Không phải ngẫu nhiên mà ẩm thực trở thành chủ đề được khai thác trong chuyên mục “Cuộc sống đường phố Hà Nội" do Đài truyền hình Mỹ CNN thực hiện thời gian gần đây. Bánh tôm, chả cá, bún riêu cua, cà phê trứng… lần lượt gợi lên sự tò mò, thích thú cho người ngoại quốc và trở thành điểm nhấn của du lịch Việt. Tuy nhiên, cũng chính từ chuyện ăn uống, mà chính xác là thực phẩm bẩn, đã tạo ra không ít lo ngại và sự tranh cãi trong nhiều năm qua.
Hàng quán nhỏ trăm đường tiện lợi
Các cửa hàng, quán ăn vừa và nhỏ đã trở thành một phần trong bức tranh an toàn thực phẩm phức tạp hiện nay. Đây là lựa chọn hàng đầu cho các buổi ăn trong ngày, dù là để lót dạ, no bụng hay thỏa cơn “ghiền” ẩm thực.
 |
| Ẩm thực đường phố đã trở thành một phần văn hóa của người dân Việt Nam. |
Sự lựa chọn này xuất phát từ nhiều lý do. Thứ nhất là độ phủ rộng của hàng quán vừa và nhỏ, giúp thỏa mãn nhu cầu ăn uống một cách linh động. Tuy nhiên, đi kèm đó là nguy cơ mất vệ sinh, an toàn thực phẩm, nhất là với những địa chỉ thức ăn gia đình, chế biến theo thói quen truyền thống.
“Việc chế biến thủ công, theo cách gia truyền tất nhiên chỉ có thể đảm bảo vệ sinh tương đối, chứ không tuyệt đối được”, cô Lê Thị Phương, chủ một quán ăn và nước giải khát tại Hà Nội cho biết.
Lý do thứ hai là giá cả phải chăng. “Mình thích ăn ở các quán bình dân vì thuận tiện, ở đâu cũng có, ngồi ăn uống cũng thoải mái và quan trọng nhất là giá rẻ”, Minh Tuấn (sinh viên học tại quận 10, TP.HCM) cho hay. Rõ ràng, với đa số người dân, những địa chỉ giá rẻ là lựa chọn trước tiên, sau đó mới đến chất lượng vệ sinh của thực phẩm.
Lý do cuối cùng nằm ở sự dễ tính của chính những người tiêu dùng hiện nay. Tâm lý “khuất mắt trông coi” khiến nhiều người sẵn sàng ăn ở hàng quán bất kỳ chỉ vì lý do hợp khẩu vị. Với họ, không thấy cảnh chế biến mất vệ sinh cũng đồng nghĩa với việc đồ ăn đã sạch sẽ, và điều này không hề hiếm gặp.
 |
| Hàng quán nhỏ trăm đường tiện lợi. |
Trong bối cảnh việc ăn uống đang chiếm đến 1/3 chi tiêu của người Việt, thì sự phát triển của thị trường ẩm thực, đặc biệt là các hàng quán nhỏ lẻ, phù hợp với số đông, là xu thế tất yếu. Lúc này, việc lựa chọn các món ăn đảm bảo vệ sinh: Sạch, an toàn và đủ dinh dưỡng, trở thành bài toàn khó cần lời giải với người tiêu dùng.
Chung tay để ăn uống “thông minh”
Tính đến hết tháng 10/2018, cả nước đã xảy ra 91 vụ ngộ độc thực phẩm, khiến hơn 2.010 người ngộ độc, theo thống kê của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế). Cơ quan chức năng cũng đã tiến hành kiểm tra, xử phạt 99 công ty, đơn vị vi phạm về an toàn thực phẩm với số tiền gần 6 tỷ đồng. Đây là một ví dụ rất nhỏ, chưa tính đến những tích lũy hóa chất gây ảnh hưởng sức khỏe về lâu dài.
Trước thực trạng này, bài toán thay đổi hành vi và thói quen của người tiêu dùng cũng như các đơn vị kinh doanh thực phẩm đang trở nên cấp thiết. Đối với người tiêu dùng, cần thêm nhiều hoạt động cập nhật kiến thức về an toàn thực phẩm theo cách thức trực quan, sinh động để thực sự lôi cuốn và dễ ghi nhớ.
Tại sự kiện hưởng ứng ngày An toàn thực phẩm thế giới do Cục An toàn thực phẩm và Grab (thông qua GrabFood) tổ chức vừa qua, mô hình minh họa “Năm chìa khóa an toàn thực phẩm” của WHO được đánh giá là cách thức triển khai sáng tạo và hiệu quả.
 |
| “5 chìa khóa để thực phẩm an toàn hơn” của WHO được giới thiệu tại sự kiện hưởng ứng ngày an toàn thực phẩm thế giới. |
Theo đó, gian hàng tái hiện 5 bước thực hiện món nem rán truyền thống, đảm bảo an toàn thực phẩm, mang đến trải nghiệm thực tế gần gũi và bổ ích, giúp người tham gia hình dung rõ hơn về quy trình chế biến món ăn đạt tiêu chuẩn.
Đối với các cơ sở kinh doanh ăn uống, ngoài việc thường xuyên kiểm tra, cơ quan chức năng có thể mở rộng cách thức và kênh tuyên truyền, hướng dẫn về an toàn vệ sinh thực phẩm. Cụ thể, bằng việc tận dụng những nền tảng giao nhận thức ăn với công nghệ hiện đại và mạng lưới kết nối rộng khắp như GrabFood hay nhiều ứng dụng khác hiện nay.
“Mỗi năm, tôi đều được tham gia tập huấn một lần. Theo tôi, nếu có thể tiếp cận với nhiều tài liệu trực quan bằng hình ảnh thì các hộ kinh doanh sẽ dễ dàng áp dụng vào quy trình chế biến hàng ngày”, cô Phạm Thị Kim Lan, chủ quán xôi tại Quán Sứ (Hà Nội) góp ý.
Trước đó, Grab đã chủ động nhiều giải pháp như chuỗi hoạt động tuyên truyền kiến thức đến nhà cung cấp về một số thói quen không hợp vệ sinh trong chế biến, lưu ý về nấu nướng và đóng gói theo điều kiện thời tiết. Những nhà hàng bị khách hàng phản ánh là mất vệ sinh sẽ có nhân sự từ Grab đến xác minh và có thể tạm dừng hợp tác đến khi được khắc phục.
 |
| GrabFood khẳng định trách nhiệm trong công cuộc giải quyết vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. |
Bằng những giải pháp mới, song song với lựa chọn thông minh và hiểu biết của chính người tiêu dùng, ẩm thực đường phố sẽ có cơ hội được lành mạnh hóa, góp phần đẩy lùi tình trạng thực phẩm bẩn để nâng cao sức khỏe cộng đồng.
