Trong kỳ nghỉ cuối tuần cuối cùng của năm 2017, phòng vé Bắc Mỹ chứng kiến Star Wars: The Last Jedi vượt Beauty and the Beast để trở thành bộ phim ăn khách nhất năm tại thị trường với 533 triệu USD.
Qua đó, bom tấn mới nhất của Disney và Lucasfilm cũng chính thức cán mốc doanh thu 1 tỷ USD toàn cầu. Nhưng liệu đó có phải là cái kết vui vẻ cho ngành công nghiệp điện ảnh Hollywood sau một năm đầy biến động?
Lượng vé bán ra giảm mạnh
11,1 tỷ USD là con số mà phòng vé Bắc Mỹ thu được trong năm 2017. Đây là con số cao thứ ba mọi thời đại, đồng thời đánh dấu năm thứ ba liên tiếp thị trường điện ảnh lớn nhất thế giới vượt mức 11 tỷ USD. Nhưng nếu so sánh với 2016, thành tích năm qua giảm khoảng 2,3%.
Đầu 2017, các nhà rạp tại Bắc Mỹ hân hoan chào đón nhiều cú hit bất ngờ, mà đáng kể nhất là Split và Get Out. Cộng thêm bom tấn Beauty and the Beast, cũng như sự xuất hiện sớm của bom tấn Fast & Furious 8, khoảng bốn tháng đầu năm có thể coi là tương đối thành công đối với Hollywood.
 |
| Nhờ Star Wars: The Last Jedi, doanh thu phòng vé Bắc Mỹ của 2017 chỉ giảm 2,3% so với 2016. Nhưng có một thực tế đáng lo ngại hơn đằng sau con số đó. Ảnh: Disney. |
Nhưng hàng loạt bộ phim hè không đạt doanh thu như kỳ vọng như Baywatch, King Arthur: Legend of the Sword, Alien: Covenant, Pirates of the Caribbean: Salazar’s Revenge, The Mummy, Transformers: The Last Knight… đã đẩy tất cả vào trạng thái hoang mang.
Một số bộ phim ăn khách như Guardians of the Galaxy Vol. 2, Wonder Woman, Spider-Man: Homecoming, Dunkirk… cũng chỉ có thể giúp tổng doanh thu phòng vé mùa hè tại Bắc Mỹ đạt mức 3,8 tỷ USD. Con số tụt tới 14,6% so với mùa hè 2016, và là thành tích tệ hại nhất kể từ mùa hè 2006 (3,7 tỷ USD).
Dòng phim kinh dị thêm một lần nữa “cứu vớt” thị trường Bắc Mỹ với Annabelle: Creation và IT trong khoảng thời gian mùa thu. Thor: Ragnarok tiếp tục giúp thị trường nuôi thêm hy vọng, để rồi các nhà rạp lại bị “dội cho gáo nước lạnh” bởi Justice League - tác phẩm có doanh thu kém nhất của DCEU dù quy tụ nhiều siêu anh hùng lừng lẫy như Batman, Superman, Wonder Woman…
Cuối cùng, Star Wars: The Last Jedi xung trận và cuốn phăng đi tất cả. Sau hơn nửa tháng phát hành, phim thu hơn nửa tỷ USD tại riêng Bắc Mỹ. Nhưng tốc độ kiếm tiền của bom tấn kém tương đối xa phần bảy - The Force Awakens (2015), một phần bởi nội dung phim gây ra tranh cãi ngay trong chính cộng đồng fan Chiến tranh giữa các vì sao.
Tổng doanh thu toàn năm của Bắc Mỹ rốt cuộc chỉ giảm 2,3% so với 2016. Nhưng có một con số khiến toàn ngành công nghiệp cảm thấy lo ngại hơn rất nhiều. Theo thống kê từ các studio, chỉ có 1,26 tỷ lượt vé được bán ra trong 2017, tức giảm 4% so với 2016. Đây cũng là lượng vé bán ra thấp nhất kể từ năm 1995 của thị trường!
Những thách thức khổng lồ
Nhiều tác phẩm giải trí ra rạp hồi mùa hè của Hollywood không có chất lượng quá cao và bị khán giả quay lưng. Song, có một thực tế rằng khái niệm thưởng thức phim ảnh đã mở rộng hơn rất nhiều. Đại chúng có thể thoải mái sử dụng các dịch vụ như Netflix hay Amazon Prime để thưởng thức phim tại gia với cái giá thực sự dễ chịu.
