Người tạo ra ngôi sao có thể trở thành ngôi sao?

Timbaland không phải là kẻ vô hình hay giấu mặt. Anh phát hành 4 album, không cái nào thành công rực rỡ nhưng ít ra là có người nghe. Timbaland muốn mình trở thành đại gia làng nhạc như Jay-Z và khởi động một hãng đĩa riêng tên Beat Club nhưng không đi đến đâu. Nhiều năm trời, thấp thoáng mặt mũi của Timbaland trong các video clip như “Are You That Somebody" của Aaliyah hay “Cry Me a River” của Justin Timberlake. Giọng của anh cũng rì rầm, thì thào trong các album của Missy Elliot cho đến Jay-Z.

Timbaland và Nelly Furtado

Tóm lại, đọc qua thành tích trên thì thấy đây không phải là một gương mặt nghệ sĩ xuất sắc lắm. Nhưng với vai trò nhà sản xuất, Timbaland là một trong những đỉnh cao vượt trội trong thập niên qua. Timbaland đã thay đổi cách nhìn của ca sĩ và rapper (qua đó ảnh hưởng tới người nghe) về nhịp điệu trong âm nhạc. Anh được so sánh với tượng đài James Brown, một người cũng đề cao vai trò của nhịp điệu. Điểm khác biệt: James Brown là một ngôi sao trên sân khấu và trước công chúng.

Đường vươn đến ngôi sao

Timbaland có vẻ chưa bao giờ cảm thấy thoải mái trước ống kính và những nghệ sĩ cộng tác với anh cũng thỉnh thoảng phàn nàn về thái độ hơi cộc tính kiểu “gã cau có ngồi bên bàn mix”. Tuy nhiên, vài năm qua, Timbaland càng lúc càng tăng nỗ lực vươn đến ngôi sao, dù có vẻ anh không thích hợp cho lắm. Anh thường tự đưa mình vào các bài hit thực hiện cho “khách hàng”, biến khách hàng trở thành bạn diễn. Timbaland hát cùng Justin Timberlake trong “SexyBack” và “My Love”, tán tỉnh Nelly Furtado trong bài “Promiscuous” và ve vãn Pussycat Dolls trong “Wait a Minute”. Tất cả các công đoạn đó chuẩn bị sẵn cho album thứ 5 và nhiều tham vọng nhất có tên “Timbaland Presents Shock Value”. Album cho thấy có vẻ mọi nghệ sĩ nổi tiếng nhất đều sẵn sàng đáp lại lời mời của Timbaland. Khách mời của album đông đúc, từ các gã trai hớp hồn giới teen, các ngôi sao nhạc pop đã thành danh cho đến các rapper xù xì, từ Fall Out Boy đến Elton John, từ Dr. Dre cho đến 50 Cent. Và đĩa đơn đầu tiên “Give It to Me”, Timbaland sẽ hát chung với 2 khách hàng gần đây nhất, anh Timberlake và chị Furtado!

Theo khuôn mẫu thời hiện đại, một ngôi sao thật sự (đặc biệt là dòng rap/hip-hop) thường phải có… mối hằn với ai đó và Timbaland dùng bài “Give It to Me” để bày tỏ sự thất vọng về Scott Storch, một nhà sản xuất danh tiếng, trước đây từng là cộng sự của anh. Timbaland châm chọc “I’m a real producer and you just the piano man” (Tớ là một nhà sản xuất thật sự còn cậu chỉ là nhạc công đàn dương cầm). Nhưng nhà sản xuất thật sự sẽ làm gì?

Nhà sản xuất thật sự sẽ làm gì?

Kể từ khi có các ngôi sao nhạc pop, xuất hiện kèm là những người chịu trách nhiệm làm cho các ngôi sao kia (được) nghe (chứ không phải hát) hay nhất. Làm việc trong phòng thu có thể là một công việc liên quan đến âm nhạc chứ không thuộc về kỹ thuật. Một nhà sản xuất thường là một người “chỉ huy dàn nhạc”: Phil Spector làm việc với các nhạc công được biết đến dưới cái tên the Wrecking Crew, còn Norman Whitfield làm việc với the Funk Brothers.

Khi việc sản xuất nhạc được “điện tử hóa”, quá trình “làm nhạc” càng trở nên trừu tượng hơn. Chúng ta dễ dàng thấy được thành phẩm – ngôi sao, đoạn video, buổi diễn – nhưng rất khó khăn để hình dung được cả quá trình. Nhà sản xuất nếu muốn ngoi lên trong thời buổi âm nhạc bị phần nhìn chi phối sẽ phải phấn đấu rất nhiều.

Trong dòng hip-hop, cách tốt nhất là bắt đầu đọc rap. Đó là điều mà Dr. Dre và Kanye West đã làm rất hiệu quả. Bạn có thể tự tạo ra một cá tính đặc biệt, như Lil Jon đã làm, ít người biết rằng gã rapper mặt mày bặm trợn kia là một nhà sản xuất thượng thặng. Hoặc bạn có thể gây chú ý bằng nhiều cách khác ví dụ như Mannie Fresh luôn chêm vào một đoạn “thông báo” ở đầu mỗi bài hát mà anh thực hiện “Yo! Rednecks, coloreds, Asians, Africans, Ethiopians, whatever you is: It’s your boy, Freshly Snipes, ya heard?”. Với kiểu này thì bài hát, dù lưu truyền dưới dạng mp3 và không có thông tin gì đi kèm thì người nghe vẫn nhận ra được ai sản xuất bài này.

