Trong Đông y, quả vải gọi là lệ chi, cùi vải gọi là lệ chi nhục. Nó có vị ngọt hơi chua, tính ấm vào hai kinh can (gan) và thận. Vải có tác dụng giải khát, trị chứng mệt nhọc do mùa hè nóng làm tổn hao nước và các loại dịch trong cơ thể.
Vị ngọt của quả vải có tác dụng làm mát huyết, bồi bổ tân dịch, trong cùi vải có thành phần của nước. Nước thuộc âm, thận của người chủ thủy, khi ăn vải vào mùa hè, bồi bổ cho thận âm thêm mạnh làm mát bàng quang, nên không bị đi tiểu dắt.
Vị chua của vải đi vào gan giúp tăng cường điều tiết, giải độc làm mát gan nên dễ ngủ, ăn uống tiêu hóa tốt. Vải thường ăn tươi, nếu làm thuốc, người ta bóc ra lấy cùi sấy khô, liều dùng ngày từ 6-12 g trong một số bài thuốc, để thanh nhiệt giải độc.
 |
| Vải rất tốt cho sức khỏe. Ảnh: Sức Khỏe Đời Sống. |
Hạt vải Đông y gọi là lệ chi hạch, phơi khô, giã nát, tẩm muối sao, có vị hơi ngọt, tính sáp vào kinh tỳ vị và kinh thận. Chúng có tác dụng làm ấm trung tiêu, điều hòa tỳ vị, giúp cho thận điều khí tốt, có tác dụng điều trị chứng tràng vị đau do thấp nhiệt, tinh hoàn sưng đau.
Trong bài thuốc chữa vô sinh của nam giới, bao giờ cũng có vị lệ chi hạch, để kích thích tinh hoàn sinh ra tinh trùng, ngày dùng từ 8-16 g.
Theo Đông y, cơ thể có tạng nhiệt, tạng hàn và tạng không hàn không nhiệt (ôn hòa). Người tạng hàn, hoặc ôn hòa, ăn nhiều vải càng tốt, đối với người cơ thể tạng nhiệt thì nên ăn ít.
Người hàn (mát) hoặc ôn hòa có thể ăn ngày 15-20 quả tươi, chia làm 2 lần sáng và chiều. Đối với người tạng nhiệt, vì quả vải có tính ấm nên ăn ít, ăn nhiều dễ sinh nhiệt, có thể ăn ngày 10 quả chia làm hai lần trong ngày.
Trẻ em dưới 6 tuổi cho ăn ngày 3-4 quả chia làm hai lần trong ngày. Cơ thể chúng ta cần nhiều chất trong một ngày, nhưng không cần ăn một chất với số lượng nhiều, dễ làm cho cơ thể hấp thu không hết, phải đào thải quá nhiều, làm cơ thể mất cân bằng âm dương mà sinh bệnh tiêu chảy đối với người cơ thể tạng hàn.
Người cơ thể tạng nhiệt ăn nhiều vải dễ sinh ra chứng rôm sảy, nóng trong người, táo bón, có khi đi đại tiện ra máu... Ngoài ra, người bệnh tiểu đường, dù cơ thể là hàn cũng không nên ăn nhiều. Người xưa dạy “ăn uống phải điều độ” là với ý nghĩa như vậy.
