“Lần đầu tiên, vị trí của các trường tư thục được thừa nhận là một thành phần quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân”, bà Nguyễn Thị Minh Thúy, Hiệu trưởng trường THCS và THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội), chia sẻ với Tri Thức - Znews trước các giải pháp đề ra trong Nghị quyết 71 do Bộ Chính trị ban hành.
Trong đó, nghị quyết yêu cầu xây dựng cơ chế, chính sách đủ mạnh khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp đầu tư phát triển giáo dục, đồng thời cho phép triển khai hàng loạt chính sách ưu đãi cho giáo dục tư nhân, từ ưu tiên vốn tín dụng đến ưu đãi về đất đai.
Giáo dục tư gặp nhiều trở ngại
Theo bà Thúy, trước khi Nghị quyết 71 được ban hành, trở ngại đầu tiên khối giáo dục tư nhân vấp phải đó chính là định kiến.
Cụ thể, trong một thời gian dài, xã hội vẫn tồn tại suy nghĩ rằng học công lập mới là “chính thống”, còn học tư thục chỉ là “phương án thứ hai”, là “trượt công mới vào tư”.
“Định kiến này đã khiến nhiều trường tư, dù có chất lượng đào tạo cao, vẫn phải mất rất nhiều thời gian để khẳng định vị thế và tạo dựng niềm tin với phụ huynh”, bà Thúy chia sẻ.
Vướng mắc tiếp theo là vấn đề cơ chế, đặc biệt liên quan đến đất đai và cơ sở vật chất. Vị hiệu trưởng nhìn nhận giáo dục tư thục muốn phát triển lâu dài cần quỹ đất đủ rộng, ổn định, nhưng thực tế, các trường thường gặp khó khăn lớn về chi phí thuê đất, thuế đất hoặc thủ tục pháp lý.
Bên cạnh đó, khung pháp lý dành cho khối ngoài công lập trước đây còn thiếu tính nhất quán, khiến các trường chưa có đủ hành lang để triển khai những mô hình giáo dục tiên tiến.
Đồng quan điểm, TS Đàm Quang Minh, Chủ tịch khối Phổ thông (Tập đoàn giáo dục EQuest), cũng cho rằng những năm qua, các cơ sở giáo dục tư thục đã khẳng định được vai trò nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn trong quá trình hoạt động và phát triển.
Thứ nhất là về nguồn lực, khi phần lớn trường tư phải tự lo tài chính. Cơ sở vật chất còn hạn chế, thiếu đội ngũ giáo viên chất lượng cao và chưa được hưởng chính sách đãi ngộ tương xứng so với trường công.
Thứ hai, chính sách hỗ trợ và cơ chế quản lý chưa đồng bộ, mỗi địa phương áp dụng một cách khác nhau, khiến các trường tư thiếu sự bảo đảm ổn định để phát triển bền vững. Bên cạnh đó, vấn đề quỹ đất, đặc biệt tại các đô thị lớn, luôn là rào cản lớn do chi phí cao và khó tiếp cận đất dành cho giáo dục.
 |
| Lần đầu tiên một nghị quyết của Bộ Chính trị dành riêng những quy định, chính sách cụ thể cho khu vực giáo dục tư thục. Ảnh: Trường Liên cấp Tiểu học & THCS Ngôi sao Hà Nội. |
Lần đầu tiên giáo dục tư thục được đặt ở vị trí tương xứng
Chính từ những khó khăn trên, TS Đàm Quang Minh nhìn nhận sự ra đời của Nghị quyết 71 được kỳ vọng sẽ tháo gỡ vướng mắc, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, nhất quán và khuyến khích xã hội hóa, nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục tư thục phát triển và đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp giáo dục quốc gia.
Cụ thể, theo TS Minh, trước đây, Nghị quyết 29 khẳng định “giáo dục là quốc sách hàng đầu” và nhấn mạnh việc khuyến khích phát triển xã hội hóa, trong đó có giáo dục ngoài công lập.
Tuy nhiên, giáo dục tư thục khi đó vẫn chủ yếu được nhìn nhận như một kênh bổ trợ cho hệ thống công lập, chưa thực sự được xác định là một cấu phần bình đẳng và lâu dài của nền giáo dục quốc dân.
Đến Nghị quyết 71, tư duy đã có bước chuyển quan trọng khi khẳng định “giáo dục công lập là trụ cột, giáo dục ngoài công lập là thành phần quan trọng cấu thành hệ thống giáo dục quốc dân”.
Quan điểm này cho thấy giáo dục tư thục không chỉ “chia lửa” cho công lập, mà còn được xem như một lực lượng thiết yếu trong chiến lược phát triển giáo dục quốc gia.
Đây là sự thay đổi mang tính nền tảng so với Nghị quyết 29, vì lần đầu tiên giáo dục tư thục được đặt ở vị trí tương xứng, có vai trò cấu trúc, thay vì chỉ mang tính bổ trợ.
Điều này mở ra cơ hội lớn cho các trường tư thục, như được hưởng cơ chế chính sách rõ ràng, đồng bộ hơn; có điều kiện thuận lợi để giải quyết những khó khăn về vốn, đất đai, nhân lực; đồng thời phát huy được lợi thế linh hoạt, sáng tạo và khả năng thích nghi nhanh với nhu cầu xã hội.
“Về lâu dài, đây là bước đi khẳng định tầm nhìn của Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống giáo dục đa dạng, bền vững, nơi khu vực công và tư cùng đồng hành, bổ sung cho nhau, nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trong thời kỳ hội nhập”, TS Minh nhận định.
