Nghịch lý vị trí bánh mì Việt trên bảng xếp hạng của CNN

Ngày 15/11, CNN đưa bánh mì Việt Nam vào danh sách "25 loại bánh kẹp (sandwich) ngon nhất thế giới năm 2025". Trong đó, đặc sản quen thuộc của Việt Nam đứng thứ 2, sau bánh mì kẹp jamón Ibérico của Tây Ban Nha.

Tuy nhiên, trước đó một tháng, trong bảng xếp hạng "50 loại bánh mì (bread) ngon nhất thế giới 2025", cũng do CNN công bố, bánh mì Việt Nam lại không có mặt trong danh sách này.

Sự trái ngược trong thứ tự xếp hạng bánh mì Việt Nam của hãng thông tấn Mỹ đặt ra nhiều thắc mắc.

Trên thực tế, CNN và nhiều báo quốc tế xếp bánh mì Việt Nam vào nhóm sandwich (bánh kẹp), chứ không phải bread (bánh mì nướng/bánh mì trơn).

Bánh mì Việt Nam được CNN định nghĩa là "sandwich" thay vì "bread" như của Pháp. Ảnh: Eugene Lee, Stieglitz.

Bánh mì là gì?

Ngay đầu bài viết "50 loại bánh mì ngon nhất thế giới", cây bút ẩm thực Jen Rose Smith của CNN đã đặt câu hỏi: "Bánh mì là gì?".

Theo nhà nghiên cứu lịch sử bánh mì William Rubel, việc đưa ra định nghĩa cứng nhắc cho bánh mì là không cần thiết, thậm chí phản tác dụng.

Ông cho rằng bánh mì xuất hiện trong hầu hết nền văn hóa, thể hiện sự thích nghi của con người với ngũ cốc. Mỗi vùng, mỗi dân tộc đều có một biến thể khác nhau.

Tại Đức có pumpernickel làm từ lúa mạch đen hấp suốt 24 giờ. Ở Armenia, lavash từ bột mì chỉ cần 30 giây trong lò tandoor đã phồng rộp chuyển nâu.

Thợ làm bánh tại Đức chăm chút cho từng ổ bánh mì của mình. Ảnh: Johannes Eisele.

Ethiopia lên men bột teff để tạo injera chua nhẹ và nổi bọt, còn Venezuela áp thẳng bột ngô lên vỉ nóng để làm arepas.

Do đó, danh sách "50 bánh mì ngon nhất thế giới" của CNN tập trung vào phần bánh, cách chế biến, kết cấu… không bao gồm các món bánh kẹp hay biến tấu phức hợp từ bánh mì.

Bánh kẹp là gì?

Trong văn hóa Việt, "bánh mì" không chỉ là ổ baguette nóng giòn mà là món ăn hoàn chỉnh với vỏ bánh giòn, ruột xốp, kẹp thịt nguội, pate, chả lụa, rau thơm, dưa leo, đồ chua và tương ớt.

Tuy nhiên, trong cách hiểu của ẩm thực quốc tế, đó là bánh mì kẹp (sandwich)

CNN mô tả bánh mì Việt Nam xuất hiện từ thời Pháp thuộc. Ổ bánh giòn, ruột mềm, kẹp đầy thịt heo, chả lụa, pate, cà rốt, củ cải muối chua, rau mùi, sốt mayonnaise và chút ớt cho tròn vị.

Món ăn nhỏ gọn nhưng hội đủ vị giòn, chua, mặn, béo, thơm, lại dễ tìm từ TP.HCM đến Hà Nội, Hội An, Đà Nẵng, tại mọi xe đẩy và hàng quán vỉa hè.

Không chỉ nổi tiếng trong ẩm thực, từ "banh mi" còn được đưa vào nhiều từ điển lớn trên thế giới.

Khách Tây xếp hàng dài trong phố cổ Hà Nội, đợi 20-30 phút mua bánh mì. Ảnh: Châu Sa.

Oxford định nghĩa đây là loại sandwich dùng baguette (thường làm từ bột gạo và bột mì), xẻ dọc, kẹp pa tê hoặc thịt nướng, rau củ ngâm chua, ớt và rau mùi.

Trong khi đó, từ điển Cambridge gọi bánh mì là "một dạng sandwich dài phổ biến tại Việt Nam".

Những định nghĩa này cho thấy bánh mì Việt Nam được thế giới nhìn nhận là một kiểu sandwich mang bản sắc Việt, không phải bánh mì trơn như baguette hay focaccia.

Vị thế bánh mì Việt trên bản đồ ẩm thực

Không riêng CNN, bánh mì Việt Nam từng được nhiều báo quốc tế, chuyên trang ẩm thực thế giới vinh danh.

Tháng 3/2024, Taste Atlas xếp bánh mì Việt Nam đứng đầu 100 món sandwich ngon nhất thế giới, với điểm số 4,6/5.

Trang này mô tả bánh mì là dạng sandwich kiểu Việt nổi bật nhờ baguette ảnh hưởng từ ẩm thực Pháp nhưng phần nhân "lại rất Việt".

Một tiệm bánh mì Việt Nam tại Hong Kong (Trung Quốc) được Tạ Đình Phong khen "ngon nhất từng ăn". Ảnh: Eugene Lee.

Ban đầu, bánh mì chỉ gồm bánh và thịt, về sau mới xuất hiện thêm nước xốt, rau và các biến tấu phong phú. Hiện nay, du khách có thể tìm thấy nhiều phiên bản như bánh mì xíu mại, chả cá, heo quay, bò nướng, gà quay hay đơn giản nhất là bánh mì ốp la.

Taste Atlas cũng nhấn mạnh bánh mì không chỉ có ở Việt Nam mà còn hiện diện trên khắp thế giới tại những hàng quán của cộng đồng người Việt xa quê.

Trang này còn gợi ý một số địa chỉ nổi tiếng tại TP.HCM, Hội An và Hà Nội cho du khách ghé thưởng thức.