 |
Làn sóng viêm gan bí ẩn đang lây lan tại Anh, Mỹ và nhiều quốc gia. Điểm chung của tất cả ca bệnh trên thế giới là các bác sĩ không tìm thấy bất kỳ virus gây viêm gan nào trước đó như A, B, C, D, E. Loại virus xuất hiện trong gần 50% số ca bệnh là adeno – vốn là loại ít gây bệnh nghiêm trọng và chưa từng dẫn tới viêm gan.
Virus adeno 40 và 41 là gì?
Theo tài liệu của Đại học Stanford, adeno là nhóm virus phổ biến, có thể gây ra nhiều bệnh như cảm lạnh thông thường hoặc triệu chứng giống cúm, sốt, viêm họng, viêm phế quản cấp tính, viêm phổi, viêm kết mạc, viêm dạ dày ruột cấp tính. Hiện nay, trên thế giới có hơn 100 loại virus adeno, trong đó, 50% đã truyền nhiễm sang con người.
Adeno có thể gây bệnh từ nhẹ đến nặng, song, người mắc ít khi bị bệnh nghiêm trọng. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc đang mắc bệnh hô hấp hoặc tim có nguy cơ cao bị bệnh nặng do nhiễm trùng adeno.
Trong khi đó, virus adeno 40, 41 thuộc nhóm 7, còn được gọi là virus adeno đường ruột vì chúng liên quan tình trạng viêm dạ dày ruột. Đây là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây tiêu chảy nặng đến mức nhập viện ở trẻ em, sau rotavirus. Loại 40 có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở trẻ em dưới 12 tháng và loại 41 có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở trẻ em khoảng 28 tháng tuổi.
 |
| Trẻ mắc viêm gan bí ẩn thường bị vàng da, vàng mắt, tiêu chảy, nôn mửa, mệt mỏi. Ảnh: The Washington Post. |
Thời gian ủ bệnh thường rơi vào khoảng 3-10 ngày. Triệu chứng đặc hiệu là tiêu chảy kèm theo sốt, nôn mửa trong thời gian ngắn. Nếu nhiễm adeno 41, thời gian tiêu chảy trung bình là 12 ngày và triệu chứng kéo dài. Trong khi đó, adeno 40 gây phản ứng khởi phát dữ dội, trẻ bị tiêu chảy trong 9 ngày.
Adenovirus 41 chủ yếu lây qua đường phân, miệng và là nguyên nhân gây viêm gan ở trẻ em bị suy giảm miễn dịch. Nó cũng có thể là một trong những yếu tố (không phổ biến) dẫn tới bệnh viêm gan ở trẻ em khỏe mạnh. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn đang tìm hiểu về mối liên quan giữa virus và chứng viêm gan nói chung.
Khoảng 50% trẻ em phát triển kháng thể với adenovirus 40 và 41 khi lên 4 tuổi. Các virus adeno thường lây từ người bệnh sang người lành thông qua tiếp xúc gần như chạm, bắt tay, giọt bắn hoặc đồ vật, bề mặt chứa virus.
Manh mối từ Vương Quốc Anh
Ngày 7/5, các nhà nghiên cứu của Cơ quan An ninh Y tế Vương Quốc Anh đăng bản tóm tắt cập nhật về cuộc điều tra bệnh viêm gan bí ẩn ở nước này. Trong số 163 trường hợp, 126 trẻ đã được xét nghiệm virus adeno. Kết quả cho thấy 72% (tương đương 91 trẻ) dương tính với mầm bệnh này, theo CNN.
Các chuyên gia đã cố gắng giải trình tự toàn bộ bộ gene của virus adeno từ một bệnh nhi nhưng không thể lấy được đủ mẫu. 18 ca có chứa một phần của bộ gene virus, tất cả đều là adeno 41F, tương tự loại được tìm thấy ở Mỹ.
Nhiều người tự hỏi liệu các trường hợp này có liên quan SARS-CoV-2 hay không. Các chuyên gia tại Anh không loại trừ khả năng này. Nhưng chỉ 24/132 bệnh nhi có kết quả dương tính với nCoV, tương đương 18%.
