|
|
Ở những người nước da sẫm màu hơn, khối u ác tính có xu hướng xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc dưới móng tay, móng chân. Ảnh: Dermazentrumzuerich. |
Ung thư da là kết quả của sự phát triển bất thường các tế bào da. Bệnh thường xuất hiện nhiều trên những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, một số dạng ung thư da phổ biến cũng có thể xảy ra trên những vùng da thường không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Nguyên nhân hàng đầu gây ung thư da
TS.BS Nguyễn Hồng Sơn, khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và phục hồi chức năng, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết có ba loại ung thư da chính: Ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư tế bào hắc tố da.
Theo vị chuyên gia, những nguyên nhân gây ung thư da bao gồm:
- Tiếp xúc với tia UV: Ánh nắng mặt trời chứa nhiều tia UVA và UVB. Chúng là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư da. Các nghiên cứu cho thấy, phơi nắng tích lũy là nguyên nhân gây SCC (kháng nguyên biểu mô ung thư tế bào vảy). Ngược lại, phơi nắng gián đoạn dữ dội (ví dụ cháy nắng, phơi nhiễm ở trẻ em) là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất gây BCC (ung thư biểu mô tế bào đáy).
- Bức xạ ion hóa: Tia gama, phơi nhiễm phóng xạ…
- Dùng thuốc ức chế miễn dịch: Ung thư da có thể thứ phát sau khi bệnh nhân được ghép tạng, suy giảm miễn dịch, HIV, hoặc dùng corticoid kéo dài.
- Các bệnh viêm da mạn tính: Các bệnh như viêm mạn tính do sẹo, bỏng, loét mạn tính, viêm da…
- Phơi nhiễm asen (thạch tín).
- Yếu tố gia đình: Nghiên cứu cho thấy những người có anh, chị, em bị ung thư da, tỷ lệ mắc cao gấp 2-3 lần người bình thường.
- Hút thuốc: Những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy cao hơn 20% so với những người không hút thuốc.
- Bệnh bạch tạng: Người bị bạch tạng nguy cơ mắc ung thư da rất cao do không có khả năng chống nắng.
- Nhiễm trùng HPV: Người nhiễm virus HPV có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy cao hơn người bình thường.
Dấu hiệu
Ung thư da phát triển chủ yếu trên các vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, bao gồm da đầu, mặt, môi, tai, cổ, ngực, cánh tay, bàn tay và trên chân. Tuy nhiên, chúng cũng có thể hình thành trên những khu vực ít tiếp xúc với ánh sáng mặt trời như lòng bàn tay, bên dưới móng tay hoặc móng chân và vùng sinh dục.
Dấu hiệu ung thư biểu mô tế bào đáy
TS.BS Nguyễn Hồng Sơn cho biết ung thư biểu mô tế bào đáy thường xảy ra ở những vùng cơ thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như cổ hoặc mặt.
Ung thư biểu mô tế bào đáy có thể xuất hiện dưới dạng:
- Tổn thương tăng sắc tố, bóng ở trung tâm, lõm ở giữa, bờ có thể có sẩn ngọc màu trong mờ.
- Tổn thương giống như vết sẹo phẳng, giống màu da hoặc màu nâu, các đốm sắc tố.
- Tổn thương giống vết loét chảy máu hoặc đóng vảy và có thể tái diễn nhiều lần.
 |
| Ung thư biểu mô tế bào đáy thường xuất hiện ở bộ phận tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời. Ảnh: BSCC. |
Dấu hiệu ung thư biểu mô tế bào vảy
Thông thường, ung thư biểu mô tế bào vảy xảy ra trên các vùng cơ thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt, tai và tay. Người có làn da sẫm màu nhiều khả năng phát triển ung thư biểu mô tế bào vảy ở những vùng không thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Ung thư biểu mô tế bào vảy có thể xuất hiện dưới dạng:
- Một nốt sần cứng, đỏ
- Một tổn thương phẳng với bề mặt có vảy, đóng vảy
Dấu hiệu ung thư hắc tố da
Ung thư hắc tố có thể phát triển ở bất cứ đâu trên cơ thể. Chúng có thể xuất hiện tại vùng da bình thường khác hoặc trên nền nốt ruồi lành tính, cả trên vùng da không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Ung thư hắc tố có thể xuất hiện ở tất cả loại da. Ở những người nước da sẫm màu hơn, khối u ác tính có xu hướng xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc dưới móng tay, móng chân.
Dấu hiệu ung thư hắc tố bao gồm:
- Mảng màu nâu lớn với các đốm sẫm màu hơn.
- Dạng nốt ruồi thay đổi về màu sắc, kích thước hoặc cảm giác hoặc chảy máu.
- Tổn thương nhỏ với đường viền không đều và xuất hiện màu đỏ, hồng, trắng, xanh lam hoặc xanh đen.
- Tổn thương tăng sắc tố có cảm giác đau ngứa.
- Các tổn thương sẫm màu trên lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu ngón tay hoặc ngón chân...
 |
| Ung thư hắc tố có thể phát triển ở bất cứ đâu trên cơ thể. Ảnh: Researchgate. |
3 phương pháp điều trị ung thư da
Theo bác sĩ Hồng Sơn, bệnh ung thư da có thể áp dụng một hoặc nhiều phương pháp điều trị sau:
- Phẫu thuật: Ung thư da thường được điều trị bằng phẫu thuật để loại bỏ ung thư rộng rãi. Với một số thể ung thư, ngoài việc cắt bỏ tổn thương, người bệnh sẽ cần kết hợp với lấy bỏ hạch vùng lân cận nhằm ngăn chặn sự di căn.
- Xạ trị: Dùng phóng xạ tiêu diệt tế bào ung thư.
- Hóa trị: Dùng hóa chất gây độc tế bào điều trị ung thư da trong trường hợp khối u lan rộng, di căn xa.
"Chúng ta có thể giảm nguy cơ ung thư da bằng cách hạn chế hoặc tránh tiếp xúc với tia cực tím (UV). Kiểm tra da để tìm những thay đổi đáng ngờ, giúp phát hiện ung thư da ở giai đoạn sớm nhất. Phát hiện sớm ung thư da mang lại cho cơ hội lớn nhất để điều trị ung thư da thành công", bác sĩ Hồng Sơn cho hay.
Để giảm nguy cơ bị ung thư da, bạn có thể:
- Tránh ánh nắng mặt trời vào giữa ngày (10-16h).
- Dùng kem chống nắng và bôi lại thường xuyên.
- Đội mũ rộng vành, áo dài tay hoặc quần dài.
- Không sử dụng giường tắm nắng.
- Điều trị bệnh da mạn tính, loét mạn tính.
Cuốn sách Ăn gì, khi nào của nhóm tác giả Michael CrupainMichael RoizenTed Spiker khám phá điểm giao thoa giữa “ăn cái gì” và “ăn khi nào”, phân tích tỉ mỉ cách thức những thực phẩm lành mạnh nhất tương tác với cơ thể bạn tùy thuộc vào thời điểm bạn ăn chúng, từ đó đưa ra một kế hoạch chi tiết giúp bạn có phương án ăn uống tối ưu mỗi ngày.