Trong những ngày cuối năm, Hollywood chứng kiến vụ sáp nhập lịch sử khi Walt Disney mua 21st Century Fox của Rupert Murdoch với cái giá 52,4 tỷ USD. Theo đó, “nhà chuột” chuẩn bị tiếp quản hàng loạt thương hiệu điện ảnh bom tấn như Avatar, X-Men, Fantastic Four, Alien, Predator…
Giới chuyên gia cho rằng một phần quyết định của Murdoch đến từ việc ông trùm truyền thông trông thấy trước sự đi xuống của ngành công nghiệp chiếu rạp, và tương lai hoàn toàn thuộc về các công ty chiếu phim trực tuyến.
 |
| Lớn tiếng chỉ trích giới phê bình trên Twitter cũng chẳng giúp The Rock và bộ phim Baywatch của anh trở nên ăn khách hơn. Ảnh: Paramount. |
Ở chiều hướng ngược lại, giá vé xem phim ngày một tăng cao và khiến khán giả trở nên kén chọn hơn trước khi quyết định rút hầu bao. Chính điều này khiến tiếng nói của các trang chấm điểm phim như Rotten Tomatoes, Metacritic, hay thậm chí là những bài bình luận phim trên mạng xã hội trở nên có trọng lượng hơn rất nhiều.
Không ít dự án bom tấn “ngã sấp mặt” bởi những bài bình luận trái chiều sớm từ giới truyền thông, và khiến chính các ngôi sao phải lên tiếng. Trường hợp điển hình chính là Dwayne “The Rock” Johnson khi anh sử dụng Twitter để bảo vệ Baywatch trước những lời chỉ trích của báo giới. Song, nỗ lực của ngôi sao hành động cũng chẳng thể giúp tác phẩm hài hước trở nên ăn khách hơn.
Greg Foster - Giám đốc của IMAX Entertainment - đã chia sẻ trên tờ Los Angeles Times rằng: “Người tiêu dùng nay có quá nhiều công cụ để quyết định xem họ nên bỏ tiền để giải trí như thế nào và ở đâu. Họ sớm biết điều gì phù hợp với họ, điều gì không”.
Trở lại câu chuyện Disney thâu tóm Fox, số đông khán giả hân hoan khi thấy các dị nhân X-Men nay có cơ hội gia nhập Vũ trụ Điện ảnh Marvel - thương hiệu phim chiếu rạp ăn khách nhất lịch sử với doanh thu hơn 13,5 tỷ USD sau 17 tác phẩm. Nhưng nỗi lo về thế độc quyền cũng bắt đầu nảy sinh từ đây.
 |
| Vấn đề độc quyền ngày một trở nên lớn hơn sau khi Disney thâu tóm Fox với giá 52,4 tỷ USD. Ảnh: Variety. |
Theo thống kê của trang Box Office Mojo, trong năm 2017, doanh thu của Walt Disney và Warner Bros. chiếm tới 40% thành tích toàn ngành. Mới cách đây 5 năm, hai studio đứng đầu là Sony và Warner Bros. chỉ chiếm 30%.
Xét về mặt tác phẩm, có 165 bộ phim được phát hành trên diện rộng trong năm 2017. Trong đó, 20 tác phẩm ăn khách nhất chiếm tới 51% lượng vé bán ra. Cũng 5 năm trước, 20 bộ phim ăn khách nhất chỉ chiếm 40% tổng lượng vé.
Người thắng sẽ thắng lớn, còn kẻ bại sẽ bại thê thảm. Như trong tuần 15/12/2017, Star Wars: The Last Jedi của Disney mở màn với thành tích 220 triệu USD, qua đó trở thành tác phẩm thứ tư trong lịch sử ra quân ở mức trên 200 triệu USD sau The Avengers (2012), Jurassic World (2015) và Star Wars: The Force Awakens (2015).
Đối thủ trực tiếp của Chiến tranh giữa các vì sao VIII là Ferdinand. Nhắm tới đối tượng khán giả gia đình, bộ phim xoay quanh một chú bò to lớn nhưng đa cảm của hãng Fox tiêu tốn 111 triệu USD để sản xuất.
Nhưng sau ba ngày đầu trình chiếu, phim chỉ thu vỏn vẹn 13 triệu USD nội địa, tức kém 17 lần so với The Last Jedi. Cần phải nói thêm rằng Ferdinand có chất lượng không tệ, nhưng việc ra mắt ở thời điểm sai lầm đã khiến chú bò “lên đĩa”.
Thay đổi để hướng tới tương lai
Dù thế nào, bản thân chất lượng mỗi bộ phim vẫn là điều quan trọng nhất. Trong một năm đầy ắp những âu lo, Hollywood lại bộc lộ sự thiếu ý tưởng đến đáng ngại. Không phải tự nhiên mà Split hay Get Out hồi đầu 2017 lại ăn khách, bởi đây là các bộ phim có nhiều đột phá về mặt câu chuyện và cách kể chuyện so với dòng kinh dị.
Còn nhắc tới chuỗi phim hè 2017 thất bại, khán giả sẽ thấy toàn những bộ phim tiền truyện, hậu truyện, làm lại, hoặc tái khởi động, như Pirates of the Caribbean 5, Transformers 5, Alien: Covenant…
Nếu như Beauty and the Beast gặt hái kết quả tốt khi nhắm tới đối tượng gia đình, thì hàng loạt siêu anh hùng trong năm qua giành thắng lợi nhờ sự tươi mới. Đó là một Wonder Woman đầy quả cảm, một Spider-Man vô cùng trẻ trung, và một Thor cực kỳ hài hước.
 |
| Đạo diễn Patty Jenkins cùng ngôi sao Gal Gadot đã tạo ra một những câu chuyện điện ảnh đẹp nhất năm 2017 với Wonder Woman. Ảnh: Warner Bros. |
Trong khi nữ hùng do Gal Gadot mới có phim riêng đầu tiên, thì hai siêu anh hùng còn lại thuộc MCU được các nhà sản xuất mạnh dạn đưa ra những thay đổi cần thiết để gây tò mò cho khán giả. Do đó, một nhân vật cũ hoặc một câu chuyện cũ hoàn toàn có thể trở nên ăn khách nếu như đội ngũ sản xuất tìm ra hướng tiếp cận tích cực.
Cũng từ thành công của Wonder Woman, Hollywood có lẽ nên đặt nhiều niềm tin hơn cho phái đẹp, cả ở trước và đằng sau ống kính. Ngay cả Beauty and the Beast lẫn Star Wars: The Last Jedi thực tế cũng có nhân vật chính là nữ.
Và bộ phim hài ăn khách nhất Bắc Mỹ trong 2017 là Girls Trip. Đây là tác phẩm mang mô-típ giống The Hangover (2010), nhưng có bốn nhân vật trung tâm là những cô gái da màu. Rốt cuộc, đây chính là một trong những bất ngờ lớn nhất tại phòng vé của năm với doanh thu 140 triệu USD, so với ngân sách chỉ là 20 triệu USD.
Liên quan tới chất lượng phim, các tác phẩm sẽ hưởng lợi lớn nếu như phản hồi trên Rotten Tomatoes hay mạng xã hội là tích cực từ sớm. Một số nhà sản xuất cho rằng điểm tổng hợp từ giới phê bình của Rotten Tomatoes sẽ khiến doanh thu ra mắt có thể tăng hoặc giảm tới 50% so với dự đoán ban đầu.
Rất khó để tìm ra công thức chặt chẽ liên quan giữa Rotten Tomatoes với kết quả doanh thu ra mắt. Nhưng nhiều bộ phim trong năm qua như The Dark Tower, Geostorm hay The Snowman đã chịu “thảm cảnh” tại phòng vé sau khi bị báo chí trù dập.
 |
| Thất bại của Justice League có thể khiến cả DCEU thay đổi. Ảnh: Warner Bros. |
Hoặc trường hợp điển hình hơn cả là Justice League. Bom tấn ban đầu được dự đoán thu 120 triệu USD nội địa sau ba ngày, nhưng con số cứ thế thấp dần sau khi nhận điểm thấp trên Rotten Tomatoes, và thành tích thực tế cuối cùng chỉ dừng lại ở mức 93,8 triệu USD.
Nếu nhìn sang phía bên kia của Thái Bình Dương, các studio tại Bắc Mỹ có lẽ sẽ cảm thấy dễ chịu hơn đôi chút. Theo ước tính, doanh thu từ các thị trường quốc tế trong năm 2017 dự kiến đạt mức 39,4 tỷ USD, tức cao hơn 2% so với 2016.
Dĩ nhiên, Trung Quốc tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong mức phát triển ấy. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc Hollywood sẽ tiếp tục phải cam chịu với những luật lệ mà quốc gia tỷ dân đưa ra, trong đó có việc chia sẻ doanh thu với nhà rạp ở mức thấp, hoặc chịu lặng lẽ vắng mặt trong hai khoảng thời gian mỗi năm và giúp mở đường cho những chiến thắng kiểu như Chiến lang 2.
