Số phận của mứt Tết

“Một đôla, một đôla! Chỉ một đôla!”.

Đó là lời rao trong những ngày cuối cùng mà các chủ gian hàng nỗ lực để bán hết hàng trước khi Hội chợ Phố Người Hoa (Singapore) kết thúc vào đêm giao thừa Tết Nguyên đán 2024.

Trong những ngày cuối cùng của hội chợ, đồ ăn vặt tại đây có giá 5 USD thay vì 10 USD như ngày đầu tiên. Nếu mua với số lượng lớn, khách hàng có thể mua 5 hộp bánh quy với giá 20 USD thay vì 30 USD.

“Việc kinh doanh năm nay kém hơn năm ngoái khoảng 20%. Có nhiều người ghé qua xem nhưng không ai mua”, anh Xiao Yong, 33 tuổi, chủ một quầy bán đồ ăn nhanh trước khách sạn 1888 Collection, cho biết.

Các chủ gian hàng cố bán hết bánh mứt Tết trước khi Hội Chợ Phố Người Hoa kết thúc. Ảnh: The Straits Times.

Đối với những người lần đầu tiên bán hàng ở hội chợ Tết, năm nay thật đáng thất vọng. “Việc kinh doanh chậm hơn nhiều so với dự tính của tôi”, Li, một người bán đồ ăn nhẹ khác, cho biết. “Nhưng tôi cho rằng nhiều người đang phải vật lộn với chi phí sinh hoạt tăng cao trong năm nay. Vì vậy họ không có nhiều tiền để mua đồ ăn vặt”.

Trong khi anh Xiao cố gắng đi nơi khác để bán hết số hàng còn lại cùng với lời tuyên bố: “Miễn hàng chưa hết hạn thì còn bán được”, bà Li tỏ ra kém lạc quan hơn: “Tôi sẽ bỏ hết hàng không bán được”. Vấn đề xử lý thực phẩm và hàng hóa tồn đọng sau Tết Nguyên đán luôn là bài toán với nhiều doanh nghiệp lẫn chính quyền.

30% thực phẩm Tết bị lãng phí

Cơ quan Môi trường Quốc gia của Singapore không xác định rõ có bao nhiêu thực phẩm bị vứt bỏ trong dịp Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, một cuộc khảo sát năm 2023 của Feeding Hong Kong (Ngân hàng thực phẩm Hong Kong) cho thấy 40% số người được hỏi còn đồ ăn và quà bánh thừa sau Tết.

Nhìn chung, việc lãng phí thực phẩm trong mùa Tết có thể tăng từ 20-30% so với ngày thường. TS. Henry Leung của Đại học Bách khoa Nanyang, ước tính.

Một số quầy hàng quyên góp hàng tồn kho của mình cho các doanh nghiệp xã hội như MoNo Foods. Ảnh:The Straits Times.

LightBlue Consulting, một doanh nghiệp xã hội giúp các doanh nghiệp thực hành phát triển bền vững, cũng nhận thấy các khách sạn thường lãng phí khoảng 10% thực phẩm trong dịp Tết Nguyên đán.

“Thách thức chính mà những người buôn bán sỉ lẻ thực phẩm có thể gặp là ước tính số lượng thực phẩm cần thiết. Nếu họ không vượt qua được, họ sẽ mua nhiều nguyên liệu hơn mức cần thiết và không bán được hàng”, bà Mathilde Chatin, giám đốc điều hành Penta Group, người chuyên nghiên cứu các dự án truyền thông cho các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm, cho biết.

Các nhà bán sỉ cũng có xu hướng giảm giá cho những người bán lẻ để thuyết phục họ mua thêm hàng. Từ đó, những chồng hàng tồn ngày một cao hơn.

Người sáng lập LightBlue Consulting, Benjamin Lephillibert ước tính có 10% doanh thu của các nhà hàng bị lãng phí do thức ăn thừa để lại Do đó, một số nhà hàng và tìm bánh ở Singapore đã nỗ lực để chống lại việc “cung” quá mức mà “cầu” thì ít ỏi.

Lãng phí thực phẩm trong mùa lễ hội có thể tăng đến 30%. Ảnh: The Straits Times.

Ông Francis Looi, 58 tuổi, giám đốc điều hành của Polar Puffs & Cakes, cho biết công ty “sử dụng một phương pháp tiếp cận toàn diện để ước tính số lượng đồ ăn nhẹ cần chuẩn bị trong mùa Tết”.

Quá trình này thường liên quan tới việc phân tích doanh số bán hàng trong quá khứ, xu hướng thị trường hiện tại và phản hồi của khách hàng.

Kết quả là, phần lớn các sản phẩm của công ty - đặc biệt là những sản phẩm nướng tươi hàng ngày, như bánh bơ Fortune Orange - chỉ còn lại 3-7% vào cuối Tết Nguyên đán

Tại Keong Saik Bakery, việc sản xuất được dựa trên lượng đơn hàng đặt trước với số lượng trung bình khoảng 2.000 phần quà Tết. Trung bình, sau Tết Nguyên đán, hãng chỉ còn lại 20 phần chưa bán được. Những phần hàng tồn sẽ được bán giảm giá sau khi cửa hàng mở cửa trở lại vào ngày thứ ba của năm mới.

Quyết định số phận cho đồ ăn thừa

Trong khi đó, những doanh nghiệp khác lại tìm sự giúp đỡ từ các tổ chức xã hội để xử lý hàng tồn kho của mình.

Ví dụ: Fairmont Singapore và Swissotel The Stamford hợp tác với Treatsure - một ứng dụng kết nối với khách hàng với thực phẩm còn tồn đọng của khách sạn và cửa hàng tạp hóa - để cung cấp những “bữa tiệc buffet” thừa với giá ưu đãi.

