Ngắm búp bê Daruma ở lễ hội văn hóa Nhật tại Hà Nội

Nguồn gốc của búp bê Daruma

“Ngã xuống bảy lần, đứng lên tám lần”, cầm cây bút lên vẽ một con mắt và ước, muốn điều ước thành hiện thực hãy vẽ nốt con mắt còn lại. Đó là những gì người dân Nhật Bản quan niệm về Daruma, biểu tượng của sự may mắn.

 

Theo sử sách ghi chép lại vào thế kỉ thứ V, búp bê Daruma chính là hình ảnh dáng ngồi thiền của Bồ Đề Đạt Ma, ông tổ của Thiền Phái trong Phật giáo chính tông, người đã dành ra chín năm trời ngồi quay lưng vào sau tường để chiêm nghiệm, thiền và giảng dạy về những vấn đề trong cuộc sống. Ông cũng chính là người giúp việc thiền phát triển mạnh mẽ từ Trung Quốc cho tới Nhật Bản hiện đại ngày nay.

Năm 1697, chùa Daruma được dựng lên ở Takasaki, vị trụ trì có tên Shinetsu đã vẽ hình ngồi thiền vào mỗi năm mới, đó được cho là khởi đầu của búp bê Daruma. Cuối thế kỷ 18, một người tên là Yamagata Goro đã tạo ra hình dáng ban đầu của búp bê Daruma theo ngoại hình của nhà sư Togaku, sau này ông đã dán giấy lên nó và thành Daruma như hiện nay. Vào thời Minh Trị, khi nghề nuôi tằm phát triển, Daruma được dùng để cầu chúc cho một vụ mùa thu được nhiều sợi tơ tằm. Và đến bây giờ, nó đã trở thành vật bất ly thân của những doanh nhân mong muốn sự thành công và giàu có.

Hình ảnh búp bê Daruma.

Thực ra màu sắc của búp bê Daruma không cố định, nhưng màu truyền thống thì vẫn là màu đỏ. Màu đỏ có thể là bắt nguồn từ màu áo đỏ của Bồ Đề Đạt Ma. Theo những tài liệu từ Nhật Bản thì màu đỏ chính là màu áo của những vị thiền sư cấp cao, được kính trọng. Ngoài ra một số người khác lại cho rằng vào cuối thời Edo Daruma lại có liên hệ tới bệnh đậu mùa. khi căn bệnh này đang gieo rắc kinh hoàng. Lúc này họ tin rằng màu đỏ có thể yên lòng được đức chúa trời, và ban cho họ lá bùa vào con búp bê này từ đó xua đi bệnh tật giúp người dân mau khỏe lại.

Búp bê Daruma trong cuộc sống hiện đại

Nhật Bản, đây là một Engimono (biểu tượng may mắn) phổ biến thứ 2 ở Nhật, sau Maneki Neko (chú mèo may mắn). Daruma biểu trưng cho sức mạnh nội tại và ý chí mãnh liệt, không bao giờ chịu đầu hàng, ngay cả khi sa cơ thất thế họ vẫn có thể đứng dậy và vươn lên. Người Nhật đã sử dụng chi tiết này một cách linh hoạt và đúng ý nghĩa mặc dù vẫn rất đỗi đời thường.

Các búp bê Daruma thường được người Nhật tặng nhau trong những dịp sinh nhật, lễ tết hay khi một người bắt đầu tiến hành những dự định mới thay cho một điều chúc tốt lành nhất dành đến họ. Hàng năm, vào mùa thi cử, có hàng ngàn Daruma được các gia đình hay bạn bè mua tặng cho con em mình với lời cầu chúc may mắn. Các Daruma trở thành vật kỉ niệm sau mỗi dịp ra trường của các bạn học sinh. Họ tặng nhau với những lời chúc tốt đẹp nhất.

Không chỉ cá nhân mà từ các cửa hiệu, nhà hàng cho đến những doanh nghiệp, tổ chức ở Nhật cũng thường mua một con Daruma vào đầu năm mới, vẽ cho nó một con mắt, rồi trong năm đó, nếu hoàn thành mục tiêu đã đặt ra thì họ sẽ vẽ nốt con mắt còn lại. Những chính trị gia cũng không khác là mấy, họ thường mua Daruma vào đầu kỳ bầu cử, và tô mắt cho nó khi phát biểu trước toàn thể nhân dân để chứng tỏ quyết tâm của mình. Nhưng từ những năm 1990, thói quen này đã bị xoá bỏ do một số tổ chức nhân quyền tuyên bố hình ảnh con Daruma không có mắt là biểu trưng cho sự phân biệt đối xử với những người khiếm thị.

Hầu như người Nhật nào cũng mua một con Daruma cho mình, bởi ngoài việc mang lại sự giàu có cho người sở hữu nó, một vụ mùa bội thu cho người nông dân, giúp những người mẹ sinh nở dễ dàng, nó còn bảo vệ những đứa trẻ tránh khỏi bệnh tật nữa. Giống như ông Bụt ấy nhỉ, giúp mọi người thực hiện tất cả các nguyện vọng. Mà này, bạn nào học Aikido có biết câu nói “Nanakorobi yaoki, jinsei wa kore kara da” (ngã xuống 7 lần, đứng dậy 8 lần, cuộc sống bắt đầu từ bây giờ) không? Câu nói này được ẩn dụ từ hình tượng không bao giờ ngã của Daruma.

80% Daruma được làm ra tại thành phố Takasaki thuộc tỉnh Gunma. Những ngôi chùa Phật giáo cũng có bán những con Daruma này. Thông thường có khoảng 500 yên cho một con Daruma cỡ nhỏ (cao 5cm), và 10000 yên cho Daruma cỡ lớn (60cm), hơi đắt nhưng nhiều công dụng. Về màu sắc, có 4 màu cho bạn chọn, đó là đỏ (màu này phổ biến nhất), vàng, xanh lá cây và trắng.

Hãy đến với lễ hội Ake Ome tại đây bạn có thể trực tiếp tham gia, tìm hiểu và trải nghiệm không khí lễ hội của đất nước mặt trời mặc. Biết đâu những chú Daruma có thể giúp bạn biến những ước mơ của mình thành hiện thực hoặc có thể mua một vài con về làm qua cho người thân, một ý tưởng không hề tồi.