Những kẻ buôn ma túy hiện diện tại mọi ngóc ngách ở Mexico. Đã qua rồi cái thời các băng đảng hùng mạnh phân chia các lãnh thổ rộng lớn như miếng bánh và sẵn sàng nhượng bộ khi tình trạng giết chóc lẫn nhau gây tổn hại cho hoạt động của chúng. Số người mất mạng đang lớn hơn bao giờ hết.
Ở một số bang, sự hiện diện của quân đội Mexico và chính quyền địa phương đều không thể ngăn chặn bạo lực băng đảng.
Số lượng băng đảng tăng, thế lực không giảm
Ít nhất 150 băng nhóm tội phạm có tổ chức đang tồn tại ở Mexico, theo bản đồ tội phạm mới nhất do một nhóm nhà nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu và Giảng dạy Kinh tế (CIDE) của Mexico công bố. Con số ấy tăng mạnh so với năm 2006, khi số lượng băng đảng ma túy có thể đếm trên đầu ngón tay.
Hầu hết nhóm mới đều liên minh hoặc nhận sự bảo trợ từ 2 băng đảng lớn nhất là Sinaloa và Jalisco New Generation (CJNG).
 |
| Sự hiện diện của binh sĩ Mexico ở nhiều thành phố không thể ngăn chặn những vụ giết chóc của giới tội phạm ma túy. Ảnh: Elpais.com |
Sự gia tăng số lượng nhóm tội phạm ở Mexico hầu như không làm giảm thế lực của chúng. Các băng đảng vẫn giết người, khủng bố, bắt cóc, buôn ma túy và buôn người.
Hoạt động trái phép của chúng ngày càng mạnh và đa dạng. Trong khi một số băng đảng hoạt động độc lập, một số khác lại trở thành chi nhánh phân phối ma túy cho các băng đảng khác.
Cuộc chiến tương tàn giữa 2 băng đảng mạnh nhất
Bản đồ tội phạm của CIDE cho thấy 2 băng đảng Sinaloa và Jalisco New Generation có ảnh hưởng lớn nhất ở Mexico. Tập đoàn tội phạm Sinaloa đã tác quái khoảng 40 năm nhưng Ismael Zambada, thủ lĩnh của chúng, chưa bao giờ bị bắt.
Cú sốc lớn nhất với Sinaloa là Joaquin Guzman, nhân vật nổi bật nhất của chúng, bị dẫn độ tới Mỹ và nhận bản án tù chung thân. Những đứa con của Joaquin tiếp tục “sự nghiệp” giành giật lãnh địa ở miền bắc và miền trung Mexico, gây nên những vụ phá phách, giết chóc như cha của chúng, nhưng với phương pháp tàn bạo hơn.
Cơ quan Chống Ma túy Mỹ (DEA) đã nhắm tới tập đoàn tội phạm Sinaloa từ năm 1985, khi họ cáo buộc chúng sát hại Kiki Camarena, một đặc vụ ngầm của DEA. Nỗ lực chống Sinaloa của họ tiếp tục khi tình trạng lạm dụng opioid bùng phát ở Mỹ khiến hơn 100.000 người chết chỉ trong một năm. Bất chấp những thách thức ấy, Sinaloa đã bành trướng tới 14 trong số 32 bang của Mexico.
Jalisco New Generation đang lộng hành ở 23 bang tại Mexico và có hệ thống phân cấp đơn giản hơn. Nemesio Oseguera Cervantes, thủ lĩnh của chúng, cũng là một trong những kẻ mà DEA truy nã gắt gao nhất. Là băng đảng bảo trợ buôn ma túy, Jalisco New Generation cho phép các nhóm tội phạm khác thêm cụm từ “New Generation” (thế hệ mới) vào tên của chúng.
Ban đầu, Jalisco New Generation là một nhánh của tập đoàn Sinaloa. Năm 2015, chúng tách ra và lớn mạnh dần khi quân đội, cảnh sát Mexico trấn áp các băng đảng lớn hơn và khét tiếng hơn trong cuộc chiến chống ma túy. Chúng từng bắn hạ một trực thăng quân sự Mexico với súng phóng rocket vào năm 2015, khi quân đội thực hiện một chiến dịch để bắt ông trùm Nemesio Oseguera Cervantes.
 |
| Hàng loạt cuộc tuần hành phản đối bạo lực băng đảng đã nổ ra khắp Mexico trong những năm qua. Ảnh: ABC News. |
Xung đột giữa băng đảng Sinaloa và Jalisco New Generation, cũng như giữa các nhóm mafia địa phương, đã để lại hậu quả tàn khốc là những vụ thảm sát, xả súng giữa ban ngày; thi thể treo trên cầu và nằm trên đường phố; hàng loạt thị trấn, thành phố trở nên hoang tàn. Theo số liệu từ Bộ Nội vụ Mexico, tính đến ngày 12/3/2022, trung bình 112 người đã bị giết mỗi ngày. Năm ngoái, số người chết hàng ngày là 120, trong khi vào năm 2020, khi Mexico chống đại dịch, con số này là 118.
Từ khi ông Andrés Manuel López Obrador trở thành tổng thống vào tháng 12/2018, hơn 68.000 người đã biến mất, trong khi hơn 8.200 thi thể được tìm thấy trong các ngôi mộ tập thể từ năm 2006. Những trường hợp như thế không được tính là án mạng, bởi vì giới chức không thể xác định danh tính các nạn nhân (họ không thể nhận dạng hơn 52.000 thi thể) để tiến hành điều tra.
Zacatecas, Baja California, Colima, Quintana Roo, Michoacán, Morelos, Sonora, Chihuahua và Guanajuato là những bang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của bạo lực băng đảng. Tỷ lệ vụ giết người trên 100.000 dân ở các bang đó đã bằng hoặc vượt El Salvador và Honduras trong những năm tồi tệ nhất. Năm ngoái, bang Zacatecas đã phá kỷ lục với tỷ lệ 90,4 vụ giết người trên 100.000 dân, theo số liệu của chính quyền bang.
