Củng Lợi là con út trong gia đình gồm 5 anh chị em. Cha cô là một giáo sư kinh tế. Dù yêu ca hát từ thời niên thiếu, Củng Lợi ghi danh học ngành diễn xuất tại Học viện Hí kịch Trung ương Trung Quốc.
Tại đây, cô đã lọt vào mắt xanh của đạo diễn Trương Nghệ Mưu. Vị đạo diễn tài danh chọn cô vào vai chính trong Cao lương đỏ (1987). Khi tham gia bộ phim, Củng Lợi vẫn chưa tốt nghiệp.
 |
| Nhan sắc tuổi đôi mươi của Củng Lợi trong Cao lương đỏ. Ảnh: Xi'an Film Studio. |
Cao lương đỏ là bước khởi đầu thuận lợi giúp Củng Lợi xây dựng một sự nghiệp điện ảnh đồ sộ. Tên tuổi cô có tầm ảnh hưởng vượt ra khỏi lãnh thổ Trung Quốc, trở thành gương mặt được yêu thích tại Hollywood.
Ba vai diễn tâm đắc nhất sự nghiệp
Củng Lợi cho biết trong suốt sự nghiệp, cô tâm đắc ba nhân vật. Hai trong số đó là tác phẩm của đạo diễn Trương Nghệ Mưu, nhà làm phim đã có công phát hiện và đưa Củng Lợi lên hàng ngôi sao.
Vai diễn đầu tiên là khi Củng Lợi hóa thân thành người phụ nữ nông thôn lam lũ trong bộ phim Thu Cúc đi kiện (1992) của Trương Nghệ Mưu. Thu Cúc đi kiện đã mang về cho cô Cúp Volpi hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Venice.
Bộ phim thứ hai được minh tinh Trung Quốc lựa chọn là Trở về (2014), tác phẩm thứ 8, đồng thời đánh dấu lần hợp tác mới nhất, giữa Củng Lợi và Trương Nghệ Mưu. Trở về lấy bối cảnh Trung Quốc thời kỳ Cách mạng văn hóa, với sự tham gia của Củng Lợi và Trần Đạo Minh trong hai vai chính.
 |
| Củng Lợi và Trần Đạo Minh trong phim Trở về. Ảnh: Sina. |
Giải thích cho lựa chọn này, Củng Lợi nói: “Bộ phim đầu tiên đánh dấu bước đột phá trong sự nghiệp của tôi. Còn Trở về lại là một bi kịch, một câu chuyện hoàn toàn khác”.
Trong Trở về, Củng Lợi vào vai một người phụ nữ bị bệnh mất trí nhớ sau khi chồng cô trở về từ trại cải tạo. Vai diễn được đánh giá là lựa chọn mới mẻ của Củng Lợi nếu đưa ra so sánh với những vai diễn thời kỳ đầu sự nghiệp như Đèn lồng đỏ treo cao (1991) hay Cúc Đậu (1990).
Vai diễn quan trọng thứ ba được Củng Lợi lựa chọn là Yu Jin trong phim chính kịch lịch sử Saturday Fiction (2019) của đạo diễn Lâu Diệp. Bộ phim vừa được công chiếu tại Venice vào năm ngoái.
“Tôi tin Saturday Fiction là một bộ phim hiếm gặp giữa nền điện ảnh ngày nay”, Củng Lợi nhận xét. Nội dung phim lấy bối cảnh Thượng Hải năm 1941, giữa thời kỳ bị Nhật chiếm đóng. Minh tinh vào vai một nữ diễn viên đã nhuần nhuyễn những ngón nghề gián điệp.
Saturday Fiction là bộ phim đánh dấu sự quay trở lại của Củng Lợi sau The Monkey King 2 (2016). Nữ diễn viên cho biết: “Tôi không phải một diễn viên chú trọng năng suất. Tôi không nghĩ việc ‘phủ sóng màn ảnh rộng’ có ý nghĩa gì đó với mình. Tôi luôn tìm kiếm những nhân vật mình thực sự muốn thủ vai. Nếu nhân vật ấy chưa xuất hiện, tôi có thể chờ”.