Những chồng bánh kẹo Tết vẫn đầy ắp trong ngày cuối cùng của Hội chợ. Ảnh: The Straits Times.

Tương tự, một số nhà cung cấp đồ ăn nhẹ quyên góp hàng hóa của họ cho MoNo Foods - một doanh nghiệp xã hội phân phối thực phẩm giá rẻ/sắp hết hạn cho khách hàng.

Khách hàng có thể chọn một hộp với nhiều kích cỡ khác nhau, giá từ 10 USD đến 15 USD cho hộp 25 cm x 20 cm và từ 40 USD đến 50 USD cho hộp 45 cm x 35 cm. Sau đó, họ có thể đổ đầy bánh mứt và đồ uống vào hộp nhiều nhất có thể.

Thông thường, những khách hàng lần đầu tiên đến đây nghi ngờ về độ an toàn thực phẩm vì chúng đã sắp hết hạn. Tuy nhiên, chúng tôi giải thích nhà cung cấp sẽ không mạo hiểm tặng những mặt hàng không còn an toàn. Mặt khác, chúng tôi không bán bất kỳ đồ dễ hỏng nào”, ông Leonard Shee, 36 tuổi, đồng sáng lập MoNo cho biết.

Sau Tết Giáp Thìn 2024, các kệ chứa đầy những món ăn chưa bán được, chẳng hạn như bánh nhục can chay của Ayam Brand và bánh quy từ Raintree Bakery & Coffee.

“Những món ăn sẽ được bảo quản cẩn thận, nhưng chúng tôi sẽ không giữa chúng lâu hơn ba tháng”, Lorraine Koh, đồng sáng lập MoNo, 40 tuổi, cho biết.

Thực phẩm chưa bán được sẽ được phân phát cho người dân - bao gồm người cao tuổi, các gia đình có thu nhập thấp sống trong các căn hộ cho thuê ở các khu lân cận như Jalan Kukoh và Jalan Minyak.

Tại các siêu thị như Fairprice, bánh mứt Tết vẫn được giảm giá cho đến sau Tết, cụ thể là đến ngày 24/2. Chuỗi siêu thị này không nêu rõ cách họ xử lý những món hàng Tết không bán được.

Một tình nguyện viên đang phân loại bánh quy được quyên góp tại Ngân hàng Thực phẩm Singapore. Ảnh: The Straits Times.

Tuy nhiên, một số mặt hàng dễ bảo quẩn và còn một tháng nữa mới hết hạn sẽ được Fairprice quyên góp cho các tổ chức như Food from the Heart hoặc The Food Bank Singapore (FBSG).

“Mối quan hệ hợp tác bền vững này mang tính lâu dài và có tác động lớn, cho phép chúng tôi cung cấp 1 đến 2 tấn thực phẩm cho người khó khăn trong dịp Tết Nguyên đán”, ông Ian Butler, 75 tuổi, giám đốc điều hành của FBSG, cho biết.

FBSG chỉ chấp nhận những thực phẩm quyên góp chưa hết hạn và đáp ứng cac tiêu chuẩn vệ sinh nghiêm ngặt. Ông Butler nói rằng thực phẩm sẽ được phân phối cho những người khó khăn tại các trung tâm như Trung tâm Dịch vụ Gia đình hay Viện dưỡng lão.

“Điều này đảm bảo rằng mọi người đều được thưởng thức hương vị ngon lành của Tết Nguyên đán”, ông nói thêm.

Tuy nhiên, trong khi các tổ chức đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết tình trạng mất an ninh lương thực, TS. Leung cảnh báo việc chỉ dựa vào các tổ chức từ thiện để “tái sử dụng” chất thải là “phức tạp và đầy thách thức”.

“Các doanh nghiệp thường thấy việc loại bỏ những sản phẩm không mong muốn rẻ hơn và đơn giản hơn so với việc quyên góp chúng, với lý do chi phí cao liên quan đến việc quyên góp thực phẩm”. Chỉ một phần thực phẩm dư thừa ăn được phân phối lại - chỉ 4% ở Mỹ. Có nhiều nguyên nhân khác nhau như: vận chuyển khó khăn trễ, hư hỏng do bảo quản không đúng cách, chi phí cao…

Vào dịp lễ hội, FBSG nhận được tiền, hàng hóa quyên góp - từ các cá nhân, trường học, và siêu thị - tăng đột biến. Ảnh: The Straits Times.

Các chuyên gia cũng đặt câu hỏi về khả năng xử lý thực phẩm tồn đọng của các tổ chức từ thiện. Ông Butler thừa nhận mặc dù Tết thường đi kèm số tiền quyên góp hào phóng nhưng nó cũng đặt ra những thách thức về hậu cần.

“Khối lượng thực phẩm khổng lồ đòi hỏi phải tăng cường hoạt động giao và nhận hàng. Điều đó khiến nguồn lực của chúng tôi bị hạn chế. Do đó, để đảm bảo giao hàng kịp thời và ngăn ngừa lãng phí thực phẩm, nguồn tài trợ lâu dài là rất quan trọng trong giai đoạn này”, ông Butler chia sẻ.

“Mỗi nỗ lực nhỏ hướng tới việc tiêu dùng có trách nhiệm và giảm thiểu chất thải đều quan trọng. Việc đặt ra các mục tiêu thực tế và có thể đạt được dựa trên năng lực của cá nhân hoặc tổ chức có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể trong công cuộc đảm bảo an ninh thực phẩm”, TS. Leung nhấn mạnh cần có cách tiếp cận nhiều mặt để quản lý chất thải thực phẩm.