Nhìn vào chỉ số IQ, Mesut Oezil là thiên tài. Còn dưới ánh đèn chói lọi của sân đấu, nhiều lúc tiền vệ Đức như bóng ma vật vờ. Một kẻ lười biếng với bộ dạng uể oải.

Nếu không chọn sự nghiệp bóng đá, Oezil có thể đã là nhà phát minh hoặc nguyên thủ quốc gia. Nghiên cứu của trang Bestiqtest chỉ ra tiền vệ người Đức đạt IQ 130, tức cao hơn cả ba đời cựu Tổng thống George Walker Bush (125), Barrack Obama (117)và John F. Kennedy (116) của Mỹ.

Oezil rất thông minh, điều này không cần phải bàn cãi. Một lần, cựu thủ quân tuyển Đức Philipp Lahm khi được hỏi về người đồng đội từng vô địch World Cup 2014 đã thốt lên: "Mesut là cầu thủ thông minh nhất tôi từng thi đấu. Ngày nay, có lẽ không cầu thủ nào ở châu Âu sáng dạ hơn anh ấy".

Lahm còn bảo rằng Oezil có thể thấy những điều rất phi thường mà chỉ nhãn quan độc đáo của cầu thủ này nhìn ra. Khi viết về Oezil, nhà báo Luke Ginell của trang These Football Times cũng mô tả thứ bóng đá được tuyển thủ Đức trình diễn như tác phẩm trừu tượng, chỉ có thể cảm nhận chứ không thể định lượng một cách chính xác.

Oezil không phải cầu thủ ai cũng hiểu được. Vì điều đó, bản thân anh phải nhận không ít sự hiểu lầm. Với những kẻ căm ghét Oezil, ngôi sao 29 tuổi như bóng ma vật vờ. Vào trận, Oezil hiếm khi bứt tốc hay tranh chấp mạnh mẽ với đối phương. Khi ống kính hướng về anh, một sự nhợt nhạt toát lên.

"Bạn chẳng thể nào tìm ra cầu thủ thứ hai như Oezil", cựu tiền vệ Xabi Alonso nói. Quả thật ngôi sao người Đức hiện thân cho điều gì đó rất kỳ lạ. Không có từ ngữ nào định nghĩa được anh. Trong thời buổi những con số và bằng chứng hữu hình tạo nên sự vĩ đại cho cầu thủ, Oezil đứng ngoài mọi quy luật.

Anh chạy không nhanh, vóc dáng cũng chẳng to cao. Nhìn Oezil như một gã thư sinh với đôi mắt trố. Trên sân, cách tiền vệ này di chuyển tạo cho người xem cảm giác anh đang lướt đi. Có lúc người ta thấy anh toàn đi bộ, không thèm lao vào tranh chấp cùng đồng đội.

Sau chiến thắng 1-0 trước tuyển Pháp ở tứ kết World Cup 2014, huyền thoại Paul Breitner người Đức không ngớt lời đả kích cầu-thủ-kỳ-lạ này: "Tuyển Đức đá như chấp một người. Nếu cứng rắn hơn, Joachim Loew nên gạt bỏ Oezil. Suốt 90 phút, ngoại trừ thủ môn thì 9 cầu thủ còn lại như bị tra tấn, còn anh ta (Mesut) đi bộ trên sân".

Breitner tiếp tục chê bai phong cách và thái độ của Oezil, gọi những gì anh thể hiện "không phù hợp để chơi ở World Cup". Tuyển Đức vào bán kết sân chơi danh giá nhất hành tinh, nhưng tiền vệ người Đức lại bị chỉ trích nhiều nhất. Đó không phải lần đầu tiên. Sau này, Oezil tiếp tục bị công kích cũng bởi phong cách đó.

Gặp Stoke City hồi tháng 8/2017 tại giải Ngoại hạng Anh, Oezil để mất bóng về chân cầu thủ đối phương, từ đó gián tiếp để dẫn đến bàn thua. Trong tình huống này, cầu thủ người Đức không hề có chút cố gắng trong việc gây sức ép để giành lại bóng. Từ phòng thu của BT Sports, huyền thoại Steven Gerrard của Liverpool rất thất vọng về người đồng nghiệp.

