|
|
Chế độ ăn giẳm mặn sẽ giúp ổn định huyết áp. Ảnh: Beachbody on Demand. |
Theo ThS.BS Bùi Văn Trường, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC), tăng huyết áp đang âm thầm len lỏi trong đời sống hàng triệu người Việt Nam, trở thành một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ, suy tim, suy thận và không qua khỏi.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2023 có khoảng 1,28 tỷ người trưởng thành (30-79 tuổi) trên toàn cầu mắc tăng huyết áp. Gần một nửa trong số này không biết mình mắc bệnh. Đáng chú ý, khoảng 2/3 số ca bệnh đến từ các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, trong đó có Việt Nam.
Tại Việt Nam, điều tra yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm (STEPS) năm 2021 ghi nhận: 26,2% người trưởng thành từ 18-69 tuổi đang bị tăng huyết áp. Tỷ lệ này ở nam giới lên đến 33,3%, trong khi ở nữ là 19,1%. Tuy nhiên, chỉ 40,2% người mắc biết về tình trạng của mình và chưa đến 1/4 (24,7%) được điều trị và theo dõi tại cơ sở y tế. Đây là hồi chuông cảnh báo cho hệ thống y tế về công tác phòng ngừa, phát hiện sớm và quản lý bệnh tăng huyết áp.
Bác sĩ Trường cho hay chế độ ăn nhiều muối, chất béo bão hòa và thiếu rau củ là yếu tố làm gia tăng nguy cơ tăng huyết áp. Khi tiêu thụ nhiều muối, cơ thể giữ nước, làm tăng thể tích máu và áp lực lên thành mạch. Thực phẩm nhiều dầu mỡ còn thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch, gây tổn thương hệ tim mạch.
Kết quả điều tra STEPS cho thấy người Việt đang tiêu thụ trung bình 8,1g muối/ngày, vượt xa khuyến cáo của WHO (dưới 5g/ngày). Đồng thời, lượng rau củ quả trung bình hàng ngày vẫn chưa đạt mức tối thiểu 400g như khuyến nghị.
Người dân được khuyến cáo giảm dần lượng muối sử dụng trong nấu ăn, hạn chế nước mắm, bột canh và các món muối chua; đọc kỹ nhãn sản phẩm và chọn thực phẩm có hàm lượng muối dưới 1g/100g; đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ưu tiên phương pháp chế biến như luộc, hấp thay vì chiên rán.
Bên cạnh đó, vận động thể lực đều đặn cũng là “liều thuốc tự nhiên” giúp phòng và kiểm soát tăng huyết áp. Tập thể dục giúp tim hoạt động hiệu quả hơn, giảm sức cản ngoại vi, hạ huyết áp và cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch khác như cân nặng, mỡ máu và căng thẳng.
WHO khuyến cáo người trưởng thành nên duy trì ít nhất 150 phút hoạt động thể lực mức độ vừa phải mỗi tuần, như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc làm việc nhà. Nghiên cứu cho thấy tập aerobic đều đặn có thể giúp giảm 5-8 mmHg huyết áp tâm thu, tương đương hiệu quả một số thuốc điều trị tăng huyết áp mức nhẹ.
Ngoài ra, việc theo dõi huyết áp định kỳ là rất cần thiết, nhất là với người từ 40 tuổi trở lên. Đo huyết áp thường xuyên giúp phát hiện sớm bệnh, can thiệp kịp thời và giảm nguy cơ biến chứng.
Người dân nên tự đo tại nhà bằng máy đo điện tử vào buổi sáng sau khi nghỉ ngơi, đồng thời đi khám ngay khi chỉ số huyết áp đạt hoặc vượt ngưỡng 140/90 mmHg. Những người đã được chẩn đoán tăng huyết áp cần tuân thủ dùng thuốc đều đặn, không tự ý bỏ thuốc, đồng thời duy trì lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ.
"Tăng huyết áp là bệnh có thể kiểm soát được nếu người bệnh chủ động thay đổi lối sống và phối hợp tốt với điều trị y tế", bác sĩ Trường nói.
Trong cuốn sách Sống khỏe mạnh không phụ thuộc vào thuốc, giáo sư Ryoko Chiba cho rằng nguyên tắc cơ bản khi sử dụng thuốc trong cuộc sống thường ngày chính là “ngắn và cụ thể”. Khi nào bị bệnh thì uống thuốc. Hết bệnh thì nhanh chóng ngừng thuốc. Tuy nhiên, nếu chỉ thay đổi mỗi cách sử dụng thuốc thì chúng ta không thể khỏe mạnh lên. Để thật sự khỏe mạnh, mỗi chúng ta cũng cần thay đổi cả thói quen sống và cách suy nghĩ của mình.
