 |
Tại trường St. Jan de Doper, một nhóm học sinh mẫu giáo ngồi thành vòng tròn, khi cô giáo Marian Jochems, lật mở cuốn sách tranh. Các tranh này có một số động vật như gấu, cá sấu ôm nhau.
"Tại sao họ lại ôm nhau?" - cô giáo hỏi cả lớp.
“Bởi vì họ thích nhau” - một bé gái trả lời.
Jochems tiếp tục hỏi các bé nghĩ xem mình thích ai nhất. Một số đứa trẻ nói mẹ hoặc bố của chúng. Bé gái khác nói yêu quý em gái nhất. Một vài trẻ chia sẻ về bạn học ở lớp.
“Cảm giác thế nào khi người đó ôm bạn?” - cô Jochems hỏi.
“Con cảm thấy ấm áp từ bên trong, lo lắng và hồi hộp” - một cậu bé trả lời.
Những bài học như trên được thiết kế để trẻ em suy nghĩ và nói về kiểu thân mật tốt hoặc không tốt. Nó nằm trong số những tiết học thuộc chương trình giáo dục giới tính, dạy về tình dục và các mối quan hệ cho trẻ em tại Hà Lan. Các khóa học như vậy được đưa vào giảng dạy từ khi trẻ lên 4 tuổi.
Lộ trình rõ ràng
Tại Hà Lan, lộ trình dạy về sức khỏe giới tính, tình dục cho trẻ rất rõ ràng. Các bài học đầu tiên tập trung vào nhận thức về cơ thể. Ví dụ, học sinh vẽ lên cơ thể các bé trai, bé gái, kể chuyện về những người bạn đang tắm cùng nhau, thảo luận xem ai thích làm điều đó và ai không.
Đến 7 tuổi, các bé sẽ học cách gọi tên chính xác bộ phận trên cơ thể, bao gồm cả bộ phận sinh học. Trẻ cũng được tìm hiểu về các kiểu gia đình khác nhau, ý nghĩa của việc trở thành người bạn tốt hay quá trình lớn lên trong bụng mẹ thế nào.
Theo ông Ineke van der Vlugt, chuyên gia về phát triển tình dục thanh thiếu niên của Viện nghiên cứu tình dục Hà Lan Rutgers WPF: “Mọi người thường nghĩ chúng tôi ngay lập tức nói về quan hệ tình dục với trẻ mẫu giáo. Nhưng dạy về tình dục còn nhiều hơn thế. Đó là hình ảnh cá nhân, phát triển bản sắc riêng, vai trò giới tính và học cách thể hiện bản thân, mong muốn, ranh giới”.
 |
| Từ khi lên 4 tuổi, trẻ em tại Hà Lan đã được học về tình dục với bài giảng như giới tính, các mối quan hệ và cách nói không khi ai đó động chạm cơ thể. Ảnh: Freepik. |
Điều này đồng nghĩa từ khi lên 4 tuổi, trẻ em ở Hà Lan đã được học cách giao tiếp và nói không khi bị người lạ mặt chạm vào. Mục tiêu là đến 11 tuổi, trẻ đủ thoải mái để hiểu về các cuộc thảo luận liên quan sinh sản, tình dục an toàn, lạm dụng tình dục. Các khóa học này còn gọi là tuần lễ “Spring Fever”.
Ở lớp mẫu giáo, trẻ sẽ không được đề cập rõ ràng về tình dục mà đó là những cuộc trò chuyện cởi mở, trung thực xoay quanh tình yêu, các mối quan hệ. Theo luật, tất cả học sinh tiểu học ở Hà Lan phải được giáo dục giới tính dưới bất kỳ hình thức nào đó. Hệ thống giáo dục cho phép nhà trường được lựa chọn cách tiếp cận linh hoạt, phù hợp.
Song, dù bằng cách nào, chính phủ yêu cầu các bài học phải giải quyết được vấn đề cốt lõi. Đó là khuyến khích sự tôn trọng với tất cả sở thích tình dục, giúp trẻ phát triển kỹ năng bảo vệ bản thân khỏi bị ép buộc, đe dọa và lạm dụng tình dục. Nguyên tắc cơ bản rất đơn giản: Phát triển giới tính là quá trình bình thường mà tất cả người trẻ tuổi đều trải qua và họ có quyền được cung cấp thông tin thẳng thắn, đáng tin cậy về chủ đề này.
