Ngày 8/8, Viện hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh nước Mỹ (AMPAS) bất ngờ ra thông báo gây ngạc nhiên cho toàn bộ công chúng. Họ quyết định mở thêm hạng mục mới cho giải thưởng Oscar: Phim đại chúng xuất sắc (Best Popular Film).
AMPAS dự kiến sớm thông báo tiêu chí cụ thể của hạng mục một cách rộng rãi để các studio có thể chuẩn bị chiến dịch vận động phù hợp. Ngay từ lúc này, có lẽ Black Panther, Avengers: Infinity War hay Mission: Impossible - Fallout đã có thể bắt đầu cho một cuộc cạnh tranh khốc liệt.
Song, hạng mục Phim đại chúng xuất sắc đang vấp phải sự phản đối dữ dội từ cả giới phê bình, báo chí, lẫn khán giả đại chúng.
Bị mỉa mai đủ đường
Ngay sau khi AMPAS đưa ra quyết định mới, hàng loạt nhà báo quốc tế đã sử dụng Twitter để chỉ trích Viện hàn lâm. Số đông mỉa mai, châm chọc và giễu nhại hạng mục mới của Oscar ngay từ khi đó chưa chắc đã là tên gọi chính thức.
Matt Goldberg của Collider viết: “Viện hàn lâm muốn nói rằng: nếu chúng tôi trao một tượng vàng Oscar cho phim siêu anh hùng, các bạn sẽ theo dõi buổi lễ trao giải chứ?”. Ở đây, anh cũng muốn chỉ ra thực tế rằng các bom tấn siêu anh hùng hoặc giải trí thường chỉ góp mặt ở các hạng mục kỹ thuật trong những năm gần đây.
 |
| Black Panther vô tình bị đưa vào nhiều thông điệp mỉa mai Viện hàn lâm sau khi họ quyết định mở thêm hạng mục Phim đại chúng xuất sắc. Ảnh: Disney. |
Marvel Studios và Vũ trụ Điện ảnh Marvel đến nay vẫn chưa một lần nhận tượng vàng Oscar. Năm nay, Black Panther của họ đứng trước cơ hội làm nên lịch sử khi tác phẩm bom tấn toàn các ngôi sao da màu tạo hiệu ứng tốt tại phòng vé, trên mặt báo và cả mạng xã hội bằng phần nội dung tương đối thuyết phục.
Tuy nhiên, chưa có điều gì là chắc chắn, và Black Panther hoàn toàn có thể rơi vào trường hợp của Wonder Woman (2017) đến từ DCEU vào năm ngoái. Charles Grameco của The Guardian và Vulture lập tức bình luận: “Xem ra Viện hàn lâm quá sợ dư luận nếu như họ không trao được giải nào cho Black Panther thì phải”.
Hay như Matt Patches của Polygon ngao ngán bình luận: “Này, hãy trao Oscar danh dự cho Kevin Feige và tiếp tục như cũ đi”. Ở đây, Feige là người đứng đầu Marvel Studios và là bộ óc đằng sau Vũ trụ Điện ảnh Marvel.
Alison Willmore của Buzzfeed thì chỉ ra điều trớ trêu rằng: “Mở ra giải thưởng này chẳng khác nào nói các hạng mục khác là thiếu phổ thông”. Cũng dựa trên ý kiến đó, một số cây bút mỉa mai nên đặt tên hạng mục mới là Phim đại chúng nhưng bị giới phê bình không thích xuất sắc.
 |
| Các bộ phim thắng giải Phim truyện xuất sắc tại Oscar trong một vài năm trở lại đây thường có doanh thu phòng vé rất thấp. Ảnh: A24. |
Anne Thompson - cây bút hàng đầu của Indiewire - bình luận ngắn gọn rằng đây là “nỗ lực trong tuyệt vọng để thu hút lượng khán giả theo dõi lễ trao giải”. Lượng người theo dõi trực tiếp sự kiện Oscar trên truyền hình cứ thế giảm dần qua từng năm, và mới rơi xuống mức thấp lịch sử hồi đầu năm nay.
Đáp án không đúng dành cho sự tuyệt vọng
Rất nhiều tờ báo quốc tế đã gọi hành động của Viện hàn lâm là “desperate” - tuyệt vọng. Bên cạnh việc mở hạng mục mới, AMPAS còn tuyên bố sẽ tìm cách khiến cho lễ trao giải trên truyền hình trở nên giải trí hơn.
Trong đó, khi trực tiếp, một số hạng mục phụ hoặc kỹ thuật được rút ngắn, chỉ phát lúc thông báo kết quả giữa giờ quảng cáo để nhường thời lượng cho các hoạt động khác. Sau này, khoảnh khắc trao giải và bài phát biểu của người thắng giải vẫn xuất hiện trong các buổi phát sóng lại.