Bổ sung thêm, bà Thúy cho rằng ý nghĩa lớn nhất của sự thay đổi này chính là xóa bỏ dần định kiến, tạo nền tảng để phụ huynh và xã hội nhìn nhận trường tư một cách công bằng.
“Với chúng tôi, đây là nguồn động viên to lớn, là cơ sở để tiếp tục đổi mới, khẳng định chất lượng và đồng hành cùng sự phát triển của giáo dục Việt Nam”, hiệu trưởng trường Nguyễn Siêu nói.
Tháo gỡ “điểm nghẽn” lớn nhất
Ngoài quan điểm chỉ đạo trên, Nghị quyết 71 còn đề cập đến việc ưu tiên quỹ đất sạch, giảm tiền thuê đất, thuế đất và không thu tiền sử dụng đất đối với các cơ sở giáo dục trong nước, không áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp với cơ sở giáo dục tư thục hoạt động không vì lợi nhuận…
Bà Thúy cho rằng đây là một trong những điểm đột phá nhất của Nghị quyết 71. Theo bà, với các trường tư, đất đai và cơ sở vật chất luôn là bài toán khó khăn nhất. Việc ưu tiên quỹ đất sạch, miễn giảm tiền thuê đất, thuế đất… nếu được triển khai quyết liệt sẽ tháo gỡ “nút thắt” lâu nay.
Chính sách này không chỉ giúp các trường ngoài công lập giảm bớt gánh nặng tài chính, mà quan trọng hơn là tạo điều kiện để các nhà đầu tư mạnh dạn mở rộng quy mô, phát triển cơ sở vật chất hiện đại, hướng đến những mô hình giáo dục chất lượng cao.
“Đây chính là nền tảng để hệ thống giáo dục tư thục phát triển bền vững”, vị hiệu trưởng khẳng định.
TS Minh cũng cho rằng về dài hạn, chính sách ưu tiên quỹ đất sạch, giảm tiền thuê và miễn tiền sử dụng đất sẽ tạo ra cú hích quan trọng để hình thành và mở rộng hệ sinh thái giáo dục tư thục.
Trước đây, chi phí đất đai quá cao khiến nhiều nhà đầu tư e dè, dẫn tới tình trạng thiếu hụt trường lớp, đặc biệt ở những khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh, các khu đô thị lớn.
Khi được tháo gỡ điểm nghẽn này, các trường tư sẽ có điều kiện mở rộng cơ sở vật chất, xây dựng không gian học tập hiện đại, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về chất lượng và đa dạng hóa chương trình.
Bà Thúy khẳng định khi có được cơ chế phát triển phù hợp, ngoài hệ thống giáo dục công lập, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng được những trường tư thục lâu đời, uy tín, trở thành niềm tự hào và biểu tượng quốc gia.
 |
| Khi có được cơ chế phát triển phù hợp, bà Thúy cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng được những trường tư thục lâu đời, uy tín. Ảnh: Trường Nguyễn Siêu. |
Quá trình thực hiện hóa vẫn còn nhiều thách thức
Nghị quyết 71 đã mở ra nhiều cơ hội mới cho giáo dục tư thục, song theo TS Đàm Quang Minh, quá trình hiện thực hóa vẫn còn nhiều thách thức.
Trước hết, thách thức lớn nhất chính là bài toán chất lượng đào tạo. Khi được xác định là một “thành phần quan trọng cấu thành hệ thống giáo dục quốc dân”, các trường tư không thể chỉ tồn tại như một giải pháp bổ trợ cho giáo dục công lập tồn tại nhờ sự quá tải của hệ thống công lập.
Họ buộc phải khẳng định chất lượng đào tạo thông qua đội ngũ giáo viên có chuyên môn cao, chương trình tiên tiến, cũng như khả năng đảm bảo đầu ra thực chất cho người học. Điều này đòi hỏi sự đầu tư bài bản, lâu dài và kiên định.
Bên cạnh đó, năng lực quản trị và tài chính cũng là một thử thách. Liệu các trường tư có đủ thực lực về quản trị và tài chính để tận dụng cơ hội phát triển theo hướng bền vững, minh bạch hay không cũng là một thách thức lớn.
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Minh Thúy cho rằng khó khăn còn nằm ở sự cạnh tranh. Khi cơ chế được mở ra, sẽ có nhiều nhà đầu tư tham gia, nhiều mô hình mới xuất hiện. Nếu không có chất lượng thật sự, các trường tư sẽ khó giữ được vị thế.
Thứ hai là yêu cầu về quản trị. Muốn tận dụng cơ hội, các trường phải chuyên nghiệp hoá toàn diện, từ quản trị tài chính, nhân sự, đến quản lý chất lượng đào tạo. Điều này đòi hỏi đội ngũ lãnh đạo phải liên tục cập nhật tri thức mới, đồng thời phải có một tầm nhìn dài hạn.
Ngoài ra, thách thức còn nằm ở việc giữ được bản sắc riêng. Khi hội nhập sâu rộng, nếu không kiên định với triết lý và giá trị cốt lõi, các trường dễ rơi vào tình trạng “lai căng”, đánh mất bản chất giáo dục Việt Nam.
Mục Giáo dục giới thiệu đến bạn đọc những cuốn sách nuôi dạy trẻ trong thời đại 4.0.
Cuốn sách Nuôi con 4.0 - Làm thế nào để trẻ không bị nghiện thiết bị công nghệ? của TS Shimi Kang (nhà khoa học, tâm lý học, chuyên gia giáo dục, tác giả của nhiều tựa sách bán chạy) được đánh giá là hữu ích cho các phụ huynh có con em nghiện sử dụng thiết bị điện tử.
