Sau khi tốt nghiệp ngành Kỹ thuật nano từ Đại học California (San Diego, Mỹ), Eric Schuster, 23 tuổi, từng rất vui mừng khi giành được vị trí trợ lý phòng thí nghiệm tại Viện Hải dương học Scripps (SIO).
Anh cảm thấy như mình đã "trúng số" khi tìm được việc làm tốt trong thị trường cạnh tranh khốc liệt.
Thế nhưng, niềm hy vọng đó nhanh chóng tan biến khi chính quyền Tổng thống Donald Trump liên tục cắt giảm tài trợ nghiên cứu và tấn công vào giáo dục đại học. Tương lai học thuật ở Mỹ trở nên bất ổn.
"Có nhiều phòng thí nghiệm, cả ở tổ chức của chúng tôi lẫn trên khắp nước Mỹ, đã phải cho mọi người nghỉ vì cạn tiền. Cuộc tấn công đa diện của chính quyền đã gây tổn hại nghiêm trọng tới nền khoa học", Schuster bày tỏ sự lo ngại.
Dù vẫn trân trọng vị trí hiện tại, Schustrer luôn sống trong nỗi lo liệu công việc của mình có còn tồn tại vào ngày mai.
 |
| Eric Schuster sẽ rời Mỹ và bắt đầu chương trình học sau đại học tại Pháp. Ảnh: Guardian. |
Đại học California, San Diego (đơn vị trực thuộc SIO) cho biết chính quyền Trump đã chấm dứt hoặc đóng băng khoảng 90 triệu USD tài trợ từ Viện Y tế Quốc gia (NIH) và Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF). Gần 200 khoản tài trợ khác đang bị trì hoãn, trong khi phần lớn kinh phí nghiên cứu của SIO đến từ chính phủ.
Schuster đã quyết định không chờ đợi đến khi mất việc. Anh sẽ bắt đầu chương trình sau đại học tại Pháp vào mùa thu này. Anh dự định chạy khỏi nước Mỹ để tiếp tục sự nghiệp của mình.
Schuster là một trong nhiều học giả trẻ đang phản ánh nguy cơ "chảy máu chất xám" ở Mỹ, khiến những bộ óc ưu tú nhất của quốc gia này phải rời đi và theo đuổi con đường học thuật ở nơi khác.
Trong lịch sử, Mỹ luôn là thỏi nam châm thu hút nhân tài toàn cầu, nhưng các chính sách mới của chính quyền Trump đã đảo ngược xu thế này nhanh chóng chưa từng có.
Tình hình quá bất ổn
Kết quả khảo sát gần đây của tạp chí Nature cho thấy khoảng 75% các nhà khoa học đang làm việc tại Mỹ tính đến việc chuyển ra nước ngoài, đặc biệt là các nhà nghiên cứu trẻ và nghiên cứu sinh tiến sĩ. Họ đang tìm kiếm cơ hội tại Canada, châu Âu và châu Úc.
Valerio Francioni, 32 tuổi, công dân Italy, là một ví dụ điển hình. Sau khi nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Edinburgh, anh chuyển đến Mỹ và hiện là nghiên cứu sinh tiến sĩ về khoa học thần kinh tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT).
Trong vài tháng qua, sinh viên quốc tế đã phải đối mặt với hàng loạt rắc rối, từ đình chỉ thị thực đến trục xuất một số sinh viên bày tỏ ủng hộ người Palestine.
Đặc biệt, tháng trước, chính quyền Trump đã ra lệnh cho các đại sứ quán Mỹ trên toàn thế giới ngừng ngay lập tức việc lên lịch phỏng vấn thị thực cho sinh viên nước ngoài, chuẩn bị cho việc thực hiện sàng lọc mạng xã hội toàn diện đối với tất cả hồ sơ xin thị thực.
"Người nước ngoài hiện rất khó để theo đuổi sự nghiệp ổn định tại Mỹ. Tình hình quá bất ổn, khiến cho việc lên kế hoạch lâu dài hay cảm thấy yên tâm khi ở lại gần như là không thể", Francioni chia sẻ.
Một báo cáo gần đây từ The Economist cũng chỉ ra rằng sinh viên quốc tế (và cả một số sinh viên trong nước) đang mất dần hứng thú với các chương trình tiến sĩ tại Mỹ.
Lượt tìm kiếm các chương trình tiến sĩ của Mỹ trên trang FindAPhD đã giảm 40% so với cùng kỳ tháng 4 năm ngoái, trong khi sự quan tâm từ sinh viên châu Âu giảm tới 50%.
Dữ liệu từ Studyportals cũng cho thấy sự sụt giảm hứng thú của người Mỹ đối với các chương trình tiến sĩ trong nước, trong khi sự quan tâm đến các chương trình quốc tế gia tăng.
Dù thị thực của mình chưa bị ảnh hưởng, Francioni dự định rời Mỹ ngay khi hoàn thành công việc tại MIT. Anh từng muốn ở lại Boston (Mỹ) vì đây là nơi lý tưởng cho lĩnh vực công nghệ thần kinh. Nhưng những tính toán của anh đã thay đổi đáng kể trong vài tháng qua.
 |
| Các học giả Mỹ tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài để tránh sự đàn áp của ông Trump. Ảnh: Latimes. |
Các quốc gia khác tận dụng thời cơ
Scholars at Risk, tổ chức chuyên hỗ trợ các học giả chịu áp lực chính trị, đã dự đoán trước làn sóng "chảy máu chất xám" ở Mỹ.
Ông Robert Quinn, CEO của tổ chức, bày tỏ lo ngại rằng các chính sách gần đây đã tạo ra sự lo lắng lớn, và sự ra đi của các học giả sẽ lan rộng ra khỏi khuôn viên đại học.
Quinn cho biết Scholars at Risk đang tìm cách hỗ trợ các học giả Mỹ tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài.
Trong khi đó, nhiều quốc gia khác đang nhanh chóng tận dụng cơ hội này và đã bắt đầu chào đón các học giả Mỹ.
Liên minh Châu Âu đã cam kết dành 500 triệu euro trong hai năm tới để trở thành điểm đến hàng đầu cho các nhà khoa học di cư. Pháp công bố chương trình trị giá 113 triệu USD nhằm hỗ trợ các viện nghiên cứu trong nước thu hút các nhà nghiên cứu Mỹ.
Bộ trưởng Giáo dục Thụy Điển cũng tổ chức cuộc họp bàn tròn với các lãnh đạo đại học để lên chiến lược thu hút nhân tài Mỹ. Nước này cũng công khai kêu gọi các nhà khoa học Mỹ chuyển đến.
Carter Freshour, một công dân Mỹ 22 tuổi, vừa bắt đầu chương trình thạc sĩ kinh doanh tại trường Quản lý Toàn cầu Thunderbird thì ông Trump nhậm chức.
Ngay khi những cuộc tấn công vào giáo dục đại học bắt đầu, anh đã bỏ học vì lo sợ về hướng đi của đất nước. Hiện, Freshour đang trong quá trình chuyển đến Tây Ban Nha để học đại học, và sau đó dự định chuyển đến Bồ Đào Nha.
"Tôi không muốn sống ở một đất nước không tuân thủ luật pháp mà họ đã ban hành. Tôi rất lo lắng về hướng đi của Mỹ", Freshour nói.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