TS Van der Vlugt nhấn mạnh: “Có những lo ngại của xã hội về việc tình dục hóa trên các phương tiện truyền thông có thể có tác động tiêu cực đến trẻ em. Chúng tôi muốn chứng minh tình dục cũng liên quan sự tôn trọng, thân mật và an toàn”.
Bài học về tình yêu
Sabine Hasselaar đang là giáo viên dạy trẻ 11 tuổi. Trong lớp học gần đây, Hasselaar đặt ra hàng loạt các tình huống giả định cho học sinh về cách ứng xử khi đang hôn ai đó; một cô gái nhảy trong bữa tiệc khiến chàng trai bên cạnh có cảm giác muốn làm tình; bạn của trẻ đang khoe những bức ảnh khiêu dâm khiến trẻ khó chịu…
Cả lớp thảo luận về từng tình huống và cách giải quyết ra sao. Hasselaar nhận định: “Mọi người đều có quyền đặt ra giới hạn của riêng mình và không ai được phép vượt qua những giới hạn đó”.
 |
| Tại Hà Lan, mọi câu hỏi, mọi mối quan hệ đều được tôn trọng và phụ huynh, giáo viên có trách nhiệm giải đáp, định hướng trẻ đến điều đúng đắn. Ảnh: Freepik. |
Trong lớp cũng có “hộp câu hỏi ẩn danh”. Học sinh gửi câu hỏi vào chiếc hộp, sau đó, giáo viên sẽ đưa vấn đề đó ra trước lớp để cùng bàn luận. Theo cô Hasselaar, với những lớp học như vậy, không có gì là cấm kỵ, ngay cả vấn đề đồng tính cũng được trao đổi cởi mở.
Cô từng chia sẻ với trẻ khi nhận được câu hỏi về chủ đề này: “Không có gì lạ khi một số nữ sinh thích các bạn nữ khác hơn là bạn nam. Đó là cảm giác mà bạn không thể thay đổi, như là đang yêu vậy. Sự khác biệt duy nhất là đó là bạn yêu một người cùng giới”. Và trên thực tế, hầu hết câu hỏi từ các sinh viên của cô không hề liên quan tình dục. “Chủ yếu trẻ tò mò về tình yêu. Tôi nhận được rất nhiều câu hỏi như ‘em phải làm gì nếu tôi thích một ai đó?’ hoặc ‘làm cách nào để rủ ai đó đi chơi với mình?'”, nữ giáo viên nói thêm.
Cô cũng nhấn mạnh những câu hỏi như vậy cần được coi trọng như câu hỏi về tình dục. Các bài giảng hướng đến việc giúp trẻ an toàn và hiểu rủi ro khi quan hệ tình dục. Nhưng người soạn giáo án cũng mong muốn trẻ biết về mặt tích cực, thú vị của việc quan tâm đến ai đó và mối quan hệ lành mạnh. Đó là lý do một số bài học trao đổi về buổi hẹn hò đầu tiên hay cách chia tay với ai đó văn minh.
Sau cấp tiểu học, trẻ có thể tiếp tục được dạy những bài giảng về chủ đề này với chương trình Long Live Love. “Ở Mỹ, người lớn có xu hướng coi những người trẻ tuổi như những ‘quả bom hormone’ chờ nổ. Nhưng tại Hà Lan, chúng tôi có niềm tin mãnh liệt những người trẻ có thể yêu và làm chủ các mối quan hệ”, nhà xã hội học Amy Schalet, chuyên gia nghiên cứu về thái độ văn hóa với tình dục vị thành niên, nhận định.
Vị chuyên gia Schalet nói: “Nếu bạn coi tình yêu và các mối quan hệ là mỏ neo cho tình dục, việc nói về nó với một đứa trẻ sẽ dễ dàng hơn nhiều. Ngay cả khi đó là những trẻ nhỏ”.
Cung cấp kiến thức để trẻ học cách tự bảo vệ
Cách tiếp cận của Hà Lan với vấn đề tình dục đã thu hút sự quan tâm của nhiều người, nhất là khi các thống kê về sức khỏe tình dục thanh thiếu niên ở nước này rất tốt.
