Phân tích
 |
Lê Thượng Tiến là reviewer ôtô xe máy tại Việt Nam. Anh sở hữu nhiều mẫu xe, trong đó có Ford, Mitsubishi, Mercedes-Benz, Porsche hay VinFast. Bài sau thể hiện quan điểm của tác giả, được viết cho Zing.
Nếu bạn là người quan tâm đến ôtô, không khó để bạn bắt gặp những lời gắt gỏng về việc xe bị "cắt option". Khái niệm này được diễn giải là một vài trang bị xuất hiện trên xe tại thị trường nước ngoài nhưng lại biến mất ở xe nhập khẩu và lắp ráp ở Việt Nam. Điều này chưa thật sự chính xác.
Hiểu đúng về "option" và "cắt option" trên xe
Tại thị trường quốc tế, người dùng có quyền lựa chọn những trang thiết bị gắn lên xe theo đúng nhu cầu sử dụng. Sẽ có những người muốn xe có đầy đủ trang bị tiện nghi, nhưng lại có những người chỉ muốn những thiết bị cơ bản, đủ dùng.
 |
| Các mẫu xe tại Việt Nam thường dính với câu chuyện cắt option. |
Không khó để bắt gặp một chiếc Mercedes-Benz E-Class tại châu Âu đi kèm mâm sắt 16 inch và đèn halogen, trong khi mẫu xe này tại Việt Nam luôn phải là mâm đúc và đèn LED. Như vậy, xe Mercedes tại châu Âu cũng bị "cắt option"?
Rõ ràng là không.
Nhiều người chúng ta đang hiểu sai về vấn đề này! Vì thật ra ở đây không có chuyện cắt, mà là nhà máy (đại lý phân phối) sẽ chọn option cho xe lắp ráp hoặc nhập khẩu. Việc chọn option này là một bài toán cân đo đong đếm về nhu cầu, giá, marketing, và sự phù hợp thị trường sao cho chiếc xe đủ lợi thế cạnh tranh, giá không quá cao, và trang bị này hoạt động tốt trong thời gian bảo hành.
Tại những nước đã phát triển như châu Âu, Nhật Bản hay Mỹ, ôtô đơn thuần là phương tiện di chuyển. Tùy vào nhu cầu sử dụng của mỗi người, các phiên bản xe sẽ được bán ra với option tiêu chuẩn hay nâng cao. Tất nhiên cũng có những quy định riêng về an toàn ở những thị trường này, và các hãng xe phải trang bị một số option hay công nghệ tiêu chuẩn.
Option phải phù hợp với thị trường phân phối
Lựa chọn đúng option là cách một vài hãng xe thường xuyên tận dụng để tối ưu hoá lợi nhuận khi kinh doanh tại Việt Nam.
Việc chọn không đúng hoặc dư option dành cho từng thị trường sẽ tạo áp lực lên bộ phận bảo hành và sau bán hàng của hãng xe nếu trang bị đó thường xuyên gặp trục trặc. Việc này còn dẫn đến tăng giá thành sản phẩm, mất đi sức cạnh tranh về giá với các đối thủ.
 |
Với xe nhập khẩu, do nhu cầu tại thị trường Việt Nam quá ít so với các thị trường khác nên đôi khi các hãng xe buộc phải nhập phiên bản cho thị trường khác, dẫn đến một vài option không phù hợp với Việt Nam. Ví dụ như các dòng CLA, GLA, GLB của Mercedes-Benz được nhập khẩu phần lớn từ Hungary với trang bị tiêu chuẩn là ghế có sưởi.
Đây là trang bị không thật sự cần thiết tại Việt Nam nhưng Mercedes-Benz cũng không thể "cắt option" này, và người dùng phải trả thêm một khoản tiền cho option phần lớn là không sử dụng.
Với xe lắp ráp trong nước, nhà máy cũng không thể muốn trang bị option nào cũng được. Có những option thực sự là "chất liệu" marketing nhưng không xuất hiện tại Việt Nam. Có những option đính kèm với những option khác và việc "vác" thêm trang bị không cần thiết sẽ đẩy giá xe lên cao, mất khả năng cạnh tranh.
 |
Đơn cử như Peugeot 2008 vừa ra mắt được lắp ráp bởi Thaco, nhiều người so sánh với xe tại thị trường nước ngoài và thắc mắc về việc biến mất của cần số điện trên xe. Nếu trang bị cần số điện, đồng thời nhà sản xuất sẽ phải gắn kèm với hộp số tự động 8 cấp, thay cho hộp số 6 cấp hiện hữu. Chi tiết này sẽ khiến giá Peugeot 2008 nằm ngoài sự lựa chọn của nhiều người.
