 |
| Tác phẩm Người Vitruvius (khoảng năm 1490) của danh họa Leonardo da Vinci. Ảnh: Luc Viatour. |
Được vẽ khoảng năm 1490, Người Vitruvius (Vitruvian Man) mô tả hình ảnh một người đàn ông khỏa thân với tay chân dang rộng trong hai tư thế chồng lên nhau, đặt gọn trong một hình vuông và một hình tròn.
Đây là minh họa lý tưởng về tỷ lệ cơ thể con người, lấy cảm hứng từ kiến trúc sư La Mã Marcus Vitruvius, người tin rằng cơ thể có tỷ lệ hài hòa như những ngôi đền hoàn hảo.
Tuy nhiên, kiến trúc sư Vitruvius không đưa ra công thức toán học cụ thể cho mối quan hệ hình học này, và suốt hơn 500 năm qua, cách Leonardo đạt được sự “ăn khớp” tuyệt đối giữa hình vuông và hình tròn vẫn là điều bí ẩn. Nhiều giả thuyết, trong đó có Tỷ lệ vàng (1,618...), được đề xuất nhưng không trùng khớp với số đo thực tế.
Kết quả nghiên cứu hé lộ rằng hình ảnh mang tính biểu tượng này phản ánh cùng một nguyên lý thiết kế thường gặp trong tự nhiên và giải phẫu người.
Nghiên cứu mới của nha sĩ Rory Mac Sweeney, đăng trên tạp chí Journal of Mathematics and the Arts, đã cung cấp lời giải thuyết phục. Mac Sweeney phát hiện Leonardo đã sử dụng một chi tiết ít được chú ý - một tam giác đều mà ông ghi chú trong bản thảo bức vẽ.
Khi phân tích, hình tam giác này cho thấy sự tương đồng với “tam giác Bonwill” - một khái niệm giải phẫu răng miệng mô tả hình tam giác đều tưởng tượng nối hai khớp hàm và điểm giữa của hai răng cửa dưới, vốn có vai trò tối ưu lực nhai.
Việc lặp lại tam giác đều quanh rốn sáu lần đã tạo thành một họa tiết lục giác, giúp Leonardo đạt được tỷ lệ cạnh hình vuông so với bán kính hình tròn khoảng 1,64-1,65. Con số này gần sát “tỷ lệ tối ưu” 1,633, vốn xuất hiện phổ biến trong tự nhiên và được coi là nguyên tắc tổ chức không gian hiệu quả nhất, ví dụ mô hình xếp chặt lục giác của quả cầu.
Nha sĩ Mac Sweeney cho rằng Leonardo nắm rất rõ nguyên lý thiết kế lý tưởng của cơ thể người, vượt xa kiến thức thời Phục hưng.
“Hình học của Leonardo đã mã hóa thành công các mối quan hệ không gian nền tảng của cơ thể con người, thể hiện tầm nhìn đáng kinh ngạc về sự thống nhất toán học giữa hình thể và trật tự tự nhiên”, ông nhận định.
Ngoài việc thỏa mãn tò mò học thuật, phát hiện này còn mở ra hướng ứng dụng thực tiễn mới, như thiết kế răng giả, phẫu thuật chỉnh hình sọ mặt hay nghiên cứu sâu hơn về các tác phẩm thời Phục hưng để tìm ra tri thức khoa học ẩn giấu suốt hàng trăm năm.
Nhà có nhiều cột
Bình đẳng giới không phải là đưa phụ nữ ra khỏi nhà và đẩy đàn ông quay trở lại căn bếp. Xã hội nên là nơi mọi cá nhân được tôn trọng, tự do phát triển và đối xử bình đẳng bất kể thuộc giới tính nào. Mục Lifestylegiới thiệu tới độc giả cuốn Nghĩ bình đẳng, sống bình đẳng. Tác phẩm được hy vọng mang đến cho người đọc những nhận thức cơ bản về vấn đề bình đẳng giới và chất liệu cho các thảo luận về giới và thúc đẩy bình đẳng giới ở Việt Nam.
