Những thói quen ăn uống đang âm thầm 'tàn phá' đường ruột

Ăn đồ chiên rán thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch. Ảnh: Freepik.

Trong cuộc sống bận rộn, nhiều người thường xuyên gặp các vấn đề tiêu hóa như đầy hơi, táo bón, tiêu chảy hoặc đau bụng nhưng lại ít khi để ý đến “gốc rễ”. Thực tế, những thói quen ăn uống hàng ngày lại chính là "thủ phạm" âm thầm bào mòn sức khỏe đường ruột.

Ăn quá nhiều đồ chiên rán, dầu mỡ

Thức ăn nhanh như gà rán, hamburger hay các món thịt nướng nhiều dầu mỡ không chỉ làm tăng cân mà còn gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Chất béo bão hòa trong các món này thúc đẩy vi khuẩn có hại phát triển, đồng thời tạo ra hợp chất TMAO - yếu tố làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch. Việc thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ cũng khiến đường ruột bị quá tải, làm suy giảm dần số lượng vi khuẩn có lợi.

Thói quen lạm dụng đường

Thói quen tiêu thụ nhiều đường từ trà sữa, nước ngọt hay bánh kẹo có thể mang lại cảm giác hưng phấn tức thì, nhưng lại là “sát thủ thầm lặng” đối với đường ruột. Chỉ sau vài ngày áp dụng chế độ ăn giàu đường, hệ vi sinh đường ruột đã có thể thay đổi đáng kể: lợi khuẩn suy giảm trong khi hại khuẩn phát triển. Nếu tình trạng này kéo dài, người bệnh có nguy cơ cao mắc viêm đại tràng, rối loạn chuyển hóa và tiểu đường.

Ăn nhiều tinh bột tinh chế, ít chất xơ

Cơm trắng, bánh mì trắng và các loại tinh bột tinh chế là thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn của người Việt. Tuy nhiên, ăn quá nhiều mà thiếu rau xanh, trái cây hay ngũ cốc nguyên hạt sẽ làm giảm đa dạng hệ vi sinh đường ruột: lợi khuẩn suy giảm, hại khuẩn gia tăng. Hệ quả là niêm mạc ruột yếu, khả năng bảo vệ kém, dễ gây táo bón, viêm ruột và làm tăng nguy cơ tiểu đường, bệnh tim mạch. Chất xơ chính là nguồn nuôi lợi khuẩn, giúp sản sinh axit béo chuỗi ngắn như butyrate - dưỡng chất quan trọng bảo vệ niêm mạc ruột và chống viêm

Ăn uống thất thường

Nhiều người vì bận rộn hoặc muốn giảm cân mà bỏ bữa, nhịn ăn kéo dài. Ngược lại, cũng có người thường xuyên ăn uống quá độ, đặc biệt trong những dịp tụ tập. Cả hai thái cực này đều tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho đường ruột. Việc ăn quá nhiều trong một khoảng thời gian ngắn khiến thức ăn không được tiêu hóa hết, dễ lên men trong ruột, dẫn đến chướng bụng và rối loạn hệ vi sinh.

Ngược lại, nhịn ăn cực đoan hay áp dụng chế độ ăn kiêng thiếu khoa học có thể làm suy giảm lợi khuẩn, tạo điều kiện cho hại khuẩn phát triển, lâu dài làm tăng nguy cơ viêm ruột và rối loạn chuyển hóa.

Thiếu đa dạng các loại thực phẩm

Thiếu đa dạng thực phẩm trong chế độ ăn là một trong những yếu tố làm suy giảm sức khỏe đường ruột. Khi bữa ăn lặp đi lặp lại, chỉ xoay quanh vài loại thực phẩm quen thuộc, hệ vi sinh đường ruột cũng trở nên “nghèo nàn”. Thực tế, cơ thể cần nguồn dinh dưỡng phong phú từ rau xanh, củ quả, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, cá và thịt trắng để nuôi dưỡng lợi khuẩn.

Mỗi nhóm thực phẩm cung cấp loại chất xơ và hợp chất sinh học khác nhau, giúp vi khuẩn đường ruột tạo ra các axit béo chuỗi ngắn như butyrate, propionate, acetate - những chất đóng vai trò bảo vệ niêm mạc, chống viêm và điều hòa miễn dịch. Khi thực đơn quá đơn điệu, lợi khuẩn không có đủ “nguyên liệu” để hoạt động, khiến hệ vi sinh mất cân bằng, sức đề kháng đường ruột suy giảm, làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa, hội chứng ruột kích thích và thậm chí cả bệnh chuyển hóa.