Chị L.T.X. (46 tuổi, ở Bình Dương) cho biết luôn cảm giác khó chịu, rát quanh hậu môn và âm hộ, triệu chứng tăng lên khi đại tiện. Người phụ nữ này đi khám ở các khoa Ngoại, Sàn chậu, kể cả mổ trĩ, uống rất nhiều thuốc giảm đau, kháng viêm nhưng vẫn không hết cảm giác khó chịu đó.
"Lúc nào tôi cũng nghĩ mình đang bị ung thư ở quanh vùng dưới mà chụp phim, nội soi đại tràng, khám phụ khoa nhiều nơi không ra. Tôi bị lo âu và trầm cảm nhẹ", chị X. chia sẻ.
BSCKI Nguyễn Hữu Khánh, khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức, TP.HCM, cho hay khi đến khám về vấn đề trầm cảm và cảm giác khó chịu này, các bác sĩ khai thác bệnh sử, xem lại phim đã chụp và hướng đến bệnh đau thần kinh thẹn này.
"Bệnh nhân được tư vấn các thuốc giảm đau hướng thần kinh, điều trị trầm cảm, vừa kết hợp tiêm phong bế thần kinh. Đến nay, người bệnh cảm thấy giảm đau được hoàn toàn, chấp nhận dùng thuốc giống như điều trị bệnh mạn tính, không còn buồn chán nhiều, sinh hoạt tốt hơn", bác sĩ Khánh nói.
Nguyên nhân đau dây thần kinh thẹn
Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Khánh, nhiều bệnh nhân đau dây thần kinh thẹn đã đi khám phụ khoa hay sàn chậu nhưng đều cho kết quả không có vấn đề, vẫn cảm thấy khó chịu, ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống.
Dây thần kinh thẹn chịu trách nhiệm chi phối cảm giác từ hậu môn tới cơ quan sinh dục ngoài (dương vật và âm vật) và vùng da giữa hậu môn, bộ phận sinh dục (hay còn gọi là đáy chậu). Ngoài chức năng chi phối cảm giác, dây thần kinh thẹn cũng đảm nhiệm kiểm soát một số bộ phận của bàng quang (bóng đái) và khu vực hậu môn.
 |
| Dây thần kinh thẹn chịu trách nhiệm chi phối cảm giác từ hậu môn tới cơ quan sinh dục ngoài, vùng da giữa hậu môn và bộ phận sinh dục. Ảnh: Formsante. |
Người mắc bệnh lý này thường cảm thấy khó chịu do tê hoặc rát vùng dưới mông. Nam giới đau ở bìu và dương vật, còn phụ nữ đau tại âm đạo, âm vật. Người bệnh rất nhạy cảm với cảm giác đau, xuất hiện ngay cả khi chạm nhẹ vào như mặc quần áo.
Vùng đáy chậu có thể bị sưng to. Đau xuất hiện ngay cả khi quan hệ tình dục gây ức chế cơn cực khoái. Ngoài ra, đau dây thần kinh thẹn còn khiến người bệnh có cảm giác muốn đi tiêu, đi tiểu thường xuyên.
Đau có thể kéo dài, đôi khi, triệu chứng này có thể giảm nhẹ hoặc trở nên nặng hơn. Cơn đau giảm khi nằm nghỉ hoặc đứng lên. Ngược lại, đau sẽ tăng lên ở tư thế ngồi.
Bác sĩ Khánh cho hay có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới đau dây thần kinh thẹn như:
- Người bệnh từng phẫu thuật vùng chậu hay gãy xương trong khung chậu.
- Phụ nữ trong quá trình sinh nở có thể gây tổn thương dây thần kinh.
- Trong quá trình chơi thể thao gây tổn thương vùng xương chậu như ngồi hay đạp xe đạp một thời gian dài, cưỡi ngựa.
- Tình trạng táo bón kéo dài (từ vài tháng đến nhiều năm).
- Hội chứng Alcock do mô hoặc cơ vùng chậu bị đè ép.
- Do khối u chèn ép dây thần kinh thẹn (có thể u lành hoặc u ác tính).
Ngoài ra, một số trường hợp chưa phát hiện được nguyên nhân. Bệnh thường gặp ở mọi lứa tuổi, nữ giới có nguy cơ mắc cao hơn so với nam giới.