Gerrard, từng đối đầu với Oezil trong quá khứ, lo ngại sự yếu đuối trong "ngôn ngữ cơ thể" được tiền vệ 29 tuổi thể hiện sẽ làm hại Arsenal. "Anh ấy làm tôi rất thất vọng. Cả Oezil và Xhaka đều tỏ ra bình thản khi đối mặt với tình huống dẫn đến bàn thua của Arsenal, cũng chẳng hề có ý định tham gia vào khâu phòng ngự", Gerrard bình luận.

Cựu sao tuyển Anh còn thẳng thắn kết luận "Oezil như một gã tồi và chỉ hoạt động khi có bóng". Gerrard cũng có lý khi nói về nhà vô địch World Cup 2014 như vậy. Ngày mới gia nhập Arsenal từ Real Madrid, Oezil đã vấp phải những ánh mắt hoài nghi. Một trong số đó đến từ David Moyes, chi 28 triệu bảng để mang một Marouane Fellaini xù xì về MU.

"Tôi nghĩ có vẻ như những đánh giá khá thiên vị cho cậu ta", David Moyes mỉa mai Oezil trong lúc bình luận cho đài Sky Sports. Làm thế nào một cầu thủ không có dáng dấp mạnh mẽ đàn ông, gương mặt và phong cách thi đấu lúc nào cũng thiếu sức sống lại trị giá đến 42,5 triệu bảng?

Nước Anh là quê hương của bóng đá hiện đại, và trong thuở sơ khai, họ hình thành trường phái "kick and rush"(chạy rồi sút). Một tiền vệ kiểu mẫu thường phải có sức mạnh, tốc độ và cả sự máu lửa. Vậy nên khi Oezil xuất hiện, anh gây ra nhiều sự nghi kỵ.

"Thật nhục nhã làm sao. Từ Ramsey tới Xhaka rồi Oezil, họ toàn đi bộ", BLV Gary Neville lên tiếng sau trận thua 0-3 của Arsenal trước Man City tại chung kết cúp Liên đoàn Anh hồi tháng 2/2018. Đó không phải lời chỉ trích vô căn cứ. Giữa hiệp 2, Oezil chỉ biết ngó tới ngó lui trước đối thủ đang ban bật.

Oezil luôn luôn bị buộc tội lười biếng trên sân bởi "ngôn ngữ cơ thể" trong anh nói lên điều đó. Cánh nhà báo Anh quốc cũng nhìn chàng trai mắt trố này để quy đổ trách nhiệm. Năm ngoái, Oezi trải qua "giờ đen tối nhất" sự nghiệp khi Arsenal bị Bayern Munich vùi dập 1-5 ở trận lượt đi vòng 1/8 Champions League.

Giới truyền thông "tấn công" Oezil kịch liệt, chỉ trích thứ bóng đá của anh, cho rằng bản thân "không chịu khó chạy". Vụ lùm xùm này nghiêm trọng đến mức người đại diện Erkut Sogut của ngôi sao người Đức phải lên tiếng, cho rằng tất cả đang xem Oezil như "vật tế thần".

Về phần mình, tiền vệ 29 tuổi vẫn tỏ ra bình thản. "Người ta có quyền yêu thích hoặc căm ghét tôi. Nhiều CĐV nhìn vào ngôn ngữ cơ thể của tôi để phán xét. Song, bản thân không quan tâm điều đó. Tôi là như vậy đấy, và sẽ không thay đổi ngôn ngữ cơ thể hay phong cách chơi bóng của mình.", Oezil nói.

Ngày 17/10/2015, huyền thoại Lothar Matthaus khẳng định Oezil không xứng đáng có tên ở đội hình tuyển Đức. Những lời lẽ cay đắng ấy hướng về Mesut sau trận thua 0-1 trước Ireland tại vòng loại Euro 2016. "Tuyển Đức không có chỗ cho Oezil, một người chơi quá phập phù", Matthaus nói với Sport Bild.

Hôm ấy, Oezil biến mất suốt hai hiệp đấu. Lothar Matthaus sau đó gây sức ép lên Joachim Loew, đòi gạch tên tiền vệ gốc Thổ Nhĩ Kỳ. "Tôi nghĩ bộ ba lý tưởng nhất cho tuyến giữa tuyển Đức nên gồm Karim Bellarabi ở cánh phải, Marco Reus chơi đối diện và Mario Goetze đá trung tâm".

