Ngày 9/8, Dương Thị Chang (23 tuổi, Thái Nguyên) đến tham dự đám cưới của chị gái ở huyện Phú Bình thì bị một nam MC quay lén, phát trực tiếp trên trang cá nhân.
Trên sóng livestream của nam MC, nhiều bạn bè người này còn để lại bình luận khiếm nhã, tục tĩu và bình phẩm về thân hình Chang. Thậm chí, có người còn gợi ý nam MC đổi góc quay khác nhạy cảm hơn.
Cuối tháng 7, một phụ nữ Australia cho biết cô bị quay lén trong nhà vệ sinh công cộng ở Melbourne. Vô tình ngẩng đầu lên, cô phát hiện một người đàn ông đang dùng điện thoại quay phim cô từ trên cao. Khi cô hét lên, kẻ biến thái nhanh chóng rời khỏi hiện trường, theo News.com.au.
Cùng thời điểm, tờ Chosun Ilbo của Hàn Quốc đưa tin cảnh sát nước này đã bắt giữ một thanh niên ở độ tuổi 20 có hành vi chụp lén ảnh nơi nhạy cảm của một nữ streamer.
Khi đó, nữ streamer đang thực hiện phát sóng trực tiếp ở một quán cà phê Internet. Nam thanh niên tiến sát gần cô, cố ý đưa điện thoại xuống dưới váy của cô để chụp trộm và quay đi nhanh chóng.
Không chỉ ở Việt Nam, vấn nạn quay lén đã diễn ra nhiều năm nay trên toàn thế giới. Phần lớn nạn nhân là phụ nữ, từ người nổi tiếng đến người bình thường. Thủ phạm cũng rất đa dạng, có thể là hàng xóm, người lạ, bạn bè hoặc chính bạn trai của nạn nhân; có thể là một kẻ vô công rồi nghề nghiện game online, cũng có thể là thành phần trí thức trong xã hội.
Phần lớn những kẻ này sẽ hướng máy quay tới ngực, dưới váy, hoặc các bộ phận nhạy cảm của phái nữ.
 |
| Nạn quay lén rồi phát tán lên mạng xã hội xuất hiện từ lâu ở nhiều nước. Ảnh: CNA. |
Thế giới sụp đổ
Trong suốt 8 năm, Melissa (Quebec, Canada) cảm thấy mình là người phụ nữ may mắn nhất thế giới. Cô có một người bạn trai luôn ủng hộ và quan tâm, yêu thương những đứa con riêng của cô.
Cho đến ngày các camera quay lén trong nhà được phát hiện.
Con trai của Melissa và bạn gái đã phát hiện ra chiếc camera đầu tiên vào tháng 12/2018, được giấu trong phòng tắm của cô.
“Khi xem các video được ghi lại ở góc này, mọi thứ, từ cảnh chúng tôi tắm, sử dụng nhà vệ sinh, đánh răng, đều được ghi lại”, Melissa nói với CBC.
Cô cùng các con quyết định đến gặp cảnh sát và tên bạn trai bị bắt ngay trong đêm đó. Hôm sau, cô lục tung ngôi nhà và tìm thấy thêm 9 thiết bị khác, có cả một chiếc USB chứa các video đã chỉnh sửa.
 |
| Melissa bàng hoàng khi phát hiện các camera quay lén trong nhà. Ảnh: CBC. |
Melissa nói: “Các camera quay cảnh tôi hoặc con gái tôi thay quần áo, thậm chí thấy hình ảnh khỏa thân. Một số khác là cảnh tôi và bạn trai quan hệ tình dục, có clip từ năm 2010”.
Sau khi phát hiện sự thật động trời, trong nhiều tuần, Melissa không thể tiếp tục công việc bình thường. Cô không buồn ăn uống, bị khó ngủ. “Phát hiện mình bị quay lén dưới váy, cảm giác như ngày tận thế”, cô cho biết.
"Tôi lo sợ, cảm thấy mình đã bị lừa dối, rằng gia đình tôi đã bị lợi dụng và đó là lỗi của tôi vì tôi đã đặt họ vào vị trí đó”.
Những đứa con lớn của Melissa cũng bị ảnh hưởng. Con gái cô lo lắng sẽ gặp phải người đàn ông có video quay lén họ, bạn gái của con trai cô thì bị ám ảnh bởi việc tìm kiếm camera ẩn.
Về phía Melissa, cô phải nghỉ làm gần 3 tháng và chuyển đi nơi khác sinh sống.
