Phát minh đột phá về năng lượng xanh giành giải thưởng 3 triệu USD

Tối 20/12, 4 giải thưởng thuộc VinFuture Prize 2023 được trao cho các nhà khoa học tài năng trên thế giới.

Họ là những người có những công trình vượt trội, đóng góp vào sự phát triển của thế giới và hạnh phúc loài người. Bốn giải thưởng được chọn ra từ 1.389 đề cử từ các nhà khoa học, nghiên cứu, phát minh từ 90 quốc gia trên toàn thế giới.

Trong đó, giải thưởng chính trị giá 3 triệu USD (hơn 73 tỷ đồng) và 3 giải đặc biệt mỗi giải trị giá 500.000 USD (hơn 12 tỷ đồng).

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng trao giải thưởng chính VinFuture Prize 2023 cho các nhà khoa học. Ảnh: Việt Linh.

Bốn nhà khoa học giành giải thưởng chính

Giải thưởng Chính VinFuture 2023 trị giá 3 triệu USD đã được trao cho 4 nhà khoa học, gồm GS Martin Andrew Green, GS Stanley Whittingham, GS Rachid Yazami, GS Akira Yoshino với phát minh đột phá kiến tạo nền tảng bền vững cho năng lượng xanh thông qua việc sản xuất bằng pin mặt trời và lưu trữ bằng pin Lithium-ion.

Trong đó, GS Martin Andrew Green (Australia) là người tiên phong phát triển công nghệ bộ phát thụ động và tiếp điểm phía sau PERC cho pin mặt trời. GG Stanley Whittingham - nhà khoa học người Mỹ gốc Anh - là người khởi xướng và khám phá ra nguyên lý hoạt động của pin Lithium-ion. GSRachid Yazami - nhà khoa học Maroc - đã khám phá ra sự xen kẽ điện hóa thuận nghịch của các ion Lithium với than chì và nhiệt động lực học của quá trình sạc và xả pin. GS Akira Yoshino (Nhật Bản) có công trình tiên phong trong việc sử dụng muội than ở cực âm của pin Lithium-ion.

Theo GS Yazami, công nghệ Lithium-ion đã được sử dụng lượng lớn vào năm ngoái và ngày càng tăng lên. Ông cho rằng tương lai nằm ở việc phát triển xe chạy điện. Ông cũng kỳ vọng lần sau tới Việt Nam, ông sẽ thấy thêm nhiều xe điện hơn, không khí ngày trong lành hơn. Đây là điều tốt đẹp cho tương lai chúng ta.

Cũng chia sẻ sau khi nhận giải, GS Yoshino cho hay pin Lithium-ion nhỏ nhẹ, sạc được là công cụ để chúng ta thúc đẩy xã hội linh hoạt và bền vững hơn.

"Pin Lithium-ion đang dần đóng vai trò quan trọng, tạo nên xã hội tương lai bền vững. Tôi tin là vậy. Đây là công cụ để dẫn dắt chúng ta hướng tới sự phát triển ngày càng bền vững", ông bày tỏ sự tin tưởng.

Nhà khoa học Việt Nam đầu tiên được vinh danh tại VinFuture Prize

Trong mùa giải năm nay, VinFuture cũng trao 3 giải đặc biệt.

Trong đó, giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển được trao cho công trình phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu của GS Gurdev Sinh Khush (Đại học California, Davis, Mỹ) và GS Võ Tòng Xuân, nhà khoa học hàng đầu về nông nghiệp Việt Nam. GS Xuân cũng là người Việt đầu tiên được vinh danh tại giải thưởng VinFuture.

Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển thuộc về GS Gurdev Sinh Khush và GS Võ Tòng Xuân. Ảnh: Việt Linh.

Chia sẻ sau khi nhận giải, GS Khush cho biết ông làm việc các viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế trong hơn 35 năm qua. Giống gạo nhóm ông mới phát triển có năng suất cao hơn 2 lần so với các giống truyền thống.

Ông cho rằng giống gạo mới giúp con người đạt thành quả mới trong cách mạng xanh, củng cố nỗ lực đảm bảo an ninh lương thực và thịnh vượng.

Trong khi đó, GS Võ Tòng Xuân chia sẻ ông nhận giải thưởng này thay mặt người vợ quá cố, đồng nghiệp, sinh viên của ông tại trường Nông nghiệp - Đại học Cần Thơ và hàng triệu ng nông dân Đồng bằng Sông Cửu Long.

Theo ông, việc ứng dụng các giống gạo mới để đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long giúp đạt năng suất lúa cao hơn cũng như cải thiện sinh kế cho nông dân khu vực này.

"Vì thế, chúng ta đã đóng góp vào sự vươn lên của Việt Nam, trở thành một trong 3 nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới", GS Xuân nói.

Nghiên cứu về Peptide giống Glucocagon 1 giành giải đặc biệt

Trong khi đó, giải đặc biệt thứ 2, dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới, được trao cho cho công trình khám phá vai trò của Peptide giống Glucocagon 1 là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả giúp thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới với các bệnh thoái hoá thần kinh.

Bốn nhà khoa học nhận giải gồm GS Daniel Joshua Drucker, GS Joel Francis Habener, GS Jens Juul Holst, GS Svetlana Mojsov.

Ba nhà khoa học nhận giải đặc biệt dành cho các nhà nghiên cứu lĩnh vực mới (GS Joel Francis Habener vắng mặt). Ảnh: Việt Linh.

"Khoa học luôn có nhiều thử thách và trong những ngày tháng khó khăn, tôi luôn được hỗ trợ của cha mẹ, vợ và con cháu giúp tôi vượt qua những năm đó. Sự công nhận này cũng là thành quả kết tinh của hàng nghìn nghiên cứu sinh, những tình nguyện viên tham gia thử nghiệm và bệnh nhân, những người tình nguyện tham gia thử nghiệm lâm sàng", GS Daniel Joshua Drucker chia sẻ khi nhận giải.

Ông nói thêm gần đây, một tạp chí khoa học đã coi phát minh này là Phát minh của năm và GLP-1 tiếo tục là nền tảng cải thiện sức khỏe con người toàn cầu. GS Jens Juul Holst cũng cho rằng đây là đột phá trong năm nay về khoa học công nghệ.

Ông Holst cho biết công trình của họ bắt đầu từ năm 1980. Nhóm nghiên cứu cũng không nghĩ họ sẽ đạt được tiến triển xa như hôm hay. Ông hy vọng tiềm năng GPL-1 tiếp tục được tận dụng và nhờ đó thực sự giải quyết được vấn đề liên quan bệnh tiểu đường và béo phì.

Giải thưởng đặc biệt cho nhà khoa học nữ

Ở mùa giải năm nay, Susan Solomon nhận giải thưởng cho nhà khoa học nữ với công trình Khám phá cơ chế gây suy giảm tầng ozon ở Nam Cực góp phần thúc đẩy nghị định thư Montreal - một nỗ lực quan trọng giúp giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính trên toàn cầu.

GS Solomon nhận giải thưởng trị giá 500.000 USD cho công trình nghiên cứu liên quan đến tầng ozon. Ảnh: Việt Linh.

Bà cho biết bà từ năm 29 tuổi, bà bắt đầu tham gia tìm hiểu lỗ thủng tầng ozon và đến nay, tầng ozon có dấu hiệu đang phục hồi. Đây là kết quả của người dân toàn thế giới cùng chung tay kiểm soát chất hóa học gây hạ tầng.