Tới ngày 14/11/2017, Oezil tiếp tục bị báo Đức Die Zeit công kích khi thể hiện thứ bóng đá nhợt nhạt và "không có ý chí" ở trận giao hữu hòa tuyển Anh 0-0. "Ai thể hiện khát khao hôm ấy? Đó dĩ nhiên không phải Oezil, người chẳng mặn mà gì ở những trận giao hữu với một đối thủ khó nhằn", Die Zeit viết.

Không chỉ một tờ báo, rất nhiều trang cơ quan truyền thông cũng có chung quan điểm. Nhật báo nổi tiếng Bild châm dầu thêm lửa khi loại Oezil khỏi đội hình xuất phát của nhà ĐKVĐ World Cup 2014 trong bài phân tích sau đó. Họ tin Mueller và Kroos xứng đáng giữ lại vị trí, còn Oezil nên dự bị.

Cùng với việc bóng đá Đức thời gian qua nổi lên những tài năng trẻ như Leroy Sane hay Julian Brandt, càng nhiều người tin rằng Oezil không xứng đáng có chỗ trong đội tuyển. Ngay cả Julian Draxler và Leon Goretzka, những cầu thủ từng tỏa sáng tại FIFA Confederations Cup 2017, cũng được kỳ vọng hơn tiền vệ mắt trố tại World Cup 2018.

Không biết vô tình hay cố ý, người đồng đội Toni Kroos có thốt lên: "Chỉ những màn trình diễn trên sân mới quyết định chỗ đứng trong tuyển Đức. Cơ hội mở ra với bất kỳ ai có sự tiến bộ". Đó như hồi chuông cảnh báo Oezil. Nếu Sane, Goretzka chơi tốt, họ hoàn toàn có thể đánh bật người đàn anh.

Điều gì để làm nên một ngôi sao? Đó phải là cầu thủ với đôi chân thiên tài. Nhưng thiên tài có nhiều kiểu. Oezil không ghi bàn hàng loạt như Ronaldo hay Messi, anh tạo ra những bàn thắng với khả năng kiến tạo siêu phàm. Cách Oezil xử lý trái bóng như một môn nghệ thuật gọn ghẽ, nhẹ nhàng và tinh tế

Có điều dư luận lấy "ngôn ngữ cơ thể" của Oezil làm thước đo phán xét anh. Người ta cũng nói tiền vệ 29 tuổi lười. Điều đó không có gì sai. Chỉ vài thao tác trên công cụ tìm kiếm Google với từ khóa "Oezil" và "lazy" (lười biếng), kết quả sẽ hiện ra hơn 95.000 bài viết có nội dung tương tự.

Trong thời buổi của tư duy trực quan, người hâm mộ chỉ thấy những thứ đập vào mắt mình. Với Oezil, anh không làm gì sai cả. Mà không, tiền vệ có 89 lần khoác áo ĐTQG Đức chọn sai phong cách thi đấu. Lẽ ra anh nên đá kiểu "kick and rush", hùng hục di chuyển, tắc bóng dữ dội như Keane hay Fellaini.

Nhưng đó không phải lối chơi Oezil lựa chọn. Phong cách trên sân cỏ của tiền vệ người Đức thuộc dạng hiếm. Anh xử lý bóng mà không cần tốn quá nhiều sức. Khả năng xử lý trong phạm vi hẹp và kiến tạo của Oezil đứng vào hàng ngũ bậc thầy. Kiểu gì cầu thủ này làm cũng được.

Trong những pha tấn công, nếu đồng đội cần giúp đỡ hay sự trợ giúp, Oezil sẽ làm điều đó. Tại Premier League, tiền vệ 29 tuổi được mệnh danh "Vua kiến tạo". Chỉ cần 141 trận, cựu sao Real có 50 pha dọn cỗ, tính đến tháng 3/2018. Thành tích này vượt qua huyền thoại Eric Cantona với ít hơn 2 trận.

