Người phụ nữ bị ghét nhất Australia được giải oan sau 20 năm ngồi tù

Năm 2003, Kathleen Folbigg (sinh năm 1967) bị kết án vì sát hại 4 đứa con của mình. Bốn đứa trẻ - Caleb, Patrick, Sarah và Laura - qua đời từ năm 1989 đến năm 1999, khi còn rất nhỏ, mới được 19 ngày đến 18 tháng tuổi.

Folbigg đã được ân xá và ra tù vào tháng 6 năm nay sau 20 ngồi tù.

Nhưng ngày 14/12, lời kết tội năm xưa đã bị tòa phúc thẩm hủy bỏ, sau khi những bằng chứng khoa học chứng minh rằng cái chết của 4 người con là do nguyên nhân tự nhiên, The Guardian đưa tin.

Vụ việc của Folbigg có thể dẫn đến một khoản bồi thường kỷ lục cho một án oan ở Australia, và hệ thống pháp luật quốc gia sẽ phải chịu trách nhiệm.

"Hơn 20 năm qua, tôi đã phải đối diện sự hoài nghi và ghét bỏ. Tôi đã phải chịu đựng sự lạm dụng dưới mọi hình thức. Tôi hy vọng và cầu nguyện rằng một ngày nào đó có thể rửa sạch thanh danh của mình. Tôi cũng mong sẽ không có ai khác phải chịu đựng những gì tôi đã phải chịu đựng", Folbigg nói sau khi được tuyên trắng án.

Bị buộc tội dựa vào nội dung nhật ký

Phán quyết có tội ban đầu của Folbigg không dựa trên bằng chứng y tế giải thích lý do về cái chết của 4 đứa trẻ.

Thay vào đó, bên công tố chủ yếu dựa vào nội dung nhật ký của Folbigg để xác nhận tội phạm. Không có chuyên gia về chấn thương hay về nhật ký nào được mời đến để đưa ra bằng chứng.

Vụ kiện chống lại Folbigg cũng dựa vào Luật Meadow, một nguyên tắc gây tranh cãi và hiện đã bị mất uy tín, trong đó nói rằng 3 hoặc nhiều cái chết đột ngột ở trẻ sơ sinh trong một gia đình đều là vụ giết người cho đến khi được chứng minh ngược lại.

Trong một đoạn nhật ký viết năm 1998 về Laura, người con cuối cùng qua đời, Folbigg viết: "Tôi giận dữ mắng con bé đến nỗi khiến nó sợ hãi, nó không ngừng khóc. Tệ đến mức tôi gần như cố tình đánh rơi cô ấy xuống sàn và đã bỏ rơi con".

"Tôi đã để đặt con bé xuống sàn rồi bỏ đi. Tôi về phòng mình và để mặc con bé khóc. Có lẽ chỉ 5 phút trôi qua nhưng nó dài như cả cuộc đời. Tôi cảm thấy mình là người mẹ tồi tệ nhất trên trái đất này. Sợ rằng bây giờ con sẽ rời bỏ tôi. Giống như cách Sarah đã làm. Tôi biết tôi là người nóng tính, đôi khi tàn nhẫn với con và con bé cũng đi rồi. Với một chút trợ giúp".

Kathleen Folbigg bị buộc tội chủ yếu dựa vào những dòng nhật ký của bà.

Ngày 14/12, Folbigg cáo buộc cơ quan công tố đã đưa lời nói của bà ra khỏi ngữ cảnh.

"Họ đã chọn lọc những từ và cụm từ trong nhật ký của tôi. Những cuốn sổ đó chứa đựng cảm xúc riêng tư mà tôi viết cho chính mình", bà nói.

Bà nói rằng không ai mong đợi những thứ như vậy bị được người lạ đọc, chứ đừng nói đến việc đưa nó làm bằng chứng.

"Họ đã đưa lời nói của tôi ra khỏi ngữ cảnh và dùng chúng để chống lại tôi. Họ buộc tội tôi về điều mà tôi chưa bao giờ viết, chưa bao giờ làm và không bao giờ có thể làm được".

Cuộc chiến kéo dài hai thập kỷ

Australia không có cơ quan độc lập để điều tra những vụ án oan sai có thể xảy ra, điều này khác với các quốc gia như Vương quốc Anh, Mỹ, New Zealand và Canada - nơi có ủy ban độc lập để xem xét các bản án.

Theo luật sư của bà, Rhanee Rego, một người làm việc ủng hộ cộng đồng từ năm 2017, vụ oan sai này được làm sáng tỏ nhờ "một nhóm lớn những người tốt đã nhìn thấy sự bất công và làm điều gì đó để giải quyết nó".

Một trong số đó là Emma Cunliffe, chuyên gia tư pháp tại Đại học British Columbia, người đã xuất bản cuốn "Murder, Medicine and Motherhood" về vụ án của Folbigg vào năm 2011.

Cuốn sách lập luận rằng Folbigg đã bị kết án sai, và những dòng nhật ký không phải của một người phụ nữ có tội, mà là của một người mẹ đau buồn đang cố gắng hiểu về vết thương tâm lý của mình.