Trung bình, thanh thiếu niên ở Hà Lan không quan hệ tình dục ở độ tuổi sớm, con số này thấp hơn nhiều lần tại châu Âu hay Mỹ. Các nhà nghiên cứu phát hiện trong số người 12-25 tuổi ở Hà Lan, hầu hết đều có trải nghiệm tình dục đầu tiên “vui vẻ và tự nguyện”.
Trong khi đó, tại Mỹ, 66% thanh thiếu niên mong muốn có thể làm “chuyện ấy” lần đầu tiên muộn hơn những gì đã trải qua.
Một nghiên cứu từ Rutgers WPF cho thấy 9/10 thanh, thiếu niên của nước này sử dụng các biện pháp tránh thai trong lần “vượt rào” đầu tiên. Dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới cũng cho thấy thanh, thiếu niên Hà Lan nằm trong số những người sử dụng thuốc tránh thai nhiều nhất.
Ngân hàng Thế giới thống kê tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên tại Hà Lan thấp nhất thế giới, chỉ bằng 1/5 của Mỹ. Tỷ lệ nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng thấp. Nhiều yếu tố góp phần tạo nên những con số này, trong đó, chính sách giáo dục giới tính chủ động cho trẻ em đứng hàng đầu.
Tại Hà Lan, bao cao su cũng có sẵn trong các máy bán hàng tự động, thuốc tránh thai miễn phí cho bất kỳ ai dưới 21 tuổi.
Một báo cáo của Liên Hợp quốc năm 2008 cho thấy giáo dục giới tính toàn diện sẽ giúp trẻ khám phá thái độ và giá trị của bản thân, đồng thời cung cấp đầy đủ kiến thức cho trẻ thực hành, ra quyết định hay những kỹ năng sống, lựa chọn sáng suốt về tình dục.
Một nghiên cứu khác cũng cho thấy những sinh viên hoàn thành chương trình giáo dục giới tính toàn diện ở Hà Lan có xu hướng quyết đoán và giao tiếp tốt hơn.
 |
| Các học sinh tại Anh được học về quá trình một đứa trẻ hình thành trong bụng mẹ đến khi chào đời. Ảnh: Guardian. |
Robert van der Gaag, Trung tâm y tế công cộng khu vực của Central Holland, Hà Lan, nhấn mạnh vai trò của các chương trình giáo dục giới tính: “Chúng ta phải giúp những người trẻ tuổi định hướng tất cả lựa chọn mà họ phải đối mặt và đứng lên bảo vệ bản thân trong mọi tình huống tình dục”.
Tại quốc gia này, trách nhiệm cũng hướng về các bậc cha mẹ. Trường học có các buổi học dành cho cha mẹ nhằm cung cấp công cụ, phương pháp nói chuyện với con cái về chuyện tình dục. Các chuyên gia sức khỏe khuyến cáo bậc cha mẹ nên nắm bắt tín hiệu từ con cái và biến nó thành một cuộc trò chuyện liên tục, thay vì lời gợi mở vụng về, chỉ có "chim và ong bướm". Ví dụ, nếu bạn bắt gặp con đang thủ dâm, đừng phản ứng tiêu cực hay bày tỏ thái độ chỉ trích, la mắng hay trừng phạt. Chúng ta nên nói về nơi thích hợp mà con có thể làm chuyện này và cần giữ vệ sinh ra sao.
Tương tự Hà Lan, một số nơi ở Mỹ cũng cởi mở trong vấn đề này. Trường Công lập Chicago yêu cầu mỗi năm học sinh mẫu giáo đến lớp 4 cần có ít nhất 300 phút giáo dục giới tính. Thời lượng này nhiều gấp đôi so với học sinh lớp 5-12. Năm 2014, các trường tại hạt Broward, bang Floria, Mỹ, bắt đầu dạy giáo dục giới tính ít nhất mỗi năm một lần ở mọi cấp lớp. Chương trình giảng dạy bao gồm thông tin về các chủ đề như hình ảnh cơ thể, giới tính và phương tiện truyền thông xã hội.
Nhưng không phải quốc gia nào cũng đi theo cách giáo dục về tình dục, giới tính như Hà Lan. Tại bang Utah, Mỹ, quy định yêu cầu tiết chế thông điệp về vấn đề này với học sinh. Khu vực này cấm thảo luận về các chi tiết của quan hệ tình dục, ủng hộ đồng tính, tránh thai hay hoạt động tình dục trước hôn nhân.