Nữ phù thủy Xian Lang
Năm 2020, khán giả sẽ gặp lại Củng Lợi trong Mulan, bộ phim người đóng chuyển thể từ phim hoạt hình cùng tên ra mắt năm 1998. Sau gần nửa năm với nhiều lần thay đổi kế hoạch, Mulan sẽ được phát hành trên Disney+ từ 4/9 tại Mỹ cũng như rạp chiếu phim tại một số quốc gia và vùng lãnh thổ nơi nền tảng xem phim trực tuyến chưa cung cấp dịch vụ.
 |
| Vai Xian Lang của Củng Lợi là phản diện mà Mộc Lan của Lưu Diệc Phi phải đương đầu. Ảnh: Disney. |
Phát biểu cảm nghĩ về lần hợp tác với nữ đạo diễn người New Zealand Niki Caro trên phim trường, Củng Lợi cho biết: “Đó là một trải nghiệm thú vị khiến tôi rất hài lòng. Mulan thực sự là một huyền thoại trong lịch sử Trung Quốc, chưa kể tôi cũng rất hâm mộ bản phim hoạt hình”.
Trong bộ phim về cô gái hiếu thảo liều mình giả trai thay cha tòng quân, Củng Lợi vào vai Xian Lang, một phù thủy có khả năng thay hình đổi dạng. Sự xuất hiện của Củng Lợi bên cạnh những ngôi sao lớn như Lưu Diệc Phi, Chân Tử Đan, Lý Liên Kiệt… đã biến Mulan thành bộ phim Disney có dàn diễn viên gốc Á hùng hậu nhất.
“Trong chớp mắt, ả phù thủy có thể biến thân thành 1.000 con chim”, Củng Lợi giải thích về năng lực của nhân vật. Minh tinh cũng so sánh Xian Lang với Bạch Cốt Tinh, yêu quái có khả năng biến hình mình từng thủ vai trong The Monkey King 2.
“Nhân vật là một kẻ xấu, với sức mạnh siêu phàm”, Củng Lợi nhận xét chung về nhân vật trước khi tiết lộ: “Nhưng đến phút cuối… cô ta cũng không tệ”. Nữ diễn viên cho rằng việc xuất hiện trong Mulan ý nghĩa hơn đóng một bộ phim bom tấn siêu anh hùng của Hollywood, nơi các nhân vật chẳng bao giờ chết.
Mulan cũng đánh dấu lần đầu tiên Củng Lợi trở lại Hollywood sau thành công của chùm phim Memoirs of a Geisha (2005), Miami Vice (2006) và Hannibal Rising (2007) vào nửa cuối thập niên 2000.
Gắn bó với thị trường Trung Quốc
Nói về lý do cô vắng bóng tại kinh đô điện ảnh thế giới, Củng Lợi cho biết: "Sau đó, tôi chỉ nhận được kịch bản phim với những nhân vật châu Á được xây dựng hời hợt. Dường như họ chỉ ở đó cho có chứ không đóng góp gì vào phim. Với tôi, những vai diễn đó là một sự phí phạm thời gian”.
 |
| Tạo hình của Củng Lợi trong phim Leap. Ảnh: Sina. |
Sự bất bình của minh tinh còn vượt ra khỏi khuôn khổ những vai diễn cô đã từ chối. “Bộ phim Kim Lăng thập tam thoa của Trương Nghệ Mưu có sự góp mặt của Christian Bale.
Anh ấy là một diễn viên có tài, nhưng bộ phim không thành công tại Trung Quốc. Có lẽ không dễ dàng gì để tìm được một kịch bản đủ tốt để dung hòa giữa châu Á và Hollywood”, Củng Lợi nhận xét.
Do đó, nữ diễn viên đã quay trở lại với thị trường điện ảnh quê nhà. Tác phẩm điện ảnh mới của Củng Lợi, Leap, là phim tiểu sử thể thao do nhà làm phim Hong Kong Trần Khả Tân thực hiện. Ban đầu, tác phẩm dự kiến ra mắt vào tháng 1/2020 tại Trung Quốc, tuy nhiên đã bị dời đến cuối tháng 9 vì dịch bệnh.
Trong phim, Củng Lợi vào vai Lang Ping, một nhân vật có thật. Bà là huấn luyện viên bóng chuyền Trung Quốc được mệnh danh “Búa Sắt”. Lang Ping từng giúp đội tuyển bóng chuyền nữ của Mỹ gặt hái thành công.
“Tôi yêu những gì mình đã làm kể từ ngày đầu tiên của sự nghiệp. Tôi chú trọng vào kịch bản, quan tâm đến nhân vật và mỗi vai diễn lại là một thử thách. Tôi không muốn lặp lại, mà luôn muốn thể hiện những vai mới trên màn ảnh”, Củng Lợi kết luận.