Emma chỉ ra những sai trái trong việc kết án Folbigg, nhấn mạnh rằng những hành vi bình thường như làm việc bán thời gian hay đưa con đến nhà trẻ để có thể đến phòng tập thể dục đều bị coi là đáng ngờ trước tòa.

Những bước tiến trong khoa học và nghiên cứu y học đã giúp người mẹ được giải oan.

Năm 2018, bước đột phá cho vụ án xuất hiện khi nghiên cứu của một nhóm chuyên gia, bao gồm cả nhà miễn dịch học, giáo sư Carola Vinuesa, đã phát hiện Folbigg và hai con gái của cô - Laura và Sarah - đều mang một biến thể di truyền hiếm có tên là CALM2-G114R. Nó cho thấy khả năng cao những cái chết là tự nhiên.

Vinuesa đã đưa ra bằng chứng này tại cuộc điều tra tư pháp năm 2019 về bản án của Folbigg.

Bằng chứng di truyền và nghiên cứu y học mới của một nhóm các nhà khoa học quốc tế sau đó xác định được rằng hai cậu con trai, Caleb và Patrick, cùng mang các biến thể trong một gen có tên BSN - "được chứng minh là gây ra bệnh động kinh chết người khởi phát sớm ở chuột". Nó một lần nữa được nêu ra ở cuộc điều tra khác vào đầu năm nay.

Các nhà khoa học nổi tiếng đã đồng loạt kêu gọi thả tự do cho Folbigg, dựa trên bằng chứng cho rằng các con của cô tử vong do nguyên nhân tự nhiên.

Cuộc điều tra năm 2023 cũng cho thấy có sự nghi ngờ xung quanh lời kết tội Folbigg. Kết quả là vào tháng 6, bà được ân xá và ra tù.

Một trong những người ủng hộ Folbigg hết lòng là người bạn thời thơ ấu Tracy Chapman, người luôn tin rằng cô vô tội.

Trong 20 năm, Chapman phải đối mặt với nhiều lời lăng mạ và dọa giết khi luôn ủng hộ Folbigg trong những lần kháng cáo.

"Cuộc chiến kéo dài 20 năm vì Kathleen là một nỗ lực phi thường. Nó khiến tôi mất việc làm, mất thu nhập và làm tan vỡ các mối quan hệ", Chapman nói.

Folbigg cho biết bà rất biết ơn khoa học và di truyền học tiến bộ đã cung cấp câu trả lời về nguyên nhân cái chết của con mình. Tuy nhiên, bà nói thêm, thực ra đã có câu trả lời pháp lý để chứng minh bà vô tội vào năm 1999.

"Nhưng chúng (bằng chứng - PV) đã bị phớt lờ và bỏ qua. Hệ thống này thích đổ lỗi cho tôi hơn là thừa nhận một đứa trẻ có thể chết một cách đột ngột, bất ngờ và đầy đau đớn", bà bày tỏ.

Ai phải chịu trách nhiệm?

Dù trải qua nỗi oan sai, Folbigg vẫn coi mình là một trong những "người may mắn".

"Tôi có cơ hội, với sự hỗ trợ, để làm lại cuộc đời mình. Nhưng còn rất nhiều người khác lại không được may mắn như vậy. Chúng ta cần khiêm tốn và cởi mở trong việc cải thiện hệ thống để đảm bảo sự thật được tiết lộ, vì sự thật và kết quả pháp lý chính xác rất quan trọng", bà nói.

Luật sư Rego cho biết vụ việc sẽ là bước ngoặt buộc Australia phải thành lập một cơ quan độc lập như Ủy ban xét xử các vụ án hình sự của Vương quốc Anh.

"Mặc dù đây là câu chuyện của Kathleen, nó phản ánh những vấn đề rộng lớn hơn trong hệ thống pháp luật của chúng ta, một hệ thống đánh giá được thiết kế kém, không có khả năng xác định và khắc phục kịp thời những sai lầm của công lý", Rego cho hay.

Rego cho biết hiện bản án đã bị đảo ngược nên nhà nước phải bồi thường. Vị luật sư không đưa ra con số cụ thể nhưng cho rằng số tiền này sẽ "lớn hơn bất kỳ khoản bồi thường nào đã được thực hiện trước đây".

Tổng chưởng lý New South Wales, Michael Daley, cho biết chính phủ sẽ xem xét mọi yêu cầu bồi thường.

"Sau tất cả những gì đã xảy ra trong 20 năm qua, không thể không cảm thấy thông cảm cho tất cả những người liên quan", ông nói.

Sau khi ra tù vào tháng 6, Folbigg đã chuyển đến trang trại của Chapman để chữa bệnh và dành thời gian cho những người luôn sát cánh ủng hộ mình. "Các con tôi ở đây với tôi ngày hôm nay và chúng sẽ ở gần trái tim tôi đến hết cuộc đời. Tôi yêu các con tôi và tôi sẽ luôn như vậy", bà bày tỏ.