Trong top những giải hàng đầu châu Âu, Oezil đứng thứ 2 về số cơ hội tạo ra trong 5 mùa gần đây, với 516 tình huống, chỉ sau Dimitri Payet. Vai trò của tiền vệ mắt trố thường là điều tiết ở giữa sân và kiến tạo. Anh không đứng gần khung thành, bởi vậy hiếm khi tham gia vào những pha bóng ghi bàn.

Nói như vậy không có nghĩa tầm quan trọng của Oezil bị đánh giá thấp. Anh không ghi bàn nhiều, nhưng khởi xướng phát động tấn công. Tiếc thay, bóng đá toàn tôn vinh những tiền đạo ghi bàn. Đấy là nỗi oan cho Oezil. Khi ống kính hướng về anh, người ta chỉ thấy một đường chuyền được phát đi.

Tất cả điều hiện hữu còn lại là một chiếc áo đi bộ. Như Luke Ginell từng viết trên These Football Times, Oezil hiện thân cho nghệ thuật trừu tượng. Người ta không hiểu anh vì như vậy. Đến cả Mourinho sau khi làm việc cùng học trò phải thốt lên, "Không ai sao chép được Oezil, thậm chí là bản copy tồi".

Một lần, Horst Hrubesch - HLV tuyển U21 Đức - so sánh Oezil là "Messi của tuyển Đức". Còn HLV Loew khen ngợi cậu học trò là số 10 hay nhất hành tinh. "Anh ta có những thời khắc thiên tài và khả năng xử lý không bóng tuyệt vời", HLV Loew nhận xét về tiền vệ có bản lý lịch xuất hiện toàn sự chỉ trích.

Joachim Loew nhìn thấy giá trị đặc biệt trong Oezil. Bằng chứng nhà cầm quân 58 tuổi luôn đặt niềm tin vào cậu học trò ở bất kỳ thời điểm nào. Bất luận Oezil vừa trải qua mùa giải không thành công cùng Arsenal, anh mặc định có một chỗ trong đội hình xuất với vị trí "số 10"

Trong các trận giao hữu gặp Anh, Pháp và Tây Ban Nha gần đây, HLV Loew thử nghiệm nhiều cái tên khác nhau ở hành lang trái, phải và trung tâm của tuyến giữa. Trong khi đó, vị trí "số 10" của Oezil là bất biến. Chiến lược gia người Đức sau cùng đã biết vai trò nào phù hợp nhất với cậu học trò.

Tại World Cup 2014, Oezil thường xuyên đá lệch trái vì Marco Reus dính chấn thương. Tầm hoạt động của anh từ đó cũng bị ảnh hưởng khi phải di chuyển lên xuống liên tục để hỗ trợ phòng ngự. Chỉ đến trận chung kết, sau khi Kramer rời sân do chấn thương, Oezil mới được trả về "số 10".

Trong vai trò người kiến thiết, tiền vệ người Đức như "cá gặp nước", liên tục phát huy sự sáng tạo là những đường chuyền mở ra cơ hội. Anh có hai pha chuyền chính xác cho Kroos dứt điểm ngoài vùng cấm địa, nhưng rất tiếc người đồng đội đã canh chỉnh thước ngắm không chính xác.

Xuyên suốt hành trình của giải, dấu ấn số 8 người Đức dù không thật sự đậm nét, tuy nhiên cá nhân vẫn có 1 bàn thắng và 1 đường kiến tạo. Sau 7 trận, anh thực hiện 173 đường chuyền ở sát và trong vòng cấm địa đối phương, đứng thứ hai số cơ hội tạo ra với 17 tình huống, chỉ sau Messi (23).

Đến với World Cup 2018, một điều gần như chắc chắn là Oezil không bao giờ thay đổi phong cách của mình trong màu áo tuyển Đức. Anh sẽ luôn nổi bật trên sân dù không cần quá mạnh mẽ trong tranh chấp. Đá "số 10", nhưng tiền vệ 29 tuổi sẽ chẳng chấp nhận quanh quẩn ở tuyến trên, bù lại có mặt ở khắp mọi nơi dù bị cho là lười di chuyển.

Quả thật, Oezil là của riêng và duy nhất của thế giới bóng đá hiện tại, một số 10 cổ điển hiếm hoi trong thời buổi bóng đá hiện đại.