"Sau đó, tôi không nhận được sự giúp đỡ về mặt tâm lý hay tài chính. Tôi cảm thấy rằng trong tương lai, phụ nữ hoặc đàn ông phải trải qua điều tương tự nên được bù đắp, và điều đó cần được xem xét một cách nghiêm túc", Melissa nói.
 |
| Nữ streamer Hàn Quốc bị chụp lén dưới váy ở quán cà phê. Ảnh: Allkpop. |
Một cuộc khảo sát với hơn 2.000 người Australia năm 2020 cho thấy cứ 3 người thì có 1 người từng là nạn nhân của lạm dụng dựa trên hình ảnh (hình ảnh khỏa thân hoặc liên quan đến tình dục của một người được chia sẻ mà không có sự đồng ý hoặc cho phép của họ), so với tỷ lệ 1/5 vào năm 2016.
Cuộc khảo sát cũng cho thấy tình trạng này ngày càng tăng, với 1 trong 6 người được khảo sát cho biết họ đã chụp, chia sẻ hoặc đe dọa chia sẻ hình ảnh khỏa thân hoặc liên quan đến tình dục của một người mà không có sự đồng ý của người đó, so với tỷ lệ 1/10 được khảo sát vào năm 2016.
Cũng theo khảo sát, lý do được đưa ra cho hành vi này bao gồm để vui vẻ, tán tỉnh hoặc gây ấn tượng với bạn bè hay buôn bán hình ảnh, kiểm soát nạn nhân.
Phạt nặng
Nạn quay lén, chụp trộm không có sự đồng thuận đang ngày một gia tăng ở nhiều nước, đi cùng với sự phát triển của các loại camera, máy quay tinh vi, bất chấp nỗ lực của các chính phủ.
Trước khi trông chờ vào việc nâng cao nhận thức, đạo đức của người dân về vấn đề quay lén người khác, nhiều nơi đã ban hành các quy định xử phạt nghiêm khắc đối với người thực hiện hành vi này.
Đầu tháng 7 vừa qua, chính quyền Hong Kong vừa liệt việc chụp ảnh, quay lén, phát tán ảnh nhạy cảm của phụ nữ thành tội hình sự và đang tiến hành xây dựng mức hình phạt cho hành vi này, theo South China Morning Post.
Trước đó, chính quyền Hong Kong vẫn chưa có điều luật nào quy định việc xử phạt hành vi chụp lén, quay trộm, chụp những bộ phận nhạy cảm mà không có sự cho phép của người khác, ví dụ như hành động cố tình luồn camera vào dưới váy của phụ nữ (upskirting).
Nếu điều luật mới được thông qua, hành vi chụp ảnh, phát tán ảnh, video nhạy cảm của người khác sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự, với mức án tù giam cao nhất là 5 năm. Khuyến nghị cũng nêu biện pháp xếp những kẻ phạm tội này vào danh sách tội phạm tình dục của chính quyền.
 |
| Nhiều phụ nữ Hàn Quốc xuống đường lên án nạn quay lén ở nước này. Ảnh: AFP. |
Năm ngoái, Singapore cũng đã thông qua luật mới nhắm đến hành vi lạm dụng tình dục trực tuyến, bao gồm cả khiêu dâm, upskirting và chụp ảnh thân mật không được yêu cầu... với án tù tối đa từ 2-5 năm.
Trước đó, các nhóm hoạt động về nữ quyền cảnh báo tình trạng sử dụng công nghệ để tấn công tình dục phụ nữ ngày càng gia tăng ở Singapore - quốc gia có tỷ lệ tội phạm thấp so với thế giới.
Những trường hợp này - bao gồm quay phim bất hợp pháp, phát tán ảnh khỏa thân và upskirting - tăng gần gấp 3 lần giữa năm 2016-2018, theo một nghiên cứu được công bố năm ngoái bởi nhóm ủng hộ bình đẳng giới ở đảo quốc sư tử - Aware.
Tại Tây Ban Nha, quay trộm được xếp vào hạng mục các tội danh quấy rối tình dục, và có thể phải ngồi tù nếu vi phạm.
Tội danh này cũng bắt đầu được xử lý hình sự ở Anh từ tháng 2/2019, sau chiến dịch vận động của một nữ nhà văn bị quay lén ở lễ hội âm nhạc. Người phạm tội có thể phải ngồi tù tới 2 năm.
Tại Việt Nam, từ ngày 15/4, hành vi thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý có thể bị phạt 10-20 triệu đồng.
Trao đổi với Zing, luật sư Nguyễn Ngọc Việt (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng theo quy định tại Điều 32 Bộ luật Dân sự, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình, việc sử dụng hình ảnh phải được cá nhân đó đồng ý. Do đó, có thể hiểu việc tự ý đăng ảnh người khác lên Facebook mà chưa được sự đồng ý cũng bị coi là vi phạm.