Điều trị triệu chứng đau
Theo các sĩ Khánh, các phương pháp để điều trị chứng bệnh này bao gồm:
Thuốc uống: Người bệnh sẽ được kê các thuốc NSAIDs, giảm đau thần kinh. Tuy nhiên, người bệnh lưu ý không nên sử dụng thuốc giảm đau Paracetamol, do không hiệu quả trong giảm đau triệu chứng do đau dây thần kinh gây ra. Bệnh nhân cũng có thể sử dụng thuốc dinh dưỡng thần kinh như: Vitamin B1, Citicholine…
Tiêm phong bế dây thần kinh: Ngoài thuốc uống, người bệnh có thể được chỉ định tiêm thuốc giảm đau cục bộ hay thuốc dẫn chất steroid có tác dụng kéo dài.
Kích thích dây thần kinh: Các chuyên gia sử dụng một thiết bị đặc biệt cấy dưới da tại vùng có dây thần kinh bị chèn ép. Thiết bị này có chức năng tạo xung điện nhẹ nhằm làm ngắt dẫn truyền xung thần kinh từ vùng đau gửi đến não, từ đó giảm cảm giác đau của người bệnh.
 |
| BSCKI Nguyễn Hữu Khánh, khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức, TP.HCM. Ảnh: BSCC. |
Vật lý trị liệu: Những bài tập giãn cơ từ các kỹ thuật viên hay chuyên gia về vật lý trị liệu sẽ gây kích thích cơ sàn chậu, dẫn tới thư giãn và giảm đau.
Điều trị nguyên nhân: Dựa vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện phương pháp phù hợp. Nếu bị chèn ép dây thần kinh thẹn do u hoặc mô, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật nhằm giải phóng khu vực bị chèn ép bằng cách loại bỏ khối u hoặc định vị lại mô. Ngoài ra, các bác sĩ cũng có thể chỉ định điều trị tình trạng táo bón.
"Người bệnh nên tránh những tác nhân làm cho cơn đau trầm trọng hơn như ngồi lâu, không để bị táo bón hoặc giảm thời gian đạp xe đạp và thường xuyên sử dụng đệm khi nằm hoặc ngồi", vị chuyên gia này khuyến cáo.
Phòng ngừa
Để phòng bệnh, bác sĩ khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức, khuyên người dân nên thực hiện một số biện pháp:
- Không nên đạp xe quá lâu.
- Chú ý chế độ ăn uống và vận động phòng tránh táo bón kéo dài.
- Không nên ngồi quá lâu.
- Nếu phát hiện các triệu chứng vùng chậu, cần đến khám sớm tại cơ sở y tế uy tín.
Các lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà sau đây có thể giúp đối phó với chứng chèn ép dây thần kinh thẹn:
- Giúp ruột và bàng quang khỏe mạnh: Bạn nên cố gắng tránh căng thẳng khi đi tiểu vì điều này sẽ làm căng dây thần kinh, tránh thuốc kích thích nhuận tràng. Liệu pháp vật lý trị liệu có thể giúp có một liệu trình tốt cho bàng quang.
- Chỉnh sửa cách ngồi: Bạn nên tránh áp lực lên đáy chậu (vùng bên trong xương chậu) để giúp ngăn ngừa đè nén dây thần kinh. Chúng ta có thể mua những chiếc đệm bọt. Thay vì ngồi quá nhiều, bạn nên đứng một khoảng thời gian trong ngày bằng cách đặt máy tính lên một chiếc hộp hoặc nâng bàn lên.
- Tránh các hoạt động thể chất gây kích ứng dây thần kinh: Hoạt động cần tránh nhất chính là đạp xe. Các hoạt động khác để giảm thiểu là nhảy lò xo và bài tập cơ bắp. Nắn xương và liệu pháp vật lý trị liệu có thể giúp bạn xác định các chuyển động cụ thể mà bạn cần hạn chế trong khoảng thời gian tới.
- Thích nghi với đời sống tình dục: Khi quan hệ tình dục, cơn đau có thể bùng phát. Bạn có rất nhiều lựa chọn để vừa giữ gìn đời sống tình dục vừa giúp không đau như điều trị thuốc cắt cơn trước khi quan hệ.
