuộc đời đấu tranh lý tưởng cộng sản, hình ảnh này của Guevara sau đó đã trở thành biểu tượng cho các phong trào thanh niên và phản chiến của lớp trẻ trên toàn thế giới, như Pháp, Hà Lan hay Ý.
 |
| Hình ảnh Che Guevara trong bức ảnh chụp của Alberto Korda và trong tấm hình nghệ thuật của Jim Fitzpatrick. Ảnh: DazedDigital |
Che Guevara – thần tượng của các rocker
Năm 1965, trong thời gian sinh sống trong một căn hộ tồi tàn tại Prague, thủ đô Tiệp Khắc, Che Guevara tình cờ nghe các bản nhạc Beatles phát từ chiếc máy cassette cầm tay, và đã say mê các ca sĩ nhạc Rock này.
Về sau chính các ca sĩ trẻ này đã phân phát những bức ảnh của Guevara tại một buổi diễn của họ.
Hình ảnh của Che tiếp tục hiện diện trong những buổi trình diễn nhạc rock, trên băng-rôn ủng hộ những đội bóng của Đức, Italy và Argentina. Bức ảnh được xem như biểu tượng văn hoá của giới trẻ, là nơi không bao giờ ngừng chấm dứt ước mơ trong một cuộc sống bị lệ thuộc vào vòng xoáy của thị trường.
 |
| Hình ảnh Che Guevara xuất hiện tràn ngập trong các phong trào đấu tranh của giới trẻ và các buổi trình diễn nhạc rock. Ảnh: Telegraph |
Thời đại của chủ nghĩa tiêu dùng
Trong thời đại toàn cầu hoá, nơi chủ nghĩa tiêu dùng lan rộng khắp từng ngõ ngách, hình ảnh biểu tượng của Che ngày càng trở nên phổ biến trong thế giới thời trang. Trisdha Zif, nhà sản xuất bộ phim tài liệu về Che tên Chevolution từng khẳng định: “Chúng ta đang sống trong một nền văn hoá nơi việc hiểu rõ các hình ảnh biểu tượng không còn quan trọng nữa”.
Điều này cũng gần giống như câu nói của nghệ sĩ Shepard Fairey từng nói năm 1997, rằng ý nghĩa thật sự đằng sau hình ảnh Guevara đang dần tan vào hư vô để trở thành một điều gì đó gần như vô nghĩa. Đây cũng là lúc mà trào lưu Terrorist Chic ra đời.
Terrorist Chic, nói nôm na từ để chỉ những người mặc một chiếc áo mang hình ảnh Che Guevara nhưng lại hoàn toàn không biết về ông ấy, không nhận thức được gì về ý nghĩa cấp tiến mà nó mang lại, mà chỉ sử dụng chúng đơn thuần như một mặt hàng thời trang.
 |
| Rapper Jay Z mặc chiếc áo thun in hình Che Guevara. Ảnh: DazedDigital |
Với việc chuyển hướng từ một biểu tượng văn hoá – chính trị sang thời trang, bức ảnh nghệ thuật của Guevara sau đó đã xuất hiện tràn lan trên các sản phẩm của hàng loạt thương hiệu như Gap, Urban Outfitters, Belstaff, Vans và thậm chí là Louis Vuitton hay Chanel.
Ngày càng nhiều ngôi sao và người có ảnh hưởng trong giới chính trị mặc chiếc áo có in hình bức ảnh nổi tiếng. Đến mức vào năm 2006, hãng V&A đã tổ chức một cuộc triển lãm về các sản phẩm thời trang của họ có in hình Che Guevara.
Chính vì thế, dù vô tình hay hữu ý, gương mặt cương nghị cùng đôi mắt sáng nhìn thẳng về phía trước của Che Guevara đã trở thành một hình ảnh bất hủ trong làng thời trang thế giới.
