Mùa len trâu: nhiều điều chưa nói...

Lâu lắm rồi, tiếp xúc với phim nội, người xem hầu như đã quên lãng thế nào là khái niệm "xi-nê-ma ", là "ngôn ngữ điện ảnh”; chính Mùa len trâu đã khiến chúng ta giật mình thức tỉnh mà quay về với những gì hết sức cơ bản ấy!

Cảnh trong phim Mùa len trâu

Mùa len trâu đã cung cấp những đáp số nào cho hiện tình điện ảnh trăm ngàn mối rối của nước ta hiện nay? Trước hết, phải công nhận điều này: Xem phim xong chúng ta thấy ngượng ngập vì tình trạng "nghiệp dư hóa" đến mức không còn chấp nhận nổi trong chất lượng phim ảnh của nước ta, kể cả từ những bộ phim được đầu tư lớn, phục vụ những yêu cầu chính trị đến những bộ phim giải trí xuất hiện gần đây đang được tung hô vì đạt doanh thu cao.

Khỏi phải nhắc lại Mùa len trâu kỹ càng về dàn dựng, về khâu tạo hình, khâu chiếu sáng, khâu tiếng động và âm nhạc. Chỉ nói riêng cốt truyện phim được triển khai trên một đề tài không mới nhưng đã khơi được cái tứ mới. Đặc biệt cần nhấn mạnh đến sức khái quát của chủ đề Con người và Môi trường mà bộ phim đã vươn tới.

Dàn diễn viên sắm vai những Kìm, Đẹt, Ban trong Mùa len trâu hoàn toàn là những gương mặt mới toanh, tuyệt nhiên không cần tìm tới hàng ngũ những ca sĩ tên tuổi, người mẫu thời trang xinh đẹp; nhưng với cốt truyện ấy, với cách dàn dựng kỹ lưỡng ấy, với cung cách tạo hình ấy, những người lần đầu xuất hiện trước ống kính kia lại tỏ ra rất chững chạc, rất có nghề, thực sự sống với vai diễn của mình.

Diễn tiến câu chuyện và sự phát triển tính cách của từng nhân vật trong Mùa len trâu thật tự nhiên, hoàn toàn hợp lý chứ không sắp đặt, gượng gạo để thò lò cái đuôi chủ quan thuyết giáo của tác giả. Phim chân thực đến từng chi tiết mà lại bay bổng, vượt qua cái thực thường tình để đạt tới một tầm cao khác.

Lâu lắm rồi, tiếp xúc với phim nội, người xem hầu như đã quên lãng thế nào là khái niệm "xi-nê-ma ", là "ngôn ngữ điện ảnh”; chính Mùa len trâu đã khiến chúng ta giật mình thức tỉnh mà quay về với những gì hết sức cơ bản ấy!

Phim Mùa len trâu là một ví dụ rất đáng để những người làm phim chúng ta suy nghĩ về một hướng khai thác đúng đắn chất liệu VN cho màn ảnh. Ngay ở phương diện nghệ thuật, bộ phim thể hiện rõ sự kết hợp khá nhuần nhuyễn, có hiệu quả giữa yếu tố hiện đại với yếu tố truyền thống - điều mà chúng ta đang hô hào tiến tới.

Đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh trong phim Mùa Len Trâu

Còn về ý tưởng và những gì tác giả gửi gắm, người xem thấy một cái tâm trong sáng, thiện chí, không thù ghét, hằn học; biết hướng về cội nguồn để gạn chắt, nâng niu những gì là tốt lành, ấm áp, đáng trân trọng, tự hào nhất trong tâm thức cũng như trong cuộc sống đầy thử thách nghiệt ngã mà cộng đồng người VN đã và đang phải đối mặt.

Chắc có nhà làm phim sẽ tặc lưỡi: "Chuyện, tiền nào của nấy!". Quả là Mùa len trâu đã làm với kinh phí 1 triệu USD. Con số này quả là lớn so với hiện trạng làm phim ở xứ mình; còn tại nhiều nước thì kinh phí trung bình dành cho một bộ phim cũng phải vào khoảng 50 tới 60 ngàn USD. Nhưng cũng xin đừng quên, vài ba năm trở lại đây, tại nước ta đã có những bộ phim “xài” tới 15, 17 tỷ VND tức cũng xấp xỉ cả triệu USD rồi!

Kể từ ngày tình hình làm phim chịu tuân theo quy luật của nền kinh tế thị trường tính cho đến nay đã 15 năm trôi qua, nền điện ảnh dân tộc vẫn đứng chênh vênh trên chiếc cầu bập bềnh giữa một đầu là cung cách làm phim theo kiểu bao cấp, lấy chính trị tư tưởng làm thước đo, coi nhẹ yếu tố giải trí, hấp dẫn và thường mệnh danh là phim nghệ thuật; đầu bên kia là loạt phim nhắm tới số đông khán giả thị hiếu tầm tầm, lấy doanh thu làm mục đích chính, coi nhẹ cả yếu tố nghề nghiệp, lẫn yếu tố nghệ thuật.

Một câu hỏi nhức nhối đối với những người nghệ sĩ điện ảnh có lương tâm là: Liệu có phim đạt yêu cầu nghệ thuật cao mà vẫn tìm được người xem (tức có doanh thu cao) không? Tiến xa hơn một chút, liệu có phim nào như thế mà lại bắc được cả nhịp cầu ra màn ảnh khu vực và thế giới không? Mô hình cụ thể của loại phim ấy là như thế nào đây?

Không ai có thể phủ nhận Mùa len trâu là phim nghệ thuật, đạt tới những kích thước đáng nể trọng về tư tưởng và thẩm mỹ. Và cũng không ai phản bác, bộ phim này rất hấp dẫn, rất dễ xem, nếu công tác tuyên truyền, quảng cáo làm thật tốt, nhất định phim sẽ cuốn người xem tới rạp, sẽ đạt doanh thu cao!

Vậy thì sao không dám thừa nhận Mùa len trâu là luống cày đầu tiên khai phá thành công trên mảnh đất đang còn phải khổ công lần tìm, mầy mò? Quanh bộ phim Mùa len trâu sao còn né ngại hoặc trù trừ không mở ra nhiều đợt tuyên truyền thật mạnh mẽ trên truyền hình, trên báo chí để chỉnh nắn lại cái “gu” của một bộ phận người xem, họ hướng về những giá trị nhân văn, thẩm mỹ?

Vẫn còn chỗ ách tắc nào đây trong dòng mạch muốn được chuyển đổi để hội nhập!

Theo Thể thao và Văn hóa