"Tôi đã nhiều lần được hỏi trong cuộc phỏng vấn rằng đã kết hôn và sinh con chưa, thậm chí bị yêu cầu phải cam kết không sinh con trong vòng 2 năm. Trong môi trường lao động như thế này, càng kéo dài thời gian nghỉ thai sản, phụ nữ sẽ càng khó tìm việc", Song Tianjiao, một người đang đi tìm việc làm, chia sẻ với The Paper.
"Báo cáo khảo sát tình trạng nơi làm việc của phụ nữ Trung Quốc năm 2021" cho thấy gần 60% phụ nữ được hỏi về tình trạng kết hôn và sinh con trong quá trình tìm kiếm việc làm.
Sau nhiều lần đi xin việc, Song Tianjiao đã đặt mục tiêu vào các cơ quan trong nhà nước. "Là một phụ nữ chưa lập gia đình, tôi không muốn bị buộc phải lựa chọn giữa sự nghiệp và gia đình khi quyết định có con trong tương lai".
 |
| Nhiều người lo ngại bị phân biệt đối xử, mất cơ hội thăng tiến nếu mang thai và sinh con. Ảnh: Shutterstock. |
Lo mất việc khi nghỉ dài ngày
Hơn 20 tỉnh ở Trung Quốc đã liên tiếp khởi xướng việc sửa đổi các quy định về dân số và kế hoạch hóa gia đình, đồng thời đưa ra các biện pháp khuyến khích sinh đẻ. Nhiều địa phương kéo dài thời gian nghỉ thai sản cho các cặp vợ chồng.
Ngoài thời gian nghỉ thai sản 98 ngày tiêu chuẩn theo luật định, nhiều địa phương còn cho phép lao động nữ nghỉ thêm 30-60 ngày. Trong khi Bắc Kinh sửa đổi thời gian nghỉ thêm từ 30 ngày lên 60 ngày, tỉnh Giang Tây nâng lên 90 ngày.
Một số tỉnh còn phân loại thời gian nghỉ phép, ví dụ Hà Bắc quy định sinh con thứ nhất và thứ 2 được nghỉ phép thêm 60 ngày, từ con thứ 3 được nghỉ 90 ngày. Tại Thiểm Tây, nhân viên nữ sinh con thứ 3 được nghỉ 6 tháng có lương.
Trong khi nhiều người ủng hộ tăng trợ cấp sinh con, không ít phụ nữ lo lắng phải đối mặt áp lực lớn hơn trong tìm kiếm việc làm, có nguy cơ thất nghiệp sau sinh nếu nghỉ quá lâu.
Nhiều người lo ngại việc kéo dài thời gian nghỉ thai sản có thể làm trầm trọng hơn tình trạng phân biệt giới tính nơi làm việc - vốn là vấn đề nhức nhối tại đất nước tỷ dân.
 |
| Thời gian nghỉ thai sản kéo dài có thể làm gia tăng nguy cơ mất việc của nữ giới sau khi sinh. Ảnh: Getty. |
Wang Tianyu, phó giáo sư tại Trường Lao động và Nhân lực thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc, cho rằng việc nghỉ thai sản liên quan đến nhiều vấn đề như chi tiêu tiền lương, tác động khi nghỉ việc, và chi phí thuê người khác thay thế.
Trong thực hiện quyền lợi sinh đẻ hiện nay, nhìn chung doanh nghiệp nhà nước tốt hơn doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp lớn tốt hơn doanh nghiệp nhỏ.
"Điều này không có nghĩa các công ty tư nhân hoặc doanh nghiệp nhỏ thiếu tinh thần trách nhiệm xã hội, mà do họ có ít nhân viên và gặp nhiều khó khăn hơn trong hoạt động. Họ phải tính toán tỉ mỉ vấn đề nhân sự".
Đảm bảo lợi ích
Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng mấu chốt là phải cân bằng được lợi ích của các bên. Không nên để các gia đình và doanh nghiệp gánh chịu hết chi phí sinh đẻ.
Wang Tianyu tin rằng nếu các công ty không thể chấp nhận chi phí nghỉ thai sản tăng lên, họ có thể gia tăng sự phân biệt đối xử trong quá trình tuyển dụng.
Wu Zeyu, người đứng đầu bộ phận nhân sự của một công ty công nghệ, nói rằng: "Trong một ngành công nghiệp như của chúng tôi, vốn được cập nhật rất nhanh, nếu một nhân viên nữ nghỉ sinh nửa năm thì rất có thể phải đối mặt với việc 'bị gạt ra ngoài lề ở nơi làm việc'.
Vì vậy, những nhân viên nữ đang có kế hoạch sinh con phải điều chỉnh kế hoạch của mình và trở lại văn phòng trước thời hạn, hoặc sẵn sàng tinh thần bị sa thải và chuyển công tác".
 |
| Cần cân bằng lợi ích và trách nhiệm để các cặp vợ chồng tự tin sinh con. |
Theo Li Lingyun, phó giáo sư tại Trường Kinh tế và Luật thuộc Đại học Khoa học Chính trị và Luật Đông Trung Quốc, kéo dài thời gian nghỉ thai sản có thể làm gia tăng sự phân biệt giữa các nhà tuyển dụng.
"Nói chung, các cơ quan nhà nước, tổ chức công, doanh nghiệp nhà nước và các đơn vị khác trong hệ thống có những đảm bảo tốt hơn cho quyền sinh sản và phát triển nghề nghiệp của lao động nữ.
Đối với những ngành vốn đã có sự phân biệt giới tính, những ngày nghỉ kéo dài sẽ khiến sự phân biệt đối xử rõ ràng hơn. Khi nhiều lao động nữ muốn bước vào một nơi được bảo vệ quyền tốt hơn, sự cạnh tranh sẽ trở nên gay gắt".
Li Lingyun phân tích rằng lương nghỉ phép nên được chia thành hai phần.
Trong thời gian 98 ngày nghỉ thai sản, căn cứ vào căn cứ đóng bảo hiểm thai sản, cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ cấp tiền thai sản cho người sử dụng lao động để trả lương, nếu mức trợ cấp thấp hơn mức lương ban đầu của người lao động thì người sử dụng lao động phải bù.
"Tốt hơn hết là nên bắt đầu đối xử tử tế với nhân viên nữ trong thời kỳ sinh đẻ, đảm bảo thực hiện đầy đủ chế độ nghỉ thai sản, trả đủ tiền khi họ sinh con, không 'dán nhãn' và không có các hành vi phân biệt đối xử. Điều này là một cách quan trọng để các công ty hoàn thành trách nhiệm xã hội của mình", Wang Tianyu nói.
Ngoài việc kéo dài thời gian nghỉ sinh cho người mẹ, một điểm nổi bật khác của lần sửa đổi này là bổ sung chế độ nghỉ thai sản cho nam.
Ví dụ, Thượng Hải quy định cả nam và nữ được nghỉ chăm sóc con cái, tỉnh Giang Tây cấp thêm 30 ngày cho nam nghỉ dưỡng sức, thành phố Thiên Tân quy định nam giới được nghỉ 15 ngày làm cha...
Lương cho nam giới trong thời gian này cũng được bảo hiểm xã hội chi trả.
Wang Tianyu cho rằng điều này sẽ giúp định hình lại việc phân chia trách nhiệm chăm sóc con cái trong gia đình.