Khẩu chiến

Năm nay 35 tuổi, Timbaland có bước đột phá vào năm 96 khi sản xuất bài “If Your Girl Only Knew” cho Aaliyah và “Pony” cho Ginuwine. Năm kế tiếp, anh sản xuất album “Supa Dupa Fly”, album đầu tay thành công rực rỡ của Missy Elliott, vốn là một người bạn thời trung học của Timbaland. Cũng trong năm này, Timbaland có album đầu tay cùng với rapper Magoo, đĩa “Welcome to Our World”. Album này không đủ sức đẩy cả 2 rapper lên hạng thượng thặng nhưng cũng xác lập được nét riêng của Timbaland. Kể từ đó, Timbaland liên tục đưa ra các bài hit… cho người khác, có năm vượt trội hơn như năm 2001 với “Get Ur Freak On” của Ms. Elliott hay năm 2006 vừa rồi. Album solo thật sự đầu tiên của anh là “Tim’s Bio: From the Motion Picture: Life From Da Bassment” vào năm 1998.

Phần lời trong các sản phẩm của Timbaland vẫn là cuộc đấu khẩu giữa các rapper. Đáp lại bài “Give It to Me”, Scott Storch lập tức tung ra bài “Built Like That” trong đó đòi công lao trong bài “Cry Me a River”. Ca khúc này có đến 3 tác giả là Timbaland, Justin Timberlake và Scott Storch nhưng Scott không được liệt kê trong danh sách “đồng sản xuất” (co-producer) mà chỉ ghi tên vì việc tham gia chơi keyboard. Scott cũng kích động đệ tử của Timbaland là Nate Hills, biệt danh Danja, vốn là một nhà sản xuất đang nổi như cồn, cùng với Timbaland sản xuất album “FutureSex/LoveSounds”. Scott cho rằng Timbaland đã nhiều lần tước đoạt công lao của Danja.

“Give It to Me” đã thắng lợi khá giòn giã trong cuộc khẩu chiến này không vì phần lời cay độc hơn mà nhờ được xây dựng rất khéo léo và cuốn hút, hơn nữa còn có sự góp mặt của Nelly Furtado và Justin Timberlake. Đĩa đơn này đã leo lên hạng nhất Top Billboard từ vị trí thứ 42, một kỷ lục nhảy hạng, chỉ kém “A moment like this” của Kelly Clarkson trước đây nhảy từ vị trí 52 lên hạng 1.

Sự xuất hiện của Elton John được tung hê khá rầm rộ để ăn theo tên tuổi của gương mặt lão làng này nhưng thật ra, trong bài “2 Man Show”, Elton không hề mở miệng hát mà chỉ chơi dương cầm. Timbaland thì luôn nhắc nhở người nghe rằng ai đang chơi nhạc bằng cách lặp đi lặp lại “Come on, Elton”. Tựa bài hát nhắc đến 2 nhân vật chính Elton John và Timbaland nhưng bài hát này có đến 24 người tham gia trong đó có dàn đồng ca 19 người. Cộng sự lâu năm của Timbaland là Magoo cũng đóng góp 1 bài.

Các sản phẩm… kỳ cục

Khác với các nhà sản xuất khác, như Rick Rubin mà TTVH & ĐÔ từng giới thiệu, Timbaland không phải là kiểu một nhà trị liệu âm nhạc, giúp ca sĩ phát huy được hoàn toàn chất của chính mình. Trái lại, những khách hàng của Timbaland phải tìm cách thích nghi với nhịp điệu của anh. Các sản phẩm của Timbaland thoạt đầu thường nghe rất… kỳ cục.

Tuy có được uy tín trong làng R&B và rap từ năm 96 nhưng đến năm 2006, nhờ thực hiện 2 đĩa đơn "Promiscuous" của Nelly Furtado (bên cạnh "Maneater", "All Good Things (Come to an End)" và "Say It Right") và "SexyBack" (chưa kể đến "My Love" and "What Goes Around.../...Comes Around) của Justin Timberlake, danh tiếng của Timbaland rực rỡ hơn bao giờ hết. Thêm vào một loạt ngôi sao xuất hiện trong album và những lời cãi cọ tranh chấp với các rapper khác giúp “Shock Value” trở thành một đĩa được chú ý của số đông công chúng.

“Shock Value” giống với “Press Play” của P.Diddy, cũng tập hợp các ngôi sao đủ để hát bản We are the world phần 2, cũng gồm các bài rap, bản pop/R&B với phần song ca nam – nữ và vài bài dành cho vũ trường. Giống với “Press Play”, các phần biểu diễn quan trọng trong album này đến từ các nữ ca sĩ. Keri Hilson, giữ vai trò sáng tác, phối khí và ca sĩ đã đóng góp trong 3 bài "Take Me as I Am" của Mary J. Blige, "Ice Box" của Omarion và nhất là "Miscommunication".

Dù tiếp tục “cung cấp” nhịp cho các rapper, gần đây là "3 a.m." của Young Jeezy, "Get a Light" của Snoop Dogg hay "Put It Down" của Redman nhưng trong những bài phỏng vấn gần đây, Timbaland tỏ vẻ chán nhạc rap và đang chuyển hướng sang thích rock. Những thử nghiệm của Timbaland với nhạc rock như phần cộng tác với Fall Out Boy trong bài “One & Only”, the Hives trong "Throw It on Me" và One Republic trong bài “Apologize” đều rất đáng nghe.

Những dự án kế tiếp của Timbaland sẽ là album của Bjork, Duran Duran, Bone Thugs, bên cạnh đó còn là hàng loạt khách hàng đang chờ đợi, đáng chú ý là 50 Cent, Madonna, Whitney Houston, Chris Brown, Bobby Valentino…

Trí Quyền