Phát hiện 'mộ zombie' 4.200 năm tuổi

Các nhà nghiên cứu đã khai quật được một “ngôi mộ zombie” đặc biệt ở Đức được cho là dành để giữ chặt người đã khuất dưới lòng đất, ngăn họ thức tỉnh trở về sau cái chết. Ảnh: Văn phòng Bảo tồn Di tích và Khảo cổ học bang Saxony-Anhalt.

Ngày tận thế zombie vốn là đặc tính mang tính biểu tượng trong tiểu thuyết hay phim ảnh hiện đại, nhưng ý tưởng về những người chết sống dậy từ giấc ngủ vĩnh hằng để tấn công người sống không phải điều gì mới mẻ.

Các nhà khảo cổ làm việc cho Bảo tàng Tiền sử Bang Saxony-Anhalt ở Oppin, Đức - phía tây bắc Leipzig ở phía đông đất nước - hồi tháng 4 công bố rằng họ đã khai quật được một ngôi mộ độc đáo có niên đại từ thời kỳ đồ đá mới, South China Morning Post đưa tin hôm 29/5.

Khi đội khảo cổ đào sâu hơn, họ phát hiện một tảng đá lớn bằng phẳng dường như được chủ ý đặt lên hài cốt người quá cố, “nằm trên đôi chân của người chết”, theo công bố.

“Phải khẳng định rằng khối đá được đặt ở đó là có lý do. Có thể để giữ người chết trong mộ và ngăn không cho họ quay trở lại”, Bảo tàng Tiền sử Bang Saxony-Anhalt cho biết trong một bài đăng trên Facebook.

Theo Newsweek, những người sống trong khu vực vào thời kỳ này được cho là sợ hãi những những linh hồn hoặc xác chết có khả năng trở về từ cõi chết.

Susanne Friederich, người quản lý dự án khai quật và là nhà chuyên gia làm việc cho Văn phòng Quản lý Di sản và Khảo cổ học bang Saxony-Anhalt, nói rằng người cổ đại đã cố gắng sử dụng phép thuật để ngăn chặn sự trở về như vậy.

“Vào thời kỳ đó, người ta tin rằng người đã khuất đôi khi tìm cách tự giải thoát khỏi nấm mồ. Trong một số trường hợp, thi thể được đặt nằm sấp. Nếu thi thể nằm sấp, họ sẽ đào ngày càng sâu hơn thay vì chạm tới mặt đắt”, bà Friederich lý giải.

Thời cổ đại, người ta tin rằng người đã khuất đôi khi tìm cách tự giải thoát khỏi nấm mồ. Ảnh: Facebook/Landesmuseum für Vorgeschichte Halle.

Những ngôi mộ trong công bố ở Oppin nói trên được gọi là "mộ zombie", và hài cốt là của người đã khuất khoảng 40-60 tuổi khi qua đời, được chôn cất mà không có nghi lễ văn hóa nào cho thế giới bên kia.

Đây không phải khu khai quật có mộ zombie đầu tiên được phát hiện ở châu Âu trong những năm gần đây.

Một nghiên cứu năm 2020 được công bố trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học từng nêu ra trường hợp một người đàn ông được chôn cất trong tư thế ngồi với một nửa cơ thể lộ ra ngoài. Chi tiết này khiến các nhà khoa học điều tra khả năng anh ta đã được chôn cất theo cách để ngăn chặn di chuyển nếu người này sống lại từ cõi chết.

Rafael Garrido Pena, một nhà khảo cổ học thời tiền sử tại Đại học Madrid ở Tây Ban Nha, nói với ấn phẩm trực tuyến Atlas Obscura rằng người châu Âu thời kỳ đồ đá mới tin rằng một người chưa thực sự chết và do đó, rất nguy hiểm cho đến khi thi thể phân hủy, chỉ còn lại hài cốt.

Ông Pena cho biết thêm rằng có những ví dụ về các nền văn hóa đồ đá mới khai quật các thi thể chưa bị phân hủy hoàn toàn và sau đó chuyển chúng đến một ngôi mộ an toàn hơn, nơi về mặt lý thuyết, chúng sẽ ít bị đe dọa hơn.

Các nhà khảo cổ không cho rằng thi thể "mộ zombie" ở Đức được khai quật và di chuyển do vị trí của thi thể khi chôn cất.

Vẫn còn nhiều cách giải thích khác về cách chôn cất khác lạ này, chẳng hạn như một vụ hành quyết hoặc các động cơ văn hóa khác. Các nhà khoa học chưa phân tích đầy đủ việc này nhưng nỗi sợ hãi zombie được cho là có khả năng liên quan cao tới hành vi chôn cất này.

Các nhà khảo cổ học tin rằng ngôi mộ thuộc về một người thuộc nền văn hóa Bell Beaker, một dân tộc thời đồ đồng tồn tại vào năm 2800-1800 trước Công nguyên.

Dân tộc này hân tán đến hầu hết Tây Âu và một số khu vực ven biển ở Tây Bắc châu Phi.

Khi người dân Bell Beaker phát triển, nền văn hóa được định hình bằng sự trao đổi kinh tế và văn hóa phức tạp, sự phát triển của vàng và đồng, và thậm chí cả sự phát triển của môn bắn cung.