Đờn sĩ… một tay
Sinh ra trong một gia đình làm nghề chài lưới ven cửa biển dưới chân Tháp bà Ponagar, ngay từ thuở mười lăm, khi theo chúng bạn đi đánh cá, cậu thanh niên Ngô Văn Sáu (sinh năm 1952, phường Vĩnh Phước, TP Nha Trang) đã bị mê hoặc bởi tiếng đàn réo rắt theo nhịp lắc của chiếc thuyền câu.
Rồi vào một ngày, khi đó ông Sáu mới tròn 20 tuổi, gánh hát từ Sài Gòn ra Nha Trang biểu diễn cải lương. Tiếng đàn guitar phím lõm của thầy Minh Đức đã làm mê mẩn trái tim chàng trai xứ biển.
Ông Sáu tìm mọi cách để được gặp thầy Minh Đức, xin đi theo thầy làm đệ tử. Những tháng ngày theo gánh hát rong ruổi khắp các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên, miền Tây biểu diễn kiếm cơm đã giúp ông Sáu từ làm quen đến chơi gần như thành thạo cây đàn guitar phím lõm.
Theo thầy Minh Đức được hơn 3 năm thì gánh hát tan rã. Khi đó ở Sài Gòn có đoàn Thủ Đô Vạn Đại đang thiếu tay đờn, vậy là ông Sáu qua làm đờn chính - lại tiếp tục những ngày rong ruổi khắp các tỉnh, thỏa niềm đam mê với cây đàn.
Hai năm sau ông lại theo một gánh hát lên Đà Lạt biển diễn và năm 1973 thì chiến tranh xảy ra. Ông bị đưa đi lính và trong một cuộc chiến không hề mong muốn, ông bị trúng mảnh bom, phải cắt nửa cánh tay phải.
 |
| Chỉ với phím nhựa kẹp vào đầu thanh sắt của cánh tay giả, ông Sáu chơi đàn điêu luyện hơn cả người lành lặn. |
Những ngày nằm ở bệnh viện điều trị vết thương, trái tim ông Sáu không biết bao lần bị bóp nghẹt vì những ngón tay trước đây lả lướt theo phím đàn đã không còn.
Vết thương vừa lành, ông tìm đến người bạn thân nhờ chế tạo cho mình một cánh tay giả. Cánh tay được làm bằng gỗ nối liền với đoạn bị cụt. Đầu cánh tay là thanh sắt lòi ra, chẻ đôi, gắn vào đó chiếc phím để gẩy đàn. Khi đã làm xong, ông Sáu đeo vào rồi choàng dây qua cổ để tay giả khỏi rơi, cứ thế kiên trì tập ngày tập đêm. “Cánh tay giả không có cảm giác gì cả. Chỉ riêng chuyện gẩy sao cho đúng từ dây 1 đến dây 5 thôi cũng quá cực khổ. Có những lúc muốn bỏ cuộc, ném cây đàn vào góc nhà, nhưng chỉ được nửa ngày thôi lại ôm lấy nó”, ông Sáu nhớ lại những ngày khổ luyện.
Sau hơn 1 năm khổ luyện, cánh tay giả với cái móc sắt kẹp phím nhựa trở lên điêu luyện hơn cả những ngón tay của người thường. Dường như có một sức mạnh kỳ lạ trong con người ông. Từng nhịp đàn của ông lão cụt tay ngân vang, mà những người đã nghe ông chơi đàn sẽ không phát hiện nó được gẩy bởi cánh tay giả.
Tiếng đàn bay qua tháp cổ
Bắt đầu từ những năm 1976 – 1977, ông Sáu đã có nhiều nơi mời đi biểu diễn. Sau đó, nhiều học trò ở Khánh Hòa và các tỉnh miền Tây, miền Trung lần lượt đến xin được theo ông học đàn.
Đến nay ông Sáu không thể nhớ hết đã có bao nhiêu học trò tìm đến ông học đàn. Nhưng thi thoảng có người từ miền trong ra Nha Trang ghé nhà ông chơi, biếu ông chút quà, rồi thầy trò cùng nhau ôn lại kỷ niệm, say sưa nói chuyện về đờn ca tài tử.
Hết lớp học trò này, đến lớp học trò khác lần lượt đến rồi đi. Ông Sáu cụt vẫn ngồi đó, bên tháp cổ với tiếng đàn rập rìu, âm đục, âm trong. Nhưng ông mỉm cười vì đã truyền lại nghề cho biết bao học trò, để tiếng đàn của ông có mặt khắp các tỉnh miền Tây, miền Trung, đúng như tâm nguyện của “đờn sĩ một tay”: “Tiếng đàn đã bay qua tháp cổ”.
 |
| Ông Sáu và con gái cùng say mê đàn ca tài tử. |
Anh Cao Văn Đạt, một học trò của thầy Sáu cho biết: “Người lành lặn mà muốn chơi được loại guitar phím lõm này cũng không phải dễ. Còn bị mất một tay mà vẫn chơi một cách điêu luyện, nghệ sĩ như thầy thì quả là xưa nay hiếm. Hơn một năm theo học, mình cảm nhận thầy Sáu có một khả năng đặc biệt nào đó. Thầy không dấu một ngón nghề nào, còn khả năng tiếp nhận lại tùy thuộc vào mỗi người”.
Người dân và du khách đến Nha Trang nếu mỗi buổi tối thứ 4 và thứ 7 hàng tuần lại nghe tiếng đờn ca tài tử vang vọng sau lưng Tháp bà Ponagar cổ kính thì cũng xin đừng ngạc nhiên. Đó là khi câu lạc bộ của ông Sáu cụt sinh hoạt giao lưu đờn ca tài tử. Nét văn hóa này được duy trì thường xuyên từ nhiều năm nay. Nó trở thành thói quen âm nhạc của người dân xứ biển quanh đây, sau một ngày làm việc mệt nhọc lại đến “nhạc quán” ông Sáu cụt để nghe ông đờn và con gái ông ca.