Báo cáo cho biết họ không loại trừ tiền sử mắc Covid-19 đã đánh lừa hệ thống miễn dịch khiến những đứa trẻ này nhạy cảm bất thường. Giả thuyết khác là sự đồng nhiễm của hai loại virus đã gây tổn thương gan.
Các nhà nghiên cứu muốn biết liệu viêm gan có phải một phần của hội chứng tấn công trẻ hậu Covid-19 hay không. Tình trạng này chúng ta đã chứng kiến đó là hội chứng viêm đa hệ ở trẻ hay MIS-C.
Tại Anh, các nhà điều tra cũng đưa ra giả thuyết khác là do một số phản ứng miễn dịch bất thường. Vì giãn cách xã hội, phải ở nhà quá lâu, trẻ không được tiếp xúc với các mầm bệnh tự nhiên nên không thể tự bảo vệ trước những virus vốn không nguy hiểm.
Ngoài ra, họ cũng đang thử nghiệm các loại thuốc, chất độc hoặc yếu tố môi trường để tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
 |
| Trẻ mắc viêm gan bí ẩn thường trở nặng nhanh, hơn 10% phải ghép gan. Song, bệnh này vẫn được đánh giá là rất hiếm trên toàn cầu. Ảnh: Freepik. |
Câu hỏi xoay quanh adeno 41
Điều khiến các bác sĩ bối rối đó chính là họ tìm thấy virus adeno trong mẫu máu nhưng không phải tất cả mô gan của bệnh nhân ở Alabama đều có virus này.
Theo tiến sĩ Markus Buchfellner, chuyên gia bệnh truyền nhiễm nhi ở Đại học Alabama, trong số 9 trẻ được phân tích lâm sàng, mức độ viêm, tổn thương gan rất nặng, song họ không tìm thấy virus adeno 41 trong gan. “Chúng tôi chỉ tìm thấy virus trong máu”. Trường hợp này tương tự trẻ đến từ South Dakota được phát hiện cách đây vài ngày.
Nếu adeno 41 là nguyên nhân gây ra những ca bệnh viêm gan bí ẩn, câu hỏi đặt ra là tại sao nó chỉ xuất hiện trong máu mà không phải ở những mô gan bị tổn thương nặng. Về điểm này, theo TS Buchfellner, có một số giả thuyết.
“Có thể gan đang làm sạch virus trước khi nó được đào thải trong máu. Do đó, vào thời điểm gan đã bị tổn thương và chúng tôi làm sinh thiết, hệ thống miễn dịch đã loại bỏ virus khỏi gan. Những gì còn lại chỉ là viêm”, ông nói.
Giả thuyết thứ hai là không phải bản thân adeno 41 gây ra tổn thương gan, có lẽ hệ thống miễn dịch đã phản ứng quá mức khi cố gắng chống lại virus này và kết quả vô tình gây ảnh hưởng cho gan.
Tình trạng nhiễm virus adeno ở trẻ em rất phổ biến. Do đó, việc tìm thấy virus này ở một số bệnh nhân có thể chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên. “Chúng tôi không chắc chắn 100% virus gây bệnh chỉ là adeno 41. Vẫn còn quá nhiều điều cần làm rõ”, bác sĩ Heli Bhatt, chuyên khoa nhi ở Minneapolis, Mỹ, cho hay.
Trong thông báo ngày 29/4, CDC Mỹ viết: “Chúng tôi cho rằng virus adeno có thể là nguyên nhân gây những ca viêm gan bí ẩn. Nhưng yếu tố hoàn cảnh, môi trường khác vẫn đang được điều tra”. Theo Tiến sĩ Jay Butler, Phó giám đốc phụ trách các bệnh truyền nhiễm của CDC, họ đang xem xét hàng loạt nghi phạm, bao gồm cả việc trẻ tiếp xúc động vật.
Các chuyên gia cũng cho biết những tin tức về viêm gan bí ẩn trong thời điểm này có thể khiến phụ huynh lo lắng, song, đây là loại bệnh rất hiếm. Theo ông Buchfellner, virus adeno có thể lây truyền rất nhanh ở trẻ khi đến trường. Loại virus này thường không gây bệnh nặng và có thể chỉ giống cảm cúm, bệnh kéo dài vài ngày. Do đó, phụ huynh không nên quá lo lắng, hãy dạy thói quen rửa sạch tay đúng cách, đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc nơi đông người.