"Cắt option" để giảm giá thành sản phẩm và cũng là hình thức marketing
Nói về option, hãng xe có xe ít chênh lệch với thị trường quốc tế nhất là Ford. Với chính sách One Ford, xe Ford tại các thị trường sẽ tương đối giống nhau, không có sự khác biệt quá lớn về trang bị, động cơ, tính năng an toàn.
 |
Tuy nhiên, hãng xe Mỹ vẫn có trường hợp ngoại lệ. Ở đời 2021, Ford Ranger bị cắt đi hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng (Adaptive Cruise Control), giữ làn đường, tự động lùi vào điểm đỗ, hệ thống chống ồn chủ động trong cabin hay ghế chỉnh điện 6 hướng thay vì 8 hướng. Đây mới chính xác là cắt option, khi trang bị của xe đời trước biến mất trên xe đời sau.
Thông thường, các hãng xe còn có một vài chiêu thức bán hàng khi "thiếu" option cho xe vừa ra mắt và để option đó cho một phiên bản nâng cấp vào năm sau. Các mẫu xe Mercedes thường sẽ thiếu Apple CarPlay (hoặc Android Auto), camera 360 độ hoặc màn hình HUD trên xe vừa ra mắt. Sau đó, những trang bị này sẽ xuất hiện đầy đủ ở phiên bản nâng cấp.
Lấy ví dụ như Mercedes-Benz E 250 ở đời 2016 không có Apple CarPlay, thậm chí không có cả keyless entry. Sang đời 2017, mẫu sedan này được trang bị đầy đủ. Điều này khiến khách hàng luôn có tâm lý chờ đợi bản nâng cấp đầy đủ hơn ở đời sau chứ không vội vàng xuống tiền ngay khi xe vừa ra mắt.
Cũng có những trường hợp xe bị thiếu một vài option do người làm sản phẩm không thật sự hiểu mẫu xe hay thương hiệu. Đơn cử là trường hợp BMW 330i M Sport thế hệ mới. Ở lô đầu tiên, BMW 330i M Sport do Thaco nhập khẩu bị thiếu lẫy chuyển số sau vô-lăng, hộp số thể thao và kính cách âm, những trang bị được người sử dụng BMW đánh giá là không thể thiếu.
 |
Ở những lô xe sau, Thaco đã trang bị đầy đủ những option này sau khi lắng nghe phản hồi thị trường. Tuy nhiên, những người mua xe ở đợt đầu thì coi như “mất trắng” vài trăm triệu cho những option còn thiếu sót.
Bất ngờ cắt option nhưng tăng giá bán
Vụ việc liên quan đến cắt option gây xôn xao trong thời gian gần đây là Mercedes-Benz GLC 300 AMG thiếu đi bộ phanh AMG. Bộ phanh này có trị giá hơn 100 triệu đồng cho kẹp phanh, đĩa, bố phanh nếu lắp ở garage bên ngoài.
Bộ phanh AMG do Brembo sản xuất riêng, có khả năng chịu được nhiệt độ cao trên 500-600 độ C. Chi tiết này có thể giúp cải thiện hiệu năng phanh, quãng đường phanh do piston lớn hơn, đĩa phanh có khả năng giải nhiệt tốt hơn và diện tích tiếp xúc của bố phanh lớn hơn.
C-Class và GLC sản xuất sau tháng 9/2020 cũng không có tính năng đỗ tự động. Điều gây khó hiểu cho khách hàng là sau 1/1, giá các mẫu xe này tăng đến 100 triệu đồng. Như vậy, khách hàng phải trả thêm 100 triệu đồng so với những lô xe trước, nhưng lại thiếu đi một số trang bị, tính năng hữu ích.
 |
| Bộ phanh được cắt đi trên Mercedes-Benz GLC 300 AMG có trị giá hơn 100 triệu đồng. |
Theo lời giải thích không chính thức của một nhân viên Mercedes-Benz, một số mẫu xe thiếu trang bị do nguồn cung khan hiếm trong thời điểm dịch Covid-19 đang hoành hành tại châu Âu. Tuy nhiên, lý do này trở nên bất hợp lý khi Mercedes-Benz Việt Nam lại vừa tăng giá các dòng xe và điều này gây thiệt thòi rất lớn cho người mua xe từ sau 1/1/2021.
Sức hấp dẫn của GLC khiến Mercedes-Benz tự tin thực hiện các chính sách thay đổi option và tăng giá bán. Người dùng có thể lựa chọn các mẫu xe khác đến từ BMW, Audi hay Volvo nếu cảm thấy không hài lòng với những gì Mercedes-Benz Việt Nam đang thực hiện.
Rõ ràng việc một số hãng xe có thị phần cao tại Việt Nam sẽ luôn tìm cách tối ưu hóa lợi nhuận. Trong khi đó, các hãng xe còn lại cố gắng nhét càng nhiều option vào xe càng tốt để tạo ưu thế cạnh tranh, đôi khi lại khiến giá xe tăng lên quá đà làm mất luôn khả năng cạnh tranh. Sự phù hợp giữa trang bị trên xe và giá bán quyết định không nhỏ tới thành công của một mẫu xe, đặc biệt ở một thị trường vừa muốn xe nhiều option, vừa muốn giá thật rẻ, như ở Việt Nam.