Điều đó chắc chắn sẽ gây tranh cãi lớn trong nội bộ Viện hàn lâm, bởi một số hiệp hội nghề không muốn hạng mục của mình bị rút gọn như thế, mà vẫn được phát lúc trao giải đầy đủ trên sóng trực tiếp.
 |
| Liệu có thể xếp La La Land vào hạng mục Phim đại chúng xuất sắc hay không? Ảnh: Lionsgate. |
Tuy nhiên, việc đó chắc chắn không thể gây tranh cãi bằng hạng mục Phim đại chúng xuất sắc. Trở lại đầu 2018, lễ trao giải Oscar năm nay giảm 20% lượng người xem so với 2017 xuống còn 26,5 triệu khán giả. Đó là con số thấp nhất trong lịch sử, nhưng vẫn vượt xa các sự kiện lớn khác như Emmy, Tony hay Grammy.
Đó có lẽ là lý do chính để hạng mục Phim đại chúng xuất sắc ra đời. Trên thực tế, đây không phải là lần đầu tiên Viện hàn lâm có hành động giống như vậy. Hạng mục Phim hoạt hình xuất sắc mới chỉ xuất hiện từ năm 2001 để tôn vinh một thể loại phim phổ biến nhưng rất khó chen chân vào cuộc đua Phim truyện xuất sắc khi ấy chỉ có đúng 5 đề cử.
Trong một năm mà Black Panther thu hơn 700 triệu USD tại riêng Bắc Mỹ, động lực cho quyết định của Viện hàn lâm là điều dễ hiểu. Họ cũng đã lập tức xác nhận rằng một bộ phim có quyền tham gia cả hai hạng mục: Phim truyện và Phim đại chúng xuất sắc.
Nhưng liệu định nghĩa của “phim đại chúng” là gì? Đồng ý rằng Avengers: Infinity War, Black Panther hay Mission: Impossible là vậy nhờ những kết quả vượt trội tại phòng vé. Nhưng trường hợp của La La Land thì sao khi tác phẩm ca vũ nhạc từng giành 6 giải thưởng Oscar cũng thu tới 446,1 triệu USD?
Cứ coi La La Land có thể xếp vào hạng mục Phim đại chúng xuất sắc, thì nhiều trường hợp tréo ngoe khác lại nảy sinh. The Greatest Showman (2017) cũng là một tác phẩm ca vũ nhạc vượt trội tại phòng vé với thành tích lên tới 434,5 triệu USD.
Nhưng nó chắc chắn không được giới phê bình yêu mến bằng La La Land. Vậy liệu chỉ doanh thu có là đủ để bộ phim của Hugh Jackman chen chân vào Oscar?
 |
| The Dark Knight (2008) là tác phẩm từng khiến AMPAS phải hứng chịu nhiều chỉ trích và buộc đưa ra thay đổi. Ảnh: Warner Bros. |
Việc mở ra hạng mục Phim đại chúng xuất sắc sẽ khiến giải thưởng điện ảnh danh giá nhất bắt đầu mang màu sắc của People’s Choice Award, hay thậm chí là MTV Movie & TV Award. Nhưng lượng khán giả theo dõi có tăng hay không thì chưa chắc.
Không ai có thể đảm bảo rằng khán giả sẽ ngồi trước TV suốt ba tiếng đồng hồ chỉ để biết xem liệu Tom Cruise với Mission: Impossible - Fallout có thể đánh bại dàn siêu anh hùng thiện chiến của Marvel Studios hay không.
Năm 2009, Viện hàn lâm từng đối mặt với làn sóng chỉ trích dữ dội khi không trao cho The Dark Knight một đề cử tại hạng mục Phim truyện xuất sắc. Sau đó, AMPAS quyết định tăng số lượng ứng viên lên thành 5-10 phim tùy theo mỗi năm.
Nhìn lại quá khứ, The Dark Knight đúng là “phim đại chúng”, nhưng bản thân chất lượng tác phẩm là rất tốt. Bom tấn của Christopher Nolan xứng đáng được tôn vinh bằng một đề cử bởi tính nghệ thuật, chứ không phải chỉ đơn thuần là tính đại chúng.
 |
| Oscar vẫn có thể mở ra thêm hạng mục để thu hút khán giả. Ảnh: Paramount. |
Để tôn vinh các bộ phim giải trí, Viện hàn lâm chắc chắn không thiếu hạng mục để mở thêm. Họ bấy lâu nay vốn luôn bị chỉ trích là đã làm ngơ đội ngũ đóng thế, và đến giờ vẫn quyết không trao tượng vàng cho những cá nhân thầm lặng nhưng có đóng góp to lớn trong các dự án hành động bom tấn.
Còn nỗ lực mở ra hạng mục Phim đại chúng xuất sắc thì chẳng khác nào là một sai lầm, hay thậm chí là một trò hề, trước cơn tuyệt vọng của AMPAS.
Ngoài việc thay đổi cấu trúc chương trình và mở hạng mục mới, từ năm 2020, Oscar dự kiến được tổ chức sớm từ ngay đầu tháng 2. Viện hàn lâm muốn tăng tính gay cấn của lễ trao giải khi công bố giải thưởng trước các sự kiện của một số hiệp hội nghề nghiệp (như diễn viên, nhà sản xuất, biên kịch…) hoặc BAFTA.
Đó là một thay đổi có phần hợp lý. Song, việc này có thể gây ra khó khăn nhất định cho các thành viên của AMPAS bởi họ chưa chắc đã có đủ thời gian để theo dõi hết các bộ phim tranh tài.
