Zing đăng tải bài viết của bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Tấn Vũ, giảng viên khoa Y học cổ truyền, Đại học Y dược TP.HCM, về ba kích và tác dụng của dược liệu này với sức khỏe.
Ba kích là vị thuốc nổi tiếng và cũng là loại dược liệu quý hiếm, sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền. Dược liệu này có công dụng trị đau nhức xương khớp và là vị thuốc tăng lực, bổ cho cả nam và nữ.
Ba kích còn có tên khác là ba kích thiên, cây ruột gà, chẩu phóng xì (Hải Ninh), thao tẩy cáy, ba kích nhục, liên châu ba kích. Tên khoa học của ba kích là Morinda officianlis How, thuộc họ cà phê Rubiaceae. Người ta thường dùng rễ của cây ba kích phơi hay sấy khô.
Cây ba kích mọc ở ven rừng, trên đồi giữa các bụi bờ, bãi hoang, nhiều nhất ở Quảng Ninh (Hải Ninh, Hồng Quảng), Hà Nội, Phú Thọ, Bắc Ninh, Bắc Giang… Hiện cây dược liệu này không đủ nhu cầu sử dụng, cần nghiên cứu trồng thêm. Rễ được thu hoạch quanh năm, tốt nhất vào thu - đông.
 |
| Cây ba kích là dược liệu quý. Ảnh: Pinterest. |
Công dụng của ba kích
Các nhà nghiên cứu chỉ ra một số thành phần hóa học trong ba kích như: Rubiadin, Rubiadin-1-Methylether, Gentianine, Choline, Trigonelline, Carpaine, Gitogenin, Tigogenin, Quercetin, Luteolin, Vitamin B1, Vitamin C, Phytosterol, axit hữu cơ, các chất vô cơ như kali, natri, magiê, kẽm, đồng... Ngoài ra, trong rễ ba kích còn chứa một số thành phần như Antraglycozid, đường, nhựa và lượng nhỏ tinh dầu.
Về dược lý, nước sắc ba kích có tác dụng làm tăng sự co bóp của ruột và giảm huyết áp. Ba kích có vị cay ngọt, tính hơi ôn, có tác dụng ôn thận, trợ dương, mạnh gân cốt, khử phong thấp.
Qua điều trị thử nghiệm, vị thuốc ba kích được ghi nhận tác dụng như sau:
Với nam giới hoạt động sinh dục yếu, ba kích có tác dụng làm tăng khả năng giao hợp. Tuy không làm tăng đòi hỏi tính dục, ba kích giúp tăng cường sức dẻo dai. Hiện dược liệu này không được ghi nhận có tác dụng giống androgen (một loại hormone nam) trên lâm sàng.
Ba kích không làm thay đổi tinh dịch đồ nhưng trên thực tế có tác dụng hỗ trợ và cải thiện hoạt động sinh dục. Ngoài ra, dược liệu này hỗ trợ điều trị nam giới có tình trạng vô sinh nhẹ và suy nhược thể lực.
Các trường hợp tinh dịch ít, tinh trùng chết nhiều, không có tinh trùng, không xuất tinh khi giao hợp, sử dụng ba kích chưa thấy kết quả.
Với phụ nữ, ba kích tốt cho người khó thụ thai, thận dương hư, kinh nguyệt không đều, tử cung lạnh.
Với người cao tuổi có biểu hiện mệt mỏi, kém ăn, mất ngủ, người gầy yếu không có yếu tố bệnh lý, ba kích có tác dụng tăng lực rõ rệt. Điều này thể hiện qua những cảm giác chủ quan như đỡ mệt mỏi, ngủ ngon, ăn ngon và dấu hiệu khách quan như tăng cân, tăng cơ lực.
Với bệnh nhân đau mỏi các khớp, sau khi dùng ba kích dài ngày, các triệu chứng đau mỏi giảm rõ rệt.
 |
| Ba kích có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe cả nam và nữ. |
Để phát huy tác dụng, bên cạnh việc chọn đúng loại ba kích, người dùng cần chế biến đúng cách (bỏ lõi, phơi khô, bảo quản), kết hợp các vị thuốc khác. Nếu dùng độc vị, ba kích không phát huy hết tác dụng.
Trường hợp nóng trong người, táo bón kéo dài không nên dùng ba kích. Nguyên nhân là ba kích tính nóng, có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng này. Những người huyết áp thấp không nên dùng vì ba kích có tác dụng hạ huyết áp.
Rượu ba kích là nguyên nhân gây cương cứng kéo dài?
Trường hợp người đàn ông ở Hà Nội, cương dương suốt 30 giờ, phải nhập viện cấp cứu sau khi uống rượu ba kích có thể do nhiều nguyên nhân. Để chẩn đoán chính xác, bệnh nhân cần được thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng, kết hợp khai thác tiền sử dùng thuốc mới có thể kết luận được.
 |
| Nam bệnh nhân bị cương cứng kéo dài 30 giờ sau bữa tiệc với rượu ba kích. Ảnh: Bệnh viện cung cấp. |
Về lý thuyết, nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng cương đau dương vật kéo dài. Các nhóm nguyên nhân chính là bệnh lý về huyết học, đông máu, sử dụng thuốc, chất kích thích (rượu, cocaine, thuốc an thần, thuốc điều trị tăng huyết áp…), tiêm các chất hoạt mạch vào vật hang, thuốc tăng sinh hồng cầu điều trị thiếu máu do suy thận, thuốc làm tăng nồng độ hematocrit máu...
Chúng ta cũng không loại trừ nguyên nhân có thể ba kích đã ngâm tẩm với tân dược cường dương hoặc bệnh nhân uống rượu kèm tân dược cường dương. Trường hợp bệnh nhân uống rượu ba kích và sử dụng thuốc bôi, xịt để tăng tác dụng cường dương cũng cần được cân nhắc.
Từ trước tới nay, khoa học đông y chưa ghi nhận bản thân ba kích gây tác dụng dữ dội như vậy.
Y học cổ truyền có nhiều vị thuốc tốt cho "bản lĩnh đàn ông". Dù tốt đến đâu, điều quan trọng là dùng đúng thuốc, đúng bệnh. Điều này nghĩa là từng cá thể có thể sử dụng những loại thuốc khác nhau phù hợp với tình trạng sức khỏe. Lúc này, vị thuốc mới phát huy tác dụng tốt.
Lựa chọn đúng thuốc, đúng bệnh chỉ có thầy thuốc chuyên khoa y học cổ truyền mới đủ kiến thức để tư vấn. Việc dùng các cây cỏ này không đơn giản, phải chẩn đoán đúng bệnh, sau đó chọn đúng thuốc.
Vị thuốc được chọn là loại thảo dược đúng tên được mô tả trong y văn (thực tế dễ bị nhầm lẫn và làm giả). Vị thuốc cần được chế biến và bảo quản đúng cách do thuốc đông y nhiều vị chế biến khá cầu kỳ mới phát huy được dược tính và loại bỏ chất có hại (ba kích là một trong số đó).
Ngoài ra, nhiều loại thuốc cần được kết hợp với nhau theo các nguyên tắc của bài thuốc Đông y thì mới phát huy tác dụng.
Y học cổ truyền không có mẫu số chung trong việc dùng thảo dược để tăng bản lĩnh cho nam giới. Vì vậy, khi có nhu cầu về chăm sóc sức khỏe, bạn nên được tư vấn bởi thầy thuốc có chuyên